شهرستان لردگان يكي از مناطق استان چهار محال و بختياري است كه در جنوب اين استان واقع شده است. آبشار آتشگاه در 47 كيومتري جنوب لردگان در دره اي دلفريب به درازاي3 كيلومتر واقع شده است و پارك جنگلي پروز در 50 كيلومتري خاور لردگان قرار گرفته و از ديدني هاي اين منطقه به شمار مي‌آيد. پيست اسكي چلگرد نيز در حاشيه روستاي چلگرد در قسمت خاوري دامنه كوه كاركنان واقع شده است. چشمه برم، چشمه سندگان، امام‌زاده شهسوار در 45 كيلومتري باختر لردگان، امام‌زاده جعفر در 5 كيلومتري باختر لردگان و امام‌زاده حسن در 75 كيلومتري خاور لردگان از ديگر ديدني هاي اين منطقه هستند. در شهرستان ‌لردگان و مناطق اطراف‌آن هم‌چون‌ جوانمردي، شهريار و كرف كه از توابع اين شهرستان هستند، صنايع دستي رواج زيادي دارد. از ميان اين صنايع مي توان به بافت انواع قالي، بافت حوروطناب،‌بافت‌جوراب‌وكلاه و دستكش، ريسندگي پشم ومو اشاره كرد. هم‌چنين منجوق دوزي، پولك‌دوزي و لچك‌دوزي از صنايع دستي اين شهرستان است كه در ميان اهالي منطقه جوانمردي‌رايج است. صنايع دستي در منطقه شهريار از شرايط جغرافيايي و‌ آداب و رسوم مردم نشات گرفته و ويژگي خاص صنايع دستي اين منطقه رنگ آميزي بافته هاي آن است كه محدود به چند رنگي است كه از مواد طبيعي به دست مي ‌آيد.‌ دركرف نوعي قالي بافته مي شود كه به قالي ابريشمي(ناييني) معروف هستند. نوع مرغوب اين قالي ها‌به كشورهاي عربي و اروپايي صادرمي ‌شود.
مكان هاي ديدني و تاريخي
آبشار آتشگاه : 47 كيومتري جنوب لردگان در دره اي دلفريب به دارازاي3 كيلومتر
پارك جنگلي پروز : 50 كيلومتري خاور لردگان
پيست اسكي چلگر : در حاشيه روستاي چلگر در قسمت خاوري دامنه كوه كاركنان
چشمه برم
چشمه سندگان
امام زاده شهسوار : 45 كيلومتري باختر لردگان
امام زاده جعفر : 5 كيلومتري باختر لردگان
امام زاده حسن : 75 كيلومتري خاور لردگان
صنايع و معادن
از صنايع و معادن شهرستان لردگان اطلاعات مستندي نداريم. صنايع دستي شهرستان لردگان مهم ترين صنعت اين منطقه را تشكيل مي دهد. در روستاي جوانمردي صنايع مخصوص اين روستا وجود دارد. صنايع دستي روستا قالي بافي ، منجوق دوزي ، پولك دوزي و همچنين لچك دوزي است. صنايع دستي در اين روستا پيشرفت چنداني ندارد و در سطح محدود است . به همين دليل مركزي براي فروش صنايع دستي وجود ندارد. صنايع دستي روستاي شهريار نيز نشأت گرفته از شرايط جغرافيايي و‌ آداب و رسوم آن ها است. البته در سالهاي اخير تحولاتي در كم و كيف صنايع دستي و در جهت انطباق اين صنعت با شرايط اجتماعي اقتصادي انجام گرفت . اهم صنايع دستي آن عبارتند از :
1 - قالي بافي كه حدود 30 كارگاه كوچك قالي بافي و 3 كارگاه بزرگ قالي بافي در روستا داير مي‌باشد كه متأسفانه در سال جاري به علت پايين بودن قيمت قالي تا حدودي رونق گذشته را از دست داد.
2 - ريسندگي پشم و مو
3 - بافت حور ، طناب
4 - بافت جوراب ، كلاه‌ ، دستكش نكته مهمي كه در برخورد با صنايع دستي روستا ملاحظه مي‌شود : اولاً از لحاظ رنگ‌ آميزي محدود به چند رنگي است كه از مواد طبيعي به دست مي‌آيد. ثانياً جنبه هنري صنايع دستي است .
صنايع دستي شهرستان لردگان روستاي كرف نيز از جمله صنايع دستي استان به شمار مي‌آيد. شغل زنان روستا قالي بافي است كه به قالي ابريشمي (نائيني) معروف هستند كه بعضي از افراد به صورت كارفرما اقدام به زدن قالي مي‌كنند و به قالي بافان مزدي مي‌دهند يا به صورت نصفه مي‌بافند. بدين صورت كه مصالح و زدن قالي و نظارت بر عهده كارفرما و بافتن بر عهده بافنده است و درآمد حاصل بين بافنده و كارفرما نصف مي‌شود . بعضي هم شخصاً اقدام به زدن و بافتن قالي مي‌‌نمايند. اين قالي‌ها توسط تاجران قالي خريداري و نوع مرغوب آن به كشورهاي عربي و اروپايي صادر مي‌شود.
مشخصات جغرافيايي
لردگان در كنار برم و در دشت لردگان قرار دارد. شهر لردگان در 160 كيلومتري شهر كرد، در 49 دقيقه و 50 درجه دارازاي جغرافيايي و 31 دقيقه و 31 درجه پهناي جغرافيايي قرار دارد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
لردگان از دير‌باز مركزي براي مبادلات عشايري بوده است. در متون تاريخي از لردگان به نام لردجان نام برده شده است. قلعه لردگان در نزديكي چشمه برم لردگان، در دوران لر بزرگ ساخته شده بود كه خرابه هاي آن اكنون نيز باقي مانده است

آب سرخون لردگان
اين رودخانه به طول 30 كيلومتر دايمي بوده در دهستان لردگان، شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختياري جريان دارد. سرچشمه آن دامنه كوه هاي گندم كار و كارگره (garrech) ، 50 كيلومتري شمال باختري لردگان است. اين رودخانه در مسير خود از روستاهاي گندم كار، سرخون، ده نو، كاهيدان و غريب شاهي عبور مي كند.
رودخانه كارون (استان هاي خوزستان و چهارمحال و بختياري)
كارون را تنها رودخانه‌ي قابل كشتي راني و طولاني ترين و بلند ترين رودخانه‌ي ايران؛ لقب داده اند. كارون تنها رودخانه قابل كشتي راني ايران است كه با 890 كيلومتر طول، بلندترين و پر آب ترين رودخانه ايران به حساب مي آيد. حوزه اين رودخانه دايمي خليج فارس و درياي عمان است كه حوزه آبريز آن با 75160 كيلومتر مربع 95/84 درصد از كل مساحت استان خوزستان را اشغال كرده است و از اين مقدار 18130 كيلومتر مربع به ريزابه عمده اين رود يعني دز تعلق دارد. ارتفاع سرچشمه اين رود 3000 متر، ارتفاع ريزشگاه آن صفر و شيب متوسط آن 3/0 درصد است. ميانگين آبدهي سالانه كارون در ايستگاه اهواز 18700 ميليون متر مكعب، در ايستگاه رامين 20177 ميليون متر مكعب، در ايستگاه گدارلندر 10487 ميليون متر مكعب و در ايستگاه گتوند 12125 ميليون متر مكعب است كه ميزان متوسط كل آب دهي آن سالانه 23652000000 متر مكعب است و به طور متوسط در هر ثانيه 750000 متر مكعب آب از آن تخليه مي شود.
كارون در مسير عبوري خود از شهرستان هاي شهركرد، بروجن، لردگان، ايذه، مسجد سليمان، شوشتر، اهواز و خرمشهر در استان هاي چهارمحال و بختياري و خوزستان مي گذرد. مسير كلي اين رود نخست جنوب خاوري و سپس باختري و شمال باختري است كه در شهرستان هاي شوشتر، اهواز و خرمشهر جنوب باختري است. مسير كارون با زنجيره هايي از رودها و چشمه هاي پيوسته به آن، جلوه چنان زيبايي دارد كه به تنهايي قادر است به عنوان يك قطب جهانگردي تجهيز و مورد بهره برداري قرار گيرد. عبور آن از دره شگفت انگيزي كه عمده نقاط آن را جنگل هاي بلوط فرا گرفته است و تركيب اين مناظر با جريان رود و كوه مناظر بديعي را به بازديدكنندگان عرضه مي كند. امكانات ماهي گيري، قايقراني، شنا و استراحت گاه هاي اطراف آن همراه با فضاهاي عشايري، جاذبه هاي سياحتي كارون را به طور چشم گيري افزايش مي دهد.
كارون از چشمه سارهاي دامنه كوه هاي ونك و زردكوه واقع در دهستان شوراب در 91 كيلومتري باختر شمالي شهركرد سرچشمه گرفته و با نام آب كوهرنگ از دره خاوري زرد كوه به سوي جنوب خاوري روان مي شود. در دامنه شمالي كوه چهل خشت با دو ريزابه كوچك مخلوط شده و قبل از ورود به درياچه سد كوهرنگ با يك ريزابه نسبتا بزرگ درهم مي آميزد. پس از ورود به درياچه سد كوهرنگ قسمتي از آب آن توسط تونلي كه در شكم كوه كاركنان حفر شده به سرچشمه هاي زاينده رود مي ريزد و قسمت ديگر آن از سد عبور كرده و از طريق دره خاوري زردكوه به دهستان بيرگان وارد مي شود. در اين دهستان با دو سه ريزابه نسبتا عمده مخلوط شده و پس از پيمودن دامنه خاوري كوه قيصري به دهستان دوآب وارد مي شود. در اين دهستان نخست با رود دو آب مخلوط شده و پس از طي دره خاوري كوه هفت كرتان وارد دهستان پشتكوه از شهرستان بروجن مي شود. در اين دهستان نخست با آب كري سپس با آب تنگ محمود و بعد از آن با رودخانه سبزكوه مخلوط شده و بعد از طريق دره ميان كوه هاي لجن و سبزكوه در شمال و كوه هولن در جنوب به دهستان لردگان وارد مي شود. در ادامه مسير خود در مقابل دماغه خاوري كوه هولن با رودخانه كره مخلوط شده و رو به باختر تغيير مسير مي دهد كه با پيمودن دره جنوبي كوه هولن از كنار روستاهاي دشت ارمند و سونك مي گذرد و با چند ريزابه كم اهميت مخلوط مي شود.
كارون در ادامه مسير خود و با ورود به دره جنوبي كوه دول گير با آب سرخون مخلوط شده و در يك كيلومتري جنوب خاوري روستاي كبوسي با آب بازوفت كه يكي از ريزابه هاي مهم كارون به شمار مي آيد در هم مي آميزد و رو به جنوب به دره ميان كوه هاي شش بر (در خاور) و اته (در باختر) وارد مي گردد. در انتهاي جنوبي دره مزبور با رودخانه منج مخلوط شده و از طريق دره جنوبي كوه آته به سوي روستاي چته روان مي شود. در يك كيلومتري باختر جنوبي روستاي مزبور با رودخانه خرسان كه يكي ديگر از ريزابه هاي مهم كارون محسوب مي گردد مخلوط شده و رو به سوي شمال باختري تغيير مسير مي دهد. وجود جنگل هاي نسبتا متراكم بلوط در حواشي مسيرهاي اصلي و در حواشي رودخانه كارون كه تقريبا سرتاسر منطقه را در بر گرفته است، از موجبات شگفتي اين حوزه به شمار مي آيد. حواشي اين رود خروشان قرارگاه آبادي ها و محل اتراق طوايف ايل بختياري است و نبض حيات اجتماعي و اقتصادي آنان به حساب مي آيد.
رودخانه كارون پس از طي بخشي از دهستان ميان كوه از استان چهارمحال و بختياري خارج شده و از طريق دهستان دنباله رود وارد استان خوزستان مي شود. نكته جالب توجه اين كه قسمت اعظم جلگه خوزستان را رسوبات كارون تشكيل داده است. در خوزستان و در 8 كيلومتري شمال خاوري شوشتر با رودخانه شور مخلوط شده و پس از عبور از شهر شوشتر متوجه جنوب مي شود. كارون در 30 كيلومتري شمال شهر شوشتر به دو شاخه اصلي خاوري و باختري تقسيم شده و اين شهر را مانند جزيره اي در ميان مي گيرد. شاخه خاوري آن آب گرگاب يا دودانگه و شاخه باختري آن آب شطيط يا چهار دانگه نام دارد. كارون در خوزستان با آب دره بردنخش و آب سوسن درهم مي آميزد و سپس با آب سرحوض و رودخانه مرغاب مخلوط مي شود و پس از عبور از دهستان انديكا به دهستان دشت لالي وارد مي شود. اين رودخانه كه سرچشمه آن در زردكوه بختياري موسوم به كوهرنگ است، پس از طي مسيري طولاني و دريافت شعبات مهم و پرآبي از قبيل گنجان خرسان، بازفت و دز و مشروب ساختن استان هاي چهارمحال و بختياري و خوزستان در 4 كيلومتري خاور خرمشهر به 2 شعبه تقسيم مي شود. يك شعبه به نام بهمن شير از خاور آبادان و به موازات اروندرود گذشته به خليج فارس مي پيوندد و شعبه ديگر به همان نام كارون از جنوب بندر ماهشهر عبور كرده و به اروند رود مي ريزد.
شاخه هاي اصلي رودخانه كارون عبارتند از: آب هاي كوهرنگ و بازفت در باختر و شمال باختري استان چهارمحال و بختياري، آب هاي كيار و ونك در شمال خاوري و خاور استان، رودهاي ماربره و خرسان در جنوب خاوري و خاور آن و آب منچ كه به كارون مياني مي ريزد. قلمروهاي باختري و جنوب باختري منطقه مشتمل بر نواحي لردگان، خان ميرزا، فلاورد و جنوب بازفت كه سر شاخه هاي متعدد رودخانه كارون در آن ها جريان دارد، داراي استعداد قابل ملاحظه اي براي توسعه هستند. در اين ناحيه چندين عنصر ارزشمند گردشگري به موازات هم و در كنار يكديگر قرار دارند. آب و هواي مناسب در فصل زمستان، شبكه گسترده سرشاخه هاي كارون و نزديكي و دسترسي مناسب به خوزستان از طريق جاده هاي آسفالته از جمله اين عناصر هستند.

امام زاده عباس علي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: در10كيلومتري روستاي آلوني ودركنار روستا واقع شده است. فاصله آن تالردگان 35 كيلومتراست. امكانات امام زاده: داراي آب لوله كشي وجاده آسفالت است. برق وروشنايي ندارد. درحال حاضر ظرفيت پذيرش امام زاده درروز 1000نفراست. آب وهواي آن درتابستان ملايم ودرزمستان سرد است. فصول مراجعه زائرين درتابستان وپائيز است و هر هفته 20نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 30 مترمربع و مساحت كل بنا90 مترمربع است.
امام زاده سيد پيرمحمدعلي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است. محل استقرار: روستاي منجرموئي در10كيلومتري لردگان واقع است. امكانات امام زاده: جاده آسفالت دارد ولي آب آشاميدني وبرق وروشنايي ندارد. ظرفيت پذيرش امام زاده درروز150 نفراست. تابستان گرم وزمستان معتدل دارد وفصول مراجعه زائرين بهار وتابستان است وهرهفته30 زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 17 ومساحت كل بنا50 مترمربع است.
امام زاده محمد شهسوار لردگان
ازنوادگان امام كاظم (ع) است. محل استقرار: روستاي شهسواردر45كيلومتري لردگان واقع شده است. آب آن ازچشمه تهيه مي شود و روشنايي هم ندارد ظرفيت پذيرش آن درروز250 نفراست وهرهفته 20نفرزائر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه 20 ومساحت كل بنا 300 مترمربع است. فصول مراجعه زائران تابستان است.
امام زاده سيد جعفرثيامي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي ثيامي در50 كيلومتري لردگان قراردارد.جاده آسفالت دارد وبرق وآب آشاميدني ندارد. ظرفيت پذيرش: درروز200 نفراست. فصول مراجعه زائران بهار وپائيز است وهرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 12ومساحت كل بنا 50 مترمربع است.
امام زاده شاه عبدالرحمن لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است. ظرفيت پذيرش آن درروز200نفراست وفصول مراجعه زائران بهاروتابستان است وهرهفته20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند.مساحت بقعه20 ومساحت كل بنا60 مترمربع است.
امام زاده محمد حنفيه لردگان
ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي مال خليفه در55 كيلومتري لردگان واقع است. ظرفيت پذيرش امام زاده درروز50 نفراست وفصول مراجعه تابستان وپائيز بيشترازسايرفصول است. هرهفته 10نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه30 ومساحت كل بنا50 مترمربع است.
امام زاده حسن علي اكبر لردگان
امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي علي اكبردر77 كيلومتري لردگان واقع است. مساحت بقعه16ومساحت كل بنا 60 مترمربع است. هرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند.درحال حاضرظرفيت پذيرش امام زاده درروز400 نفراست وفصول مراجعه زائران تابستان بيشترازسايرفصول است. سايرتوضيحات: اين امام زاده درارتفاعات بلند كه داراي چشم انداز زيباست قرارگرفته ورودخانه نزديك آن باعث جذب مردم مي شود.
امام زاده سيد محمد لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودربالاي روستاي سيدمحمد در40 كيلومتري لردگان واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز10نفراست و هرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 42 ومساحت كل بنانيز42 مترمربع است.
امام زاده احمد لردگان
امام زاده احمدازنوادگان امام كاظم (ع) است ودروسط روستاي شيرمرد در54 كيلومتري لردگان واقع شده است.ظرفيت پذيرش در روز150نفراست وهرهفته 30 نفرزائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا100مترمربع است.
امام زاده شاه عبدالباقي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي كل گچي در5 كيلومتري لردگان واقع است. ظرفيت پذيرش درروز800 نفراست وهرهفته20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه30 ومساحت كل بنا60 مترمربع است.
امام زاده جعفر لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي پيران در4 كيلومتري لردگان واقع شده است. امكانات امام زاده: داراي جاده آسفالت وآب لوله كشي وبرق است.ظرفيت پذيرش درروز700 نفراست وهرهفته 80 زائر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه70ومساحت كل بنا 100مترمربع است. بناي امام زاده به علت مخروبه بودن درسال1350بازسازي ومرمت شده است.
امام زاده سيداحمد لردگان
ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع) است ودرروستاي ارمند در20 كيلومتري لردگان واقع شده است وداراي جاده آسفالت وآب آشاميدني وبرق وروشنايي مي باشد. ظرفيت پذيرش درروز300 نفراست وهرهفته 50 زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه12 ومساحت كل بنا40 مترمربع است.
امام زاده سيدسلطان لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع)است ودرروستاي زرين درخت در17كيلومتري لردگان واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز300 نفر است وهرهفته 50 نفرزائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه25 ومساحت كل بنا160مترمربع است.
محل امام زاده جايي است كه ازدرختان جنگلي پوشيده شده وداراي رودخانه نيز مي باشد ومي تواند درآينده محل سياحتي وزيارتي خوبي گردد.
امام زاده سيد زاهد محمود لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع)است ودرروستاي درده كهنه در60 كيلومتري لردگان واقع شده است. درحال حاضرظرفيت پذيرش امام زاده درروز1000نفر است وهرهفته20 زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه20 ومساحت كل بنا100مترمربع است.

قلعه هاي افغان لردگان
در خان ميرزا و تپه كندر در فلار دو تپه باقي مانده است. تپه لردگان كه باقي مانده قلعه هاي افغان ها در آن زمان است و ديگري قلعه لردگان كه به صورت مخروبه اي در كنارچشمه برم لردگان واقع شده است.
قلعه زمان خان لردگان
قلعه لردگان كه بيش از صد سال عمر دارد، در مركز شهر كنوني و كنار چشمه و حوضچه آب مصفايي به نام برم قرار دارد. اين قلعه را زمانخان نامي كه اكنون نسل چهارم و پنجم وي در قيد حيات هستند، ساخته است. برم لردگان توسط خوانين زنگنه ساخته شده و از همان زمان قلعه نيز در كنار آن احداث شد. تمامي قلعه زمانخان لردگان به استثناي هشتي ورودي و چند متر حصار طرف باختر آن، تخريب و تسطيع شده، اما همين بقاياي به جا مانده اطلاعاتي از وضعيت معماري و مصالح به كار رفته در بنا به دست مي دهد. اين قلعه در دو طبقه ساخته شده و شامل اندروني، بيروني، انبارهاي آذوقه، سرطويله و اصطبل است. علاوه بر اين در قسمت هاي مختلف زيرزمين هايي جهت ذخيره غلات، نگهداري اسلحه و مهمات و زنداني كردن افراد تعبيه شده است.

بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. زبان مردم بروجن فارسي است و در روستاها به گويش هاي محلي همراه با لري، بختياري و تركي قشقايي سخن مي گويند. در شهرستان بروجن و مناطق و روستاهاي اطراف آن مانند تفته و بلداجي كه ازتوابع شهرستان بروجن هستند، از ديرباز صنايع دستي رواج زيادي داشته است. هنرهاي دستي هم چون قالي بافي، خرسك بافي، جاجيم بافي و گليم بافي در منطقه تفته و نوعي قالي بافي خاص در بلداجي رواج دارد. قالي ‌هايي كه در بلداجي بافته مي ‌شود از نوع چالشتري يا خشتي و قالي هاي عربي (پشمي)، ‌ قالي‌هاي ناييني است. تار و پود در قالي‌ها از پشم درست مي ‌شود وموادي كه در تهيه خامه به كار برده مي ‌شود عبارتند از: پوست گردو، زاج، جوهرليمو، قارا، ريشه گياهي به نام گندل، روناس و جوهرهاي رنگي است. هم چنين قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي، گيوه سازي و بافت چادرهاي سياه از صنايع دستي مختص عشاير منطقه مي باشند.
صنايع دستي كه توسط عشاير يلمه تهيه مي شوند از با اهميت ترين صنايع دستي منطقه محسوب مي شوند. عشاير يلمه در بروجن ساكن اند و عده‌اي ازاين عشاير كه به عرب معروفند در محله اردوباد بروجن اسكان دايمي يافته اند. قالي ‌هايي كه توسط عشاير يلمه بافته مي شوند، داراي تار و پود پشم بوده و رنگ هاي آن ها ثابت مي ‌باشد. رنگ هايي كه در بافته‌هاي يلمه‌اي به كار مي ‌رود حدودا 9 رنگ است كه عبارتند از آبي، سرمه‌اي، لاكي، سبز، بنفش، نيم رنگ (كم رنگ‌ تر از لاكي)، سفيد و سياه. اندازه بافته‌هاي اين عشاير 3 × 2 متر، زرع و نيم، خرك (140 × 80) و پشتي به اندازه 50 × 80 مي ‌باشد كه معمولا بر روي دارهاي افقي بافته مي ‌شود. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وعمدتا از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي گردد.نمد نيز از ديگر صنايع دسـتي است. به طورمتوسط يك عدد نمد( زيرانداز) 5/1× 2 مترمساحت دارد و توليد آن 5/7 كيلو پشم مصرف مي شود. اين محصول اغلب منقوش است. طرح و نقش هايي كه در آن به كار مي رود تماما ذهني است. كلاه مالي نيز از جمله صنايعي است كه اهميت زيادي دارد. كلاه مالان معمولا در تمام طول سال مشغول كارند. معروف ترين نوع كلاه هايي كه در اين منطقه ساخته مي شود كلاه خسروي، شب كلاه و كلاه قشقايي است. مواد اوليه مورد مصرف كلاه مالان به طور عمده كرك بز‌، پشم،‌ صابون ورنگ هاي جوهري است.گيوه نوعي كفش سنتي است كه ساخت آن در اين منطقه رواج دارد. رويه گيوه معمولا از قمشه، آباده، فسا و جهرم وارد مي شود و مقدار كمي را نيز برخي از زنان شهر كرد، و بروجن مي بافند. تخت گيوه يا لاستيكي است و يا از پارچه هاي متقال و چرم گاو تهيه مي شود و عمدتا از منطقه جرقويه و يا زرين شهر وارد مي شود. تخت و رويه را در كارگاه ها به وسيله قلاب به هم وصل مي كنند. اين اتصال به وسيله دوختن نوار چرمي به دور گيوه و مابين تخت و رويه و بالاي پاشنه انجام مي شود.
چادرسياه اصولا از موي بز تهيه مي ‌شود، كاربرد آن در دامداري مي ‌باشد و مي ‌توان به راحتي آن را جمع كرد و در محلي ديگر مستقر نمود. از بررسي چادرهاي قديمي به خوبي مي ‌توان دريافت كه از ديربازاز اين صنعت تكامل و تحول نداشته است. براي تهيه آن موهاي بز را تميز كرده و بسته ‌بندي نموده و با پره‌هاي مخصوص مي ‌ريسند و نخ هاي دسته شده را دولا كرده و مي ‌تابند تا محكم گردد. نخ هاي تابيده شده به عنوان تار و پود سياه چادر مي ‌باشد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
باغ آورگان، تالاب چغاخور، تالاب گندمان، تنگ وستگان، چشمه سياسرد در 6 كيلومتري جنوب بروجن، گردشگاه گردبيشه، بقعه امام زاده حمزه علي (ع)در بلداجي در 35 كيلومتري بروجن امام زاده مادر و دختر گندم، امام زاده قيس بن علي، نقوش سنگي برجسته سولك در تنگ كوهستاني سولك (ساوالك) بختياري از ديدني هاي اين شهرستان محسوب مي شوند.
صنايع و معادن
صنايع دستي مهم ترين صنايع شهرستان بروجن را تشكيل مي‌دهند قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي و گيوه دوزي از هنرهاي دستي بروجن به شمار مي آيند. قالي هايي نيز توسط عشاير يلمه ساكن بروجن كه به عرب معروفند بافته مي شود. در قالي يلمه اي حدود 9 رنگ به كار مي رود كه از رنگ هاي آبي، سرمه اي، لاكي، سبز، نخودي، بنفش، نيم رنگ (‌كم رنگ تر از لاكي)، سفيد و سياه تشكيل شده اند. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وبيش تر از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي شود.
كشاورزي و دام داري
كشاورزي و دام داري در شهرستان بروجن رواج دارد. مراتع اين منطقه بهترين چراگاه براي دام ها است و رونق اين مراتع سبب رونق دامداري در اين شهرستان شده است.
مشخصات جغرافيايي
بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. شهر بروجن در 17 درجه و 51 دقيقه دارازاي جغرافيايي و در 58 درجه و 31 دقيقه پهناي جغرافيايي و بلندي 2220 متري از سطح دريا قرار دارد. شهر بروجن در 62 كيلومتري جنوب خاوري شهر كرد، 60 كيلومتري شهرضا، 130 كيلومتري لردگان و 94 كيلومتري اردل قرار دارد. پيرامون شهر بروجن را كوه هاي سياه سرد در جنوب، اشگفت در جنوب خاوري، سفيد و عبدالنبي در خاور، و برآفتاب در باختر در بر گرفته است. آب و هواي بروجن در تابستان ها معتدل و در زمستان ها سرد بوده و بيش ترين درجه گرما در تابستان ها 24 درجه بالاي صفر و كم ترين درجه گرما در زمستان ها گاهي به 25 درجه زير صفر نيز مي رسد. ريزش باران اين شهرستان به طور متوسط به 430 ميلي متر در سال مي رسد. مسيرهاي ارتباطي و دسترسي به شهرستان بروجن عبارت اند از:
1- بروجن – شهرضا به درازاي 60 كيلومتر
2- بروجن – شهر كرد به درازاي 63 كيلومتر
3- راه بروجن – لردگان به دارازاي 130 كيلومتر 4- بروجن – اردل به دارازاي 94 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
بروجن، به روايتي، به واسطه داشتن دژهاي متعدد با برج هاي بلند، كه ساكنان آن به منظور نگهباني از محصولات و دام هاي خود ساخته بودند، «برجي‌ها»‌يا «اورجي ها» (به زبان محلي به معناي برج هاي متعدد) ناميده مي شده و بعدها به مرور به «اورجن» و «بروجن» تغيير يافته است. به روايتي ديگر، نخستين ساكنان اين شهر گروهي از طايفه اوره اي ساكن بخش لردگان بودند كه بر اثر جنگ و ناامني از موطن خويش گريخته و در محل فعلي بروجن ساكن شدند. اين مردم را «اوره جسته» به معناي اوره اي هاي گريخته ناميدند، كه بعدها اين كلمه به اوره جست و اروجن و بروجن تغيير شكل پيدا كرد.

رودخانه ونك بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده است، در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه درازاي آن 80 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه رود ونك 80 كيلومتر، ارتفاع سرچشمه آن 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1120 متر و شيب متوسط آن 2 درصد است. مسير كلي اين رود شمال باختري است. رودخانه ونك از دامنه كوه هاي جاق جاق، بوهورز و سياه واقع در منطقه هناليشاه، ‌در 55 كيلومتري جنوب خاوري بروجن و 13 كيلومتري شمال باختري سميرم سرچشمه گرفته و به نام آب جاق جاق رو به سوي جنوب باختري روان مي شود. پس از طي حدود 12 كيلومتر با يك زاويه جنوبي مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي بغل كنده (درش مال) و پشت قفاد در جنوب به سوي باختر متوجه مي شود و از آن جا به تنگه گلي گاو وارد شده و پس از طي دره شمالي كوه دالان به نام رودخانه ونك متوجه شمال باختري شده و پس از عبور از خاور گردنه سنگر، كوه سيوك را از سوي شمال دور زده و از دره ميان كوه هاي نسا در خاور و پازن پير عبور مي كند و با دور زدن كوه پازن پير به دره جنوبي كوه هزار دره وارد مي شود و پس از مخلوط شدن با آب تنگ دز به رود كره تغيير نام يافته و سرانجام در 20 كيلومتري شمال خاوري لردگان به رود كارون مي ريزد.
تنگ محمود بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده و 15 كيلومتر طول دارد، در مسير خود از دهستان پشتكوه ‌شهرستان بروجن عبور مي كند. ارتفاع سرچشمه اين رود 3100 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1500 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد است.
تنگ ناودان بروجن
تنگ ناودان يك رودخانه فصلي به درازاي 7 كيلومتر است كه در مسير كلي خود به سمت شمال خاوري از دهستان فلاورد و شهرستان بروجن عبور مي كند. اين رودخانه از ريزابه هاي رودخانه گرداب تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1950 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد مي باشد.
رودخانه خان ميرزا بروجن
رودخانه دايمي خان ميرزا كه از ريزابه هاي رود كارون لردگان تشكيل شده است در مسير خود به سمت باختر از دهستان خان ميرزا و شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه 50 كيلومتر طول دارد، خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رودخانه 2000 متر و ارتفاع ريزشگاه آن 1670 متر و شيب متوسط آن 7/0 درصد است. اين رودخانه از دامنه كوه هاي سرخ و سيوك در 35 كيلومتري خاوري جنوبي لردگان و 60 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه گرفته و پس از مشرب ساختن دشت دهستان خان ميرزا از طريق دره شمالي كوه دولاب به سوي رودستاهاي ده نو بردبر، زرين درخت و دركه هستان روان مي شود و از طريق دره ميان كوه كلارد در جنوب و كوه آثار عجم در شمال به طرف روستاي جان نسا و توتنك روان مي شود و به دهستان لردگان رفته و بعد از مشروب كردن روستاهاي خاردان، چال بتان و دارجوز به رود لردگان مي ريزد.
رودخانه كيار بروجن
رودخانه فصلي كيار كه 45 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب جهان بين تشكيل شده و در مسير خود به سمت شمال باختري از شهرستان هاي شهركرد و بروجن عبور مي كند. حوضه اين رود خليج فارس و درياي عمان بوده و ارتفاع سرچشمه آن 2250 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 2000 متر و شيب متوسط آن 6/0 درصد است. اين رودخانه از ارتفاعات پيرامون دهستان حومه از شهرستان بروجن سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از جنوب روستاي فرادنبه به دره ميان كوه هاي نسار در باختر و كن قياسي در خاور وارد مي شود و به سوي روستاي ده نو روان مي گردد. در اين روستا با يك ريزابه شمالي كه از حوالي سفيد دشت سرچشمه گرفته است، مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي فيروز(در شمال) و نسار (در جنوب) به طرف روستاي سورك روان مي شود و از آن جا به دهستان دست گرد از شهرستان شهركرد داخل مي گردد. در اين دهستان با دو يا سه ريزابه شمالي مخلوط شده و پس از عبور از روستاهاي چون ده زك، گشنيز، موسي آباد و سرتشنيز به آب جهان نما مي ريزد.
رودخانه گرداب بروجن
رودخانه گرداب از رودخانه هاي فصلي شهرستان بروجن است كه از ريزابه هاي رودخانه ماربو تشكيل شده و در مسير خود به سمت جنوب از دهستان فلاور مي گذرد. حوضه اين رود كه درازاي آن 30 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه 1580 متر و شيب متوسط آن 7/3 درصد است و از دامنه كوه هاي دالان و سيوك در 58 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گردبيشه بروجن
رودخانه فصلي گردبيشه كه 15 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب ونك تشكيل شده و در مسير جنوبي خود از دهستان خان ميرزا عبور مي كند و در نهايت به حوضه خود يعني خليج فارس و درياي عمان مي ريزد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1750 متر و شيب متوسط آن 3/6 درصد است. گردبيشه از كوه هاي هزار دره و چرو در 34 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گرم بروجن
اين رود در بخش خرسان از شهرستان بروجن جريان دارد و در منطقه بويراحمد سردسير نيز جاري است.
رودخانه آب تنگ دز بروجن
اين رودخانه دايمي كه 12 كيلومتر طول دارد در مسير خود به سمت جنوب باختري از دهستان گندمان شهرستان بروجن مي گذرد. اين رود از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 3300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1310 متر و شيب متوسط آن 5/16 درصد است. آب تنگ دز از دامنه كوه هزار دره در 35 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه آب جاق جاق بروجن
اين رودخانه از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده اسا و در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان و همچنين شهرستان بروجن عبور مي كند.
آبشار دره عشق بروجن
اين‌ آبشار كه ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مي رسد از دل كوه با سرعت زيادي بيرون مي جهد و منظره بديعي پديد مي آورد. از ويژگي هاي اين آبشار يكي آن كه نه از قله يا ميان كوه، ‌بلكه از دل كوه چون چاهي بيرون مي جهد، ‌دوم آن كه ارتفاع بسيار بلندي دارد و در سرتاسر ايران كم نظير و شايد بي نظير است، سوم آن كه در زير آن فضاي هموار نسبتا وسيعي وجود دارد كه امكان ايجاد تاسيسات لازم را فراهم مي آورد، چهارم آن كه در جنب اين فضا رودخانه كارون به آرامي جاري است و امكانات بهره برداري سياحتي متعددي را فراهم مي آورد، پنجم آن كه در روبه روي آبشار و در اين سوي كارون فضاي وسيع و هموار ديگري وجود دارد كه درختان بلوط آن را فرا گرفته اند، ‌ششم آن كه در بين دو روستاي دره عشق و دورك شاه پوري معروف به دورك اناري قرار دارد كه هر دو داراي انارستان هاي بزرگ و مزارع شاليزاري جالب توجه است. مجموعه اين عوامل پيوستگي فضاي شگفت انگيزي را فراهم مي آورند كه مي توانند مدت هاي درازي ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
آبشار كردي سبزه كوه بروجن
اين آبشار در مجموعه زيباي سبزه كوه قرار دارد و مسير آن از طريق كره بست و پل خدا آفرين است. ارتفاع آن بسيار بلند و منظره آن بسيار ديدني و جالب است.در منطقه سبز كوه آبشارهاي ديگري نيز وجود دارد كه هم ارتفاع قابل توجهي دارند و هم آب قابل توجهي از آن ها سرازير مي شود.از جمله اين آبشارها مي توان به آبشار قزل اشاره كرد.
چشمه سياه سر بروجن
چشمه سياه سر كه در فاصله 6 كيلومتري جنوب بروجن قرار دارد، يكي از زيباترين گردشگاه هاي چهارمحال و بختياري است. در اطراف اين چشمه ها چنارهاي كهن سالي وجود دارد كه عمر بعضي از آن ها به پانصد سال مي رسد.
تالاب سولگان (سوله جان) بروجن
اين تالاب كه بيش از هشت كيلومتر مربع مساحت دارد، در گذشته عمق آبي متجاوز از يك متر داشته است و به همين دليل محل مناسبي براي زندگي مرغان آبي بوده و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب مي كرده است، اما به علت عدم توجه كافي و بهره برداري هاي غير اصولي از آب و زمين هاي حاشيه اين تالاب، تعداد پرندگان مهاجر آن رو به كاهش گذاشته و فضاي زيباي آن تخريب شده است. از انواع پرندگاني كه در اين تالاب مورد شناسايي قرار گرفته اند مي توان به جنگر، يوزگنبي، قورقور و قزل غار اشاره كرد.
تالاب چغاخور بروجن
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان بروجن
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز همچون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگهداري اسب متداول بوده و همچنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو بروجن
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت تفرجگاهي بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

مسجد آيت الله زاده بروجن
اين مسجد در سمت جنوب باختري شهر بروجن، مركز شهرستان بروجن و در فاصله 60 كيلومتري شهركرد واقع شده است. اين بنا در دوره قاجاريه و احتمالا بر روي شالوده اي قديمي تر به صورت يك شبستان و با ستون هاي سنگي استوار شده است. اين ستون ها از نظر اندازه و فرم همانند مساجد جامع شهركرد، چالشتر و شهركيان هستند. اين اواخر محراب مسجد مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و فيروزه اي و كتيبه هايي به رنگ سفيد بر زمينه لاجوردي، مشتمل بر آياتي از قرآن مجيد تزيين شده است. صحن يا حياط اين مسجد به شكل مستطيلي به طول شبستان بوده و پنجره هاي شبستان به سمت آن باز مي شوند. اين صحن يك ورودي در سمت خاور دارد كه حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. به طور كلي مي توان گفت در حال حاضر اين مسجد از نظر فني داراي وضعيت مناسب و مطلوبي است.
مسجد جامع بروجن (آقا سيد ضياء)
اين مسجد در شهر بروجن، 60 كيلومتري مركز استان و در زمين شهرهاي قمشه و شهركرد واقع شده است. اين بنا كه به دوره قاجاريه تعلق داشته از نظر موقعيت مكاني حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. بناي اين مسجد به صورت يك شبستان است كه در آن به جاي استفاده از ستون هاي سنگي با جرزهاي آجري باروكشي از سنگ نماي جديد ساخته شده و سقف آن با طاق هاي جناغي و گنبد پوشش داده شده است. محراب مسجد در سال هاي اخير مورد ترميم و مرمت قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و لاجوردي مزين به نقوش اسليمي و خطوط نستعليق و نسخ كه در بردارنده آياتي از قرآن كريم هستند، تزيين شده است. صحن مسجد نيز به صورت يك چهار ضلعي نامنظم كه ضلع بزرگ آن به درازاي شبستان بوده و ديواري آن را محصور كرده، ايجاد شده است. در جلو اين بنا يك رواق با چهار دهانه طاق جناغي احداث شده و تمام پيشاني بنا و نماي جرزها از حدود 50 سانتي متر بالاتر از كف حياط با كاشي هاي هفت رنگ با زمينه لاجوردي و فيروزه اي و كتيبه هايي مشتمل بر قرآن مجيد با خط سفيد بر روي زمينه لاجوردي مزين شده است. اين تزيين پيشاني بنا را تا لب پشت بام به صورت يك باند در بر گرفته و به مرور ايام تكه هايي از آن ها شكسته و فروريخته است.
مسجد جامع نقـنه بروجن
مسجد نقنه در 6 كيلومتري شهرستان بروجن قرار داشته و به صورت يك شبستان ستون دار با طاق هاي جناغي و گنبدهاي كوچكي بر فراز آن، ساخته شده است. گرچه هيچ گونه نوشته اي دال بر ارتباط اين بنا به دوره صفويه در دست نيست، اما با توجه به سبك و پلان بنا مي توان آن را به دوره صفويه نسبت داد يا حداقل نقشه آن را همانند مساجد دوره صفوي دانست. اين مسجد داراي 9 ستون عظيم است و سقف مسجد به صورت هلالي است. مسجد داراي يك محراب است و كاشي‌هاي زيبايي كه بر روي آن ها، آيات قرآني نوشته شده است. اهالي روستا معتقدند كه از قدمت اين مسجد 200ِ يا 300 سال گذشته است. از ميان حياط مسجد يك جوي آب مي گذرد كه از زير ديوار مسجد به داخل روستا مي‌رود . ميراث فرهنگي اين مسجد را جزء آثار تاريخي و باستاني ثبت كرده است.

امام زاده عسگر علي گندمان بروجن
بناي اين امام زاده در روستاي گندمان واقع شده و اهميت خاص آن از اين لحاظ است كه قديمي ترين نوع پلان چهارگوش را دارا مي باشد. بناي اين امام زاده به دوره اقتدار اتابكان در چهار محال و بختياري باز مي گردد. اين بنا كه با خشت ساخته شده از بيرون به صورت يك چهارگوش گنبددار و از داخل چند ضلعي است. گنبد اين امام زاده به شكل يك پوشه آجري است كه جهت محافظت بيش تر در برابر عوامل طبيعي يك روكش فلزي نيز بر روي آن كشيده اند.
امام زاده حمزه علي بروجن
امام زاده حمزه علي در روستا - شهر بلداجي، در 35 كيلومتري بروجن، بالاي تپه مرتفعي قرار گرفته و در اطراف آن دشت وسيعي دامن گسترده است. به علت موقعيت طبيعي مناسب، آب و هواي دلپذير و ديگر جاذبه هاي پيرامون آن، همه ساله هزاران نفر از داخل و خارج استان به اين محل مي آيند و چند روزي را در آن بيتوته مي كنند، البته در سال هاي اخير زائرسراي مناسبي نيز در محوطه امام زاده احداث شده است. در حال حاضر بدون وجود تسهيلات و تاسيسات كافي و مناسب سالانه حدود سي هزار نفر به قصد زيارت و سياحت به اين محل مي آيند و با برپا كردن چادر چند روزي در اين محل اقامت كرده و از امكانات طبيعي آن بهره مند مي شوند. با احداث امكانات مناسب و تجهيزات ضروري مي توان تعداد بازديدكنندگان و سياحان اين منطقه را به چندين برابر افزايش داد. در راستاي اين اهداف اداره اوقاف استان چهار محال و بختياري طرح احداث يك شهرك با كليه امكانات لازم را در دشتي كه در دامنه اين امام زاده واقع است، در دست اجرا دارد و عمليات ساختماني يكي از واحدهاي زايرسراي آن تمام شده، درختكاري و محوطه سازي در آن انجام گرفته و به وسايل بازي و تفريح كودكان نيز مجهز شده است.
امام زاده علي بن احمد بروجن
اين امام زاده ازنوادگان حضرت علي(ع) است ودر5 كيلومتري شهرفرادنبه و2 كيلومتري دهنو ازتوابع شهرستان بروجن است وفاصله آن تا مركز شهرستان 10كيلومتراست. ظرفيت پذيرش درروز700نفراست وهرهفته 250 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 200 مترمربع است.
امام زاده سلطان ابراهيم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي سرپيردر65 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز50 نفراست وهرهفته 100نفر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه 120 ومساحت كل بنا 326 مترمربع است.
امام زادگان قيس بن علي وشيث بن قيس بروجن
ازنوادگان امام علي(ع) هستند ودرروستاي امام قيس در40 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفر است وهرهفته 50 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه100 ومساحت كل بنا 364 مترمربع است.
امام زاده سيد اسماعيل بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم (ع) است ودرروستاي برنجكان در120كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 200 نفراست وهرهفته50 نفر زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 20 ومساحت كل بنا نيز20 مترمربع مي باشد.
امام زاده سيداسماعيل بروجن
ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي اسماعيل شليل در 250 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز500 نفراست وهرهفته 50 نفربه آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 16مترمربع است. سايرتوضيحات: اين امام زاده درمنطقه كوهستاني وپوشيده ازدرختان جنگلي است وچشمه هاي پرآب وسرد دارد كه تابستان ها عشايربختياري دراطراف آن چادر زده وبه زندگي ييلاقي خود ادامه مي دهند.
امام زاده شاه ابوالقاسم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع)است ودرروستاي بيژگرد در33كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 350 نفراست وهرهفته100زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 143 مترمربع است. بناي امام زاده درسال 1354تعميروبازسازي شده است. وجود باغات وچشمه هاي فراوان باعث جذب مردم منطقه مي گردد.
امام زاده ميرشاه حيدر بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام جعفرصادق(ع)است كه همراه باعده اي ازانصاروشيعيان براي عزيمت به طوس ازطريق اروندرود به خاك عجم ايران حركت نمودند وموقعي به خاك ايران رسيدند كه امام رضا(ع) رامسموم كرده بودند وحاكمان عباسي، دستورتعقيب ودستگيري وبه شهادت رساندن آل ابوتراب را به حكام منطقه صادركرده بودند وامام زاده شاه حيدررادركنار روستاي نقنه(5 كيلومتري بروجن) به شهادت رساندند. درزمان سلطنت قاجار گنبدوبارگاهي زيبا به سبك معماري قديم به صورت هشت ضلعي برروي مرقد امام زاده ساخته اند.
دركنارامام زاده تاسيسات ازجمله محل اسكان براي زائران تهيه نمودند كه ازاين مكان ها براي مراسم سوگواري استفاده مي شودوداراي چشمه آب آشاميدني وجاده آسفالت وبرق وروشنايي است. ظرفيت پذيرش درروز3000 نفراست وهرهفته 100نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه وبنا40مترمربع است.
زيارتگاه حيدر درروستاي نقنه بروجن
اين امام زاده نوه امام موسي كاظم(ع) است و از زمان امام رضا(ع) به اين جا آمده است. متولي زيارتگاه عقيده دارد كه اين مكان قدمت زيادي دارد. شهداي جنگ تحميلي اين روستا را در حياط اين زيارتگاه دفن كرده‌اند. اهالي عقيده دارند كه اين امام ‌زاده معجزات زيادي نشان داده است. اين زيارتگاه قبلاً يك ضريح چوبي داشت ولي اكنون يك ضريح آلومينيومي به وسيله هيأت امناي اداره‌ اوقاف با بودجه خود زيارتگاه براي آن ساخته شده است.

پُل گُدار كپك
بقاياي ويرانه اين پل در سه راه بروجن به ارمند و 35 كيلومتري جنوب غربي بروجن و بستر رودي كه در دشت ارمند به كارون مي‌ريزد، واقع گرديده است.پُل گُدار كپك، 30 متر طول، 10/3 متر عرض و دو چشمه طاق دارد. در حال حاضر، تنها بقاياي پايه مياني و دو انتهاي پل كه از قطعات سنگ ساخته شده، برجاي مانده است. دهانه پل در اصل 80/4 و 70/3 متر عرض داشته و ارتفاع پل از سطح آب نيز به 60/4 متر مي‌رسيده است. پايه هاي پل بر روي صخره هاي طبيعي ميانه و كناره رودخانه قرار گرفته است. پل مزبور در مسير راه كاروان رو اصفهان به سمت بندر قديمي گناوه و نيز خوزستان قرار گرفته و احتمالاً مربوط به دوره صفويه يا قاجاريه مي‌باشد.

قلعه ضرغام السلطنه بروجن
قلعه ضرغام السلطنه كه حدود 10000 متر مربع وسعت داشته و يكي از قلاع وسيع و پرحجم منطقه به شماره مي آمده، داراي حصار، چهار برج مرتفع توسي، دروازه اصلي، اندروني و بيروني همراه با ملحقات و توابع كامل يك خانه اشرافي بوده است. اين بنا به علت تهاجم بافت مسكوني خسارات مهمي را متحمل شده و اعتبار و انسجام خود را از دست داده است. مصالح به كار رفته در تمامي اين بنا مانند بيش تر قلاع استان خشتي بوده و نماي آجري دارد. اين قلعه توسط حاج ابراهيم خان ملقب به ضرغام السلطنه پسر رضا قلي خان ايل بيگي ساخته شده است.
ساختمان قلعه از دو قسمت اندروني و بيروني تشكيل شده كه قسمت بيروني شامل شاه نشين، اطاق آيينه، ‌پاگردهاي منقوش پشت بام و حوض بزرگ سنگي حياط است البته بايد حمام قلعه را نيز كه راه ورود به آن از اين قسمت بنا است، به اين ليست اضافه كرد. اندروني كه در اصلي ورود به ‌آن در ضلع جنوبي بنا واقع شده داراي اطاق هاي طبقه همكف، طبقه فوقاني، انبارها و اصطبل هاي گوسفندان و اسبان و سرطويله بوده است. قسمت اعظم بخش بيروني قلعه مورد تخريب قرار گرفته و تبديل به منازل مسكوني با سبك جديد معماري شده است. قسمت اندروني نيز تا حدي مورد تهاجم بافت شهري قرار گرفته، اما اتاق آيينه، اتاق هاي ضلع باختري و حمام قلعه نسبتا سالم بر جاي مانده اند.
قلعه ارانه بروجن
در روستاي نقنه يك قلعه قديمي وجود دارد كه در حال حاضر فقط يك ديوار از آن باقي مانده است و به نام قلعه ارانه معروف است. روستا داراي 4 برج است كه اكنون بقاياي آن باقي مانده است و يكي از ستون‌هاي آن در خانه يكي از اهالي و يكي در دهانه مسجد جامع و دو تاي ديگري از بين رفته‌اند.

كوهرنگ يكي از جديدترين شهرستان هاي استان چهارمحال و بختياري است كه در شمال باختري استان چهارمحال و بختياري واقع شده است. اين منطقه از زيباترين و خوش آب و هواترين مناطق استان محسوب مي شود كهزرد كوه كوهرنگ، چشمه كوهرنگ، آبشار تونل كوهرنگ، دشت لاله‌هاي واژگون كوهرنگ، غار يخي‌چما كوهرنگ، پيست اسكي چلگرد و تونل كوهرنگ از مهم ترين آن ها به شمار مي‌آيند. دشت لاله هاي واژگون در 12 كيلومتري چلگرد و در نزديكي روستاي بنواستكي از توابع شهرستان كوهرنگ واقع شده است. وسعت زياد (3400 هكتار)، پوشش گياهي بسيار زيبا و ارزشمند، لاله‌هاي واژگون (اشك مريم) در دو نوع قرمز و زرد و نيز نزديكي به ديگر جاذبه‌هاي قطب سياحتي كوهرنگ، از اين منطقه، تفريحگاه بسيار مناسبي ساخته است. زمان رويش و شكفتن لاله‌هاي واژگون در اين دشت از اواسط فروردين ماه شروع و تا اواخر ارديبهشت ادامه دارد.

چشمه كوهرنگ
اين چشمه با دبي آب بسيار زياد از دامنه‌هاي زردكوه سرچشمه مي‌گيرد و پس از گذر از پيچ و خم‌هاي فراوان به درياچه سد كوهرنگ مي‌ريزد و از تونل اول كوهرنگ وارد زاينده‌رود مي‌شود. مناظر بسيار زيباي طبيعي اطراف چشمه و حضور عشاير در منطقه زيبايي آن را دو چندان كرده است. دستيابي به اين نقطه ـ كه بيش‌تر در فصول بهار و تابستان جهت بازديد توصيه مي‌شود ـ به راحتي با هر نوع خودرو امكان‌پذير است. اين چشمه از چلگرد 30 كيلومتر فاصله دارد و در مسير شماره 1 گردشگري جهت و مسير آن مشخص شده است.
آبشار تونل كوهرنگ
اين آبشار از سرازير شدن آب تونل اول كوهرنگ به وجود آمده است. اين تونل جهت انتقال آب چشمه كوهرنگ و ديگر چشمه‌هاي اطراف به زاينده‌رود در سال 1332 در منطقه كوهرنگ، جايي كه اكنون شهر توريستي چلگرد ـ مركز شهرستان كوهرنگ قرار دارد، ايجاد شد. تلاش براي انتقال اين آب به ازمنه بسيار دور برمي‌گردد. در زمان صفويان تلاش براي ايجاد شكاف در كوه كاركنان و انتقال آب، راه به جايي نبرد.
زرد كوه كوهرنگ
اين كوه با ارتفاع 4100 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان شوراب، تنگزي و در 45 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت اين كوه شمال خاوري - جنوب باختري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 5 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 21 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد. از قلل معروف زردكوه مي توان به سي سمي، تورك، گله، سگه، كوره، شنگي، گرد، كمر بي كس، دالانك، ميلي، هفت تنان، چرمي، قيصري، چهل خشت و كندو اشاره كرد. اين رشته كوه كه 123 كيلومتر طول و به طور متوسط 20 كيلومتر عرض دارد، از شمال باختري به طرف جنوب خاوري كشيده شده است و بلندترين قله هاي آن كلونچي به ارتفاع 4225 متر و شاه شهيدان به ارتفاع 4150 متر است. براي صعود به قله كلونچي مي توان از طريق چهل گرد، درياچه سد كوهرنگ، دره سبز و گردنه بازفت استفاده كرد. از رشته كوه زردكوه كه بلندترين كوهستان زاگرس محسوب مي شود، رودخانه هاي متعددي سرچشمه مي گيرند كه از بين آن ها رودهاي آب بازفت، آب كوهرنگ، آب زك، رودخانه لب، آب شرمك، آب تركي، آب دره كل، آب دزداران و آب كوفي را مي توان نام برد.
دشت لاله‌هاي واژگون كوهرنگ
اين دشت در 12 كيلومتري چلگرد و در نزديكي روستاي بنواستكي از توابع شهرستان كوهرنگ واقع شده است. وسعت زياد (3400 هكتار)، پوشش گياهي بسيار زيبا و ارزشمند، لاله‌هاي واژگون (اشك مريم) در دو نوع قرمز و زرد و نيز نزديكي به ديگر جاذبه‌هاي قطب سياحتي كوهرنگ، از اين منطقه، تفريحگاه بسيار مناسبي ساخته است. زمان رويش و شكفتن لاله‌هاي واژگون در اين دشت از اواسط فروردين ماه شروع و تا اواخر ارديبهشت ادامه دارد. 
غار يخي چما كوهرنگ
در فاصله 25 كيلومتري چلگرد در نزديكي روستاي شيخ عليخان يكي از نادرترين و اعجاب‌انگيزترين غارهاي منطقه به نام غار يخي چما با قنديل‌هاي فراوان يخي واقع شده است.از زير يخ هاي اين غار چشمه‌اي يا آب سرد در جريان است كه نهايتاً به سد كوهرنگ مي‌ريزد. قرار گرفتن در دره‌هاي عميق و انباشت حجم برف‌هاي چندين ساله در اين مكان سبب شده قنديل‌هاي يخ و توده‌هاي عظيم برف به صورت دايمي و در تمام فصول سال باقي بمانند.
تونل كوهرنگ
تونل كوهرنگ در نزديكي چلگرد قرار دارد و وجود آن چهره اي خاص به منطقه بخشيده است. اين تونل داراي سوابق تاريخي زيادي است و بسياري از زمامداران در ادوار گذشته قصد ايجاد آن را داشته اند. اقدام براي الحاق آب كوهرنگ به زاينده رود به روايتي از زمان ساسانيان و به احتمال قريب به يقين از زمان شاه عباس شروع شد، اما روش اين كار در آن زمان تفاوت داشت. آن ها سعي داشتند يك شكاف عمودي به خط الراس كوه كاركنان داده و با ساختن يك سد مرتفع سطح آب كارون را بالا آورده و از شكاف كوه كاركنان عبور دهند. اختلاف سطح خط الراس كاركنان تا كف رودخانه 300 متر است كه قرار بوده، ارتفاع سد 50 متر و ارتفاع شكاف 250 متر ساخته شود تا آب جاري شود. براي اين كار 15 سال كار شد و امروزه آثار متعددي از آن به يادگار مانده است كه عبارتند از: برش شاه (ترانشه يا شكاف) و سد شاه عباس كه پايه بزرگ آن هنوز روي رودخانه كارون در محل اتصال آب هاي كوهرنگ و شيخ عليخان وجود دارند.
تونل تاريخي كوهرنگ در نزديكي چلگرد قرار داشته و حضور آن چهره اي خاص به اين منطقه بخشيده است. اين تونل داراي سوابق تاريخي زيادي است و بسياري از زمامداران ايران در ادوار گذشته قصد احداث آن را داشته اند. طبق بعضي روايات اقدام براي الحاق آب كوهرنگ به زاينده رود از زمان ساسانيان آغاز شد، اما مدارك موجود شروع احداث آن را تنها تا زمان شاه عباس صفوي ثابت مي كند. ساخت اين تونل با روش امروزي كاملا متفاوت بوده است. در آن زمان در نظر داشتند به خط الراس كوه كاركنان شكاف عمودي بدهند و با ساختن يك سد مرتفع سطح آب كارون را بالا آورده و از شكاف كوه كاركنان عبور دهند. اختلاف سطح خط الراس كاركنان تا كف رودخانه 300 متر بوده به همين علت قرار بود ارتفاع سد 50 متر و ارتفاع شكاف 250 متر ساخته شود تا آب از كوه كاركنان جاري شود. براي احداث اين تونل كه آثار متعددي از آن بر جاي مانده 15 سال كار انجام شده است. شكاف يا ترانشه شاه عباس و سد شاه عباس كه پايه بزرگ آن هنوز روي رودخانه كارون و در محل اتصال آب هاي كوهرنگ و شيخ عليخان وجود دارد، دو مورد از اين آثار مهم هستند.
براي اين مقدار كوه بري كه در ترانشه شاه عباس به عمل آمده همراه با حمل آن به دو طرف ترانشه تا فاصله 500 متر حدود 5 ميليون كارگر لازم بوده است. طبق اظهار نظر مورخين هزاران كارگر طي مدت 15 سال به رايگان مشغول حفر بوده اند و هر ساله ايل هايي كه از جنوب به اين محل مي آمدند، عمليات احداث را به رايگان انجام مي دادند. حمله عثماني ها به ايران و مشغول شدن افكار عمومي و زمامداران وقت باعث توقف انجام كار شد و بالاخره با مرگ شاه عباس اين اقدام عمراني نيز به دست فراموشي سپرده شد. انجام اين كار در آن دوره از لحاظ فني غير عملي به نظر مي رسيد و پس از 15 سال كار تنها 50 متر از خط الراس كوه كاركنان به عرض 60 متر و به طول 300 متر كنده شد و براي انجام بقيه كار كه مشكل تر هم بوده به يقين مي توان گفت كه بيش از يك قرن وقت لازم بوده است. با اين وجود انجام كار تا اين مرحله و ايجاد اين ترانشه قدرت عمل و تمركز قواي زمامداران و مردمان آن روز را نشان مي دهد كه با وجود عدم برخورداري از وسايل كافي كوه بري امروزي و فقدان وسايل حمل و نقل چنين شهامتي را داشته و تا اين اندازه پيشروي كرده اند.

دشت وسيعي كه شهركرد در آن قرار گرفته، از روزگاران بسيار كهن قابل سكونت بوده و با توجه به تپه هاي متعدد اطراف شهر و پيدا شدن سكه هاي مربوط به دوران اشكاني و ساساني از سابقه ديرينه اي بر خوردار است. شهركرد در جلگه اي مسطح و در ميان رشته كوه هايي كه از شمال باختري ايران به سوي جنوب خاوري كشيده شده و در هر محلي به نامي ناميده مي شود؛ واقع شده است. درمناطق اطراف شهرستان شهركرد صنايع دستي رواج زيادي دارد كه از آن جمله مي توان به گليم بافي، جاجيم بافي، خورجين بافي، حريربافي، كرباس بافي و بافت انواع قالي اشاره كرد. هم چنين گيوه دوزي، نمد مالي، كلاه مالي، تخت كشي، منبت كاري، خاتم كاري، قفل سازي، صنايع فلزي ودستي مانند اسلحه سازي از ديگر صنايع دستي اين شهرستان است. روستاها و شهرهاي اطراف شهركرد سهم قابل ملاحظه اي درتوليدات صنايع دستي منطقه ايفا مي نمايند. صنعت در روستاي چالشتر شهرت جهاني دارد و استادان زيادي در رشته‌هاي مختلف مشغول به كار بوده و هستند قالي ‌بافي، گليم بافي، جاجيم بافي، حرير بافي، صنايع فلزي و دستي مانند اسلحه سازي و خاتم كاري، منبت كاري، مشبك بري وجود داشته ولي امروزه فقط كار قالي بافي و يك سري ابزار و ادوات مربوط به قالي و قفل سازي انجام مي شود. مشهورترين قفل هاي چالشتر از نظر دوام و استقامت شهرت جهاني دارد. نمونه اي از اين قفل ها كه به قفل حاج عبدالله مشهور است، به خانه كعبه است.
صنعت قالي بافي در روستاي چالشتر مربوط به قرن نهم هجري است كه اين قدمت طولاني سبب به وجود آمدن‌بيش از 60 نوع نقشه توسط هنرمندان و اساتيد متعدد و ايجاد طرح ها و نقشه‌هاي مختلف از جمله نقشه‌هاي خشتي، لچك، ترنج، گل مينا، سرو و كاج، بي بي باف، گل افشان و قالبي در طرح هاي مختلف سماوري، قاب كوزه و غيره شده است. اين بافته ها كه در اندازه‌هاي 3×2 ، 4×3 ، 6×4 و 2 × 5/1 بافته مي ‌شود شهرت جهاني دارد و در بيش تر كشورهاي اروپايي به معرض نمايش گذاشته مي ‌شوند. كليه رنگ‌آميزي اصالت خاصي داشته و ثبات رنگ توسط اساتيد هنر رنگ آميزي انجام مي ‌شود كه در نوع خود منحصر به فرد و كم نظير است. در شهر فرخ شهرنيز يك نوع قالي‌ مرغوب و نقش مخصوص بافته مي ‌شود كه به « بي بي باف » معروف است زيرا در قديم زن هاي خوانين را بي بي مي ‌گفتند و طبق نقش و رنگ و آب مخصوص و دقت كافي بافته مي شود، مشهور به بي بي بافي شد كه از آن زمان تاكنون به همان نام است. درشهر بن قالي بافي بسياراهميت دارد و بيش تر زنان اين ناحيه به اين هنر مشغولند. قالي ‌هاي شهر سامان بيش تراز طرح و نقشه و اسلوب بافت قالي‌هاي نجف آباد پيروي مي ‌كنند. دراين شهر قالي بافي به عنوان يكي از مهم ‌ترين راه‌هاي كسب درآمد جنبي مطرح است.
در روستاي اشكفت، قالي‌هايي كه بافته مي ‌شود داراي دو نوع طرح «خشتي» و «سرو و كاج» است كه نقشه‌هاي آن از روي نقشه‌هاي قالي چالشتر اقتباس گرديده است و معروف به قاليچه «چهار چله» است. از موادي كه براي رنگ كردن خامه قالي استفاده مي ‌شود مي ‌توان به روناس براي رنگ قرمز، پوست گردو براي رنگ قهوه‌اي، زاج براي رنگ سفيد، ادرار گاو براي رنگ زرد و پوست انار، برگ مو و نيل براي ساير رنگ ها استفاده مي ‌كنند اشاره نمود. در روستاي حيدري قالي بافي از جمله رايج ترين صنايع دستي است، كه مي ‌توان گفت همگي زنان اين روستا در خانه به بافتن قالي و قاليچه مشغولند. نقشه‌هاي گل مينا، خشت، ترنج و قالب سماوري از طرفداران بيش ‌تري برخوردارند. در روستاي هفشجان قالي بافي، گيوه دوزي، نمد مالي، كلاه مالي و تخت كشي رواج دارد. قالي بافي اين روستا به لحاظ نقش و بافت و مواد رنگ ثابت توانسته در بازارهاي داخلي و خارجي محبوبيت كسب كند. نوع خاصي قالي از جنس ابريشم در روستاي گرم دره تهيه مي شود كه نخ و حتي تار و پود مورد استفاده در آن همه ابريشمي و بسيار ظريف مي باشند. قالي ‌هاي ناييني با نقشه‌هايي جداگانه كه به صورت دو خفت بافته مي ‌شوند نوع ديگري از قالي هاي گرم دره بوده و رواج بيش تري دارند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
امام زاده حليمه و حكيمه خاتون، امام زاده بابا پير احمد، امام زاده شيح شبان (سيدبهاء الدين محمد)، امام‌زاده حمزه علي، قلعه دزك، مدرسه علميه اماميه، مسجد خان شهر كرد، مسجد جامع فرخ شهر، مسجد جامع كيان، مسجد جامع چالشتر و مسجد جامع شهرك از جمله ديدني هاي شهرستان شهر كرد به شمار مي روند.
- منطقه حفاظت شده تنگ صياد (فرخشهر )
2- منطقه شكار ممنوع شيدا (سورشجان )
3- چشمه مايك (سورشجان )
4- چشمه زنه (هفشجان )
5- چشمه زاغي (سورك )
6- گردشگري بابازكي (فرخشهر )
7- درياچه شلمزار (شلمزار )
8- گرداب بن (بن )
9- محدوده پل زمانخان (سامان )
صنايع و معادن
با توجه به غلبه معيشت روستايي و عشايري، جريان توسعه صنعت از رونق چنداني برخوردار نيست. مهم ترين صنايع شهر كرد عبارتند از : كارخانه قند، كارخانه ريسندگي، و صنايع شير و لبنيات.
كشاورزي و دام داري
با توجه به ميزان نزولات جوي و جاري شدن رودخانه هاي پر آب، كشاورزي يكي از مهم ترين اركان اقتصادي به ويژه در خاور استان چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. ازميان محصولات سالانه استان، غلات از اهميت قابل توجهي برخوردار است. به طوري كه 4/70 درصد از كل سطح زير كشت محصولات سالانه، به غلات اختصاص داده شده است. بعد از غلات، ‌نباتات علوفه اي با 3/21 درصد، بيش ترين ميزان سطح زيركشت محصولات سالانه را به خود اختصاص داده اند. هم چنين علاوه بر رمه هاي كوچنده، پرورش انواع دام ‌رايج ترين فعاليت عشاير و مردم روستاهاي استان چهارمحال و بختياري است.
مشخصات جغرافيايي
شهركرد در جلگه اي مسطح و در ميان رشته كوه هايي كه از شمال باختري ايران به سوي جنوب خاوري كشيده شده و در هر محلي به نامي ناميده مي شود واقع شده است. رشته كوه هاي شمال باختري و جنوب دنباله همان سلسله جبال زاگرس است كه از كردستان و لرستان امتداد يافته و به طرف خوزستان ادامه دارد. كوه هاي شمالي اين شهر كم ارتفاع و كوه هاي جنوبي كه از سلسله كوه هاي زردكوه منشعب مي شود مرتفع تر است. ارتفاع متوسط اين كوه ها بين 1400 تا 1600 متر بوده و به مناسبت همين موقعيت از نقطه نظر آب و خاك استعداد تربيت احشام و امر كشاورزي را در برداشته است. آب و هواي شهركرد كوهستاني معتدل متمايل به سرد بوده و بيش ترين درجه گرما در تابستان ها به 22 درجه بالاي صفر و كم ترين درجه در زمستآن ها به 7 درجه زير صفر مي رسد. هم چنين ميزان بارندگي سالانه به طور متوسط 380 ميلي متر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
دشت وسيعي كه شهركرد در آن قرار گرفته، از روزگاران بسيار كهن قابل سكونت بوده و با توجه به تپه هاي متعدد اطراف شهر و پيدا شدن سكه هاي مربوط به دوران اشكاني و ساساني از سابقه ديرينه اي بر خوردار است. بنا به گزارش هاي تاريخ نويسان در اواخر دوره ساساني شخصي به نام فرامرز كه مذهب زرتشتي داشت در سرزمين بختياري حكومت مي كرد و بختياري ها نيز به معتقدات خود در عهد فرامرز گبر اشاره ها دارند. در كتاب سرزمين و مردم ايران آمده است كه اين حدود تحت سلطه اتابكان فارس و لرستان بوده است. در آن دوره پاسگاهي براي تأمين امنيت راه و رفع نيازهاي مسافران ساخته شده بود و از آن جا كه پاسداران دايمي اين پاسگاه از كردها بودند، اين محل به نام «ده كرد» ناميده شده بعد ها به شهر كرد تغيير نام يافت. هم چنين در متون تاريخي، از مكاني به نام چالشتر در ناحيه شهركرد به عنوان مركز حكومتي نام برده شده، كه خرابه هاي ديوار قلعه آن را امروزه به جاي مانده است.
بيش تر ساكنين شهر كرد قبل از شناسايي امام زاده محل، يا در اطراف رودخانه و مراتع سبز با ايجاد قلاع و دهكده زندگي مي نمودند، و يا در دامنه كوه رود خوش آب و هواي شمالي به شغل خويش ادامه مي دادند. چنان كه تعبير «ده كهنه» هنوز ورد زبان معمرين مي باشد. پس از چندي با مسكن گرفتن چند خانوار در اطراف امام زاده و ايجاد حمام و مسجد و طالوجونه و عصار خانه به وسيله سلاطين وقت، جمعي از مردم از اطراف به داخل آبادي آمده و براي خود كاشانه اي تهيه نمودند و تقريبا بناي شهر كنوني گذاشته شد. بيش تر اين تشكيلات را به دوره اتابكان لرستان و مخصوصا حكمراني و پادشاهي اتابك نصره الدين احمد بن افراسياب مي دانند. هم اكنون نيز طومار و نوشته جاتي در خصوص ساختمان ها و به خصوص امام زاده گان به نام اتابك شاه در دست افرادي ديده شده است. به هر حال وجود اين امام زاده و احداث ساير احتياجات موجب تمركز افراد گرديده و عده اي نيز كمي دورتر با بناهاي قلعه اي در آن جا ساكن شده اند كه اينك بنام قلعه اي و كوهي ناميده مي شوند.
در اوايل تسلط خلفاي عباسي دو برادر در سرزمين لرستان كه به دو شعبه لر كوچك (لرستان فعلي) و لر بزرگ (بختياري و كهگيلويه و بوير احمد) تقسيم مي شد، حكومت داشتند. حاكم سرزمين لر بزرگ «بدر» نام داشت. بعدها اتابكان فضلوئيه قريب سيصد سال بر بختياري حكومت كردند. در زمان يكي از اتابكان فضلوئيه (اتابك تكله)، مغولان بر بختياري و كوه هاي آن دست يافتند. اما اقتدار اين قوم دوام نياورد و سلطه مغولان بر بختياري ها وضعي ناپايدار به خود گرفت.
از آغاز سلسله صفوي تاريخ بختياري ها روشن تر است. در زمان صفويه يكي از تيره هاي بختياري موسوم به آستريك - كه هم اكنون نيز طايفه كوچكي از بختياري است - به رياست شخصي به نام تاجميرو با فرمان شاه اسماعيل اول بر بختياري حكومت مي راند. اين شخص در زمان شاه طهماسب به دليل استنكاف از پرداخت ماليات به قتل رسيد. در همين زمان بود كه بختياري ها به دو بخش هفت لنگ و چهارلنگ كه در اصل يك تقسيم بندي مالياتي است، تفكيك شدند. پس از دودمان تاجمير، شخصي به نام ميرجهانگيرخان به حكومت بختياري ها منصوب شد و در زمان همين شخص تونل معروف به كاركنان يا شاه عباس در نزديكي محل تونل فعلي كوهرنگ حفر شد كه به دلايل نامعلومي عمليات حفاري آن ناتمام ماند.
پس از فوت ميرجهانگير خان برادر وي مير خليل خان، از رياست طايفه آستريك خلع شد و طوايف عمده بختياري و تعدادي از تيره ها در حيطه اقتدار محمد تقي خان چهار لنگ باقي ماندند. طوايف هفت لنگ نيز به رياست دو دسته خوانين دوركي و بختياروند از طوايف عمده هفت لنگ گردن نهادند. از اواسط پادشاهي قاجار حسينقلي خان (رئيس طايفه دوركي) با شكست قطعي خوانين بختياروند (بهداروند) همه طوايف هفت لنگ را متحد ساخته و خود را ايلخان و برادرانش را ايل بيگي ناميد و رياست ايل هفت لنگ و اداره امور كل منطقه بختياري را به عهده گرفت. رياست اين طايفه تا همين اواخر در بازمانده گان اين دودمان موروثي بود.
بررسي هاي تاريخي ايران از اواخر دوره صفويه به بعد نشان مي دهد كه ايل بختياري و در رأس آن خوانين بختياري، به دليل برخورداري از شرايط ويژه جغرافيايي قلمرو ايلي، ‌سازمان قبيله اي و نظام ايلي منسجم كه الزاما اطاعت و فرمان برداري بي قيد و شرط گروه هاي فرودست از رهبران و سركرده گان فرادست را در پي داشت، در بيش تر حوادث و وقايع تاريخي كشور حضوري موثر و فعال داشتند كه، برخي از نمونه هاي آن به شرح زير اشاره مي شود: سواران بختياري از زبده تفنگ چيان نادرشاه بودند كه با فتح قندهار، دروازه هند را به روي لشگريان نادر گشودند. علي مردان خان بختياري با شكست افاغنه و بازسازي سلطنت انقراض يافته صفوي، خود نيز مدعي سلطنت شد. محمد تقي‌خان چهارلنگ علم طغيان بر عليه حكومت قاجار برافراشت و قلعه تل، مقر خود را در منطقه مالمير، به عنوان مركز حكومت بختياري انتخاب كرد و با كمك و مشاورت ليارد انگليسي (سياح معروف) با انگلستان رابطه سياسي برقرار كرد. در دارازاي دوره حكومت سلسله هاي صفويه، افشاريه، زنديه و قاجار عمده قشون سلاطين سلسله هاي مزبور از بختياري ها تشكيل مي شد، به طوري كه علي قلي خان سردار اسعد فرزند حسين قلي خان اشاره دارد، همواره صد نفر از سواران بختياري به رياست چند تن از خان زاده گان بختياري حفظ نظم تهران، حتي نگهباني از دربار قاجار، را به عهده داشتند.
بارزترين نقش بختياري ها در تحولات دوران مشروطيت روي داد. سركرده گان بختياري (خوانين و تفنگ چيان) با مشاركت و راهبري بخش مهمي از اين جنبش عظيم ملي، ضمن اخذ وجاهت، با قبضه كردن پست هاي كليدي كشوري و لشگري و تقسيم مناصب بين خود و اطرافيان، زمينه دست يابي به منابع سرشار و ثروت را فراهم كردند. بررسي هاي تاريخي وضع اجتماعي و سياسي ايلات بختياري نشان مي دهد كه بختياري ها يكي از بزرگ ترين طوايف كوچنده ايران بوده اند كه ساليان درازي با قدرت و سلطه جويي فراوان توانستند بر قسمتي از اراضي ايران حكومت كنند. سران اين ايل در زمان حكومت قاجار از قرب و منزلتي فراوان برخوردار بودند و براي خود تشكيلات و مقررات خاصي داشتند. حتي بعضي مواقع، خان هاي ايل به عنوان عامل حكومتي تلقي مي شدند و از اين راه درآمدهاي كلان و ثروت فراوان و زمين هاي وسيعي را تصاحب مي كردند. اينان از يك سو از دولت و حكومت مركزي مستمري دريافت مي كردند، و از سوي ديگر از رعاياي خود ماليات نقدي و جنسي، باج و خراج و حتي حق سرزميني از درآمد استخراج نفت و هم چنين انواع هدايا و تحفه ها را اخذ مي كردند. به هر صورت سران ايلي چون جعفر قلي خان سردار اسعد، اميرمجاهد، سردار جنگ، سردار محتشم و ديگران توانسته اند پس از انقلاب مشروطيت به پست هاي حساس كشوري دست يابند. چنان كه صمصام السلطنته بختياري در سال 1336 قمري به سمت نخست وزيري و وزارت امور خارجه و عموزاده اش لطفعلي خان امير مفخم نيز به وزارت جنگ گمارده شد.
شهر كرد از حدود سال 1300 هـ . ش با تعيين نماينده حكومت مركزي و استقرار دواير دولتي آغاز به رشد كرده است. پس از سال 1300 و تا سال 1340 دهكرد و منطقه چهارمحال و بختياري (معروف به شهر چهارمحال) از طريق مركز اصفهان اداره مي شد و از آن پس تا سال 1352 شهركرد مركز فرمانداري كل چهارمحال و بختياري بوده و سپس به مركز استاني با همين نام تبديل شده است. در حال حاضر شهر كرد شهري است رو به آباداني و توسعه.

زاينده رود : اصفهان، چهارمحال و بختياري
زاينده رود يكي از زيباترين و بااهميت ترين رودهاي ايران است. اين رودخانه كه از جبهه شمال خاوري زرد كوه بختياري سرچشمه مي گيرد، از باختر به خاور تا باتلاق گاوخوني جريان دارد. اين رود كه از چشمه هاي جانان واقع در زردكوه بختياري (كوهرنگ) در 95 كيلومتري شمال باختري شهركرد در استان چهارمحال و بختياري، شروع شده است، ضمن جريان يافتن به جانب خاور و دريافت شعباتي از قبيل رود خرسنك، قمشه رود، تيران رود، زرين رود، رود كرمان و هم چنين آبياري كردن شهرها و آبادي هاي مسير خود وارد اصفهان مي شود و شهرستان هاي شهركرد، زرين شهر، اصفهان و نايين در استان هاي چهارمحال و بختياري و اصفهان را آبياري مي كند. اين رودخانه از سمت باختر به سمت جنوب خاوري كليه نواحي مركزي اصفهان را آبياري كرده و از جنوب نايين از آبادي هاي قورتان و ورزنه گذشته و سرانجام پس از طي 300 كيلومتر از سرچشمه به مرداب گاوخوني كه در قسمت خاوري دهستان جرقويه عليا قرار گرفته است، مي ريزد.
طول اين رودخانه با پيچ و خم هايش از 360 تا 420 كيلومتر ذكرشده كه اين فاصله به خط مستقيم حدود 270 كيلومتر است. پهناي رودخانه زاينده رود در ابتدا حدود 10 تا 20 متر است، اما هر چه به طرف شهر اصفهان و جلگه هاي مسطح پيشروي مي كند، پهناي آن افزايش مي يابد. به طوري كه در شمال فلاورجان، در محل روستاي موسيان، عرض آن به حدود 800 متر مي رسد. پهناي بستر رودخانه در شهر اصفهان نيز متفاوت است و بين 300 - 100 متر تغيير مي كند. زاينده رود از چشمه ها و رودخانه هاي متعددي تشكيل شده و از تنگ گزي در دهستان شوراب سرچشمه مي گيرد. مجموع اين آب ها در تنگ گزي، زاينده رود را تشكيل مي دهند. شعبه مهم ديگر با الحاق آب كوهرنگ توسط تونل هاي كوهرنگ به ابتداي زاينده رود اضافه مي شود كه آب آن را به ميزان قابل توجهي افزايش مي دهد. پس از تنگ گزي و قبل از رسيدن به درياچه سد زاينده رود، آب سه شعبه قابل توجه ديگر، يعني كاگونك، خير سانك و پلاسكان يا اسكندري نيز به زاينده رود افزوده مي شوند، اما بعد از درياچه، شعبه دايمي قابل توجهي به آن نمي پيوندد.
از ابتدا تا انتهاي زاينده رود، به ويژه در ناحيه اصفهان، بيشه زارهايي وجود دارند كه در زيبايي، طراوت، لطافت آب و هوا و جذابيت چشم اندازهاي عمومي رودخانه بسيار موثر بوده و در مطلوبيت فضاي حواشي رودخانه نقش قابل توجهي دارند. به علت اين كه سرچشمه زاينده رود نزديك سرچشمه رود كارون است (با حدود سه كيلومتر فاصله) و از طرف ديگر در سال هاي خشكسالي آب زاينده رود به تمام زمين هاي زير كشت نمي رسد، در سال هاي 1330 تا 1332 هجري شمسي در داخل كوهرنگ تونلي به همين نام حفر شد كه 2823 متر طول دارد و از طريق آن مقداري از آب سرچشمه كارون به زاينده رود برگردانده مي شود. سرچشمه زاينده رود در دامنه شمال خاوري زردكوه و در جنوب روستاي ديمه - كه در فاصله 11 كيلومتري تونل كوهرنگ قرار دارد - واقع شده و در فاصله يك كيلومتري، به موازات آب كوهرنگ جريان مي يابد. قبل از اتصال به كوهرنگ با شاخه ديگري به نام آب خور به در محل قلعه سبزي اتصال مي يابد كه اين مساله باعث افزايش آب آن مي شود. تونل كوهرنگ در جنوب چلگرد حفر شده است و قسمتي از آب كوهرنگ را پس از اتصال به شاخه ميان رودان به رود ديمه وصل مي كند. در نزديكي روستاي آب هره طهماسبي، يك شاخه نيز از جنوب وارد زاينده رود مي شود كه به نام رودخانه نعل اشكنان معروف است. به اين ترتيب 5 شاخه مزبور كه همگي از شمال خاوري زردكوه سرچشمه مي گيرند، پس از اتصال، شاخه پر آب رودخانه زاينده رود را تشكيل مي دهند.
بخشي از مسير زاينده رود كه در استان چهارمحال و بختياري واقع شده است از قراقوش در انتهاي مرز شمالي تا چلوان در نزديكي سامان، از جاذبه هاي اصلي و كانون هاي عمده گردشگاهي اين استان به شمار مي آيد. اين ناحيه با روستاهاي زيباي قراقوش، كرم گوگان، ماركده، قوچان، صادق آباد، قار تطوع، پونه وار، هوره، دشتي، چم كاكا، چم جنگل و چم چنگ، هر ساله هزاران خانوار بومي و غير بومي را به سوي خود جلب مي كند. مسافرت به اين منطقه معمولا از ماه پاياني بهار (خرداد ماه) آغاز و به مدت چهار ماه تا اواخر شهريور ادامه مي يابد. از جاذبه هاي ويژه زاينده رود، بستر، كناره ها و محيط پيرامون آن است كه اين رود را به يكي از مهم ترين تفرجگاه هاي استان اصفهان و استان چهارمحال و بختياري و استان هاي اطراف آن ها تبديل كرده است.
كناره هاي اين رودخانه به ويژه در مسير عبور از شهر اصفهان، محدوده پل زمان خان در حدود مرز اصفهان، استان چهارمحال و بختياري و پشت سد زاينده رود از گردشگاه هاي مهم منطقه محسوب مي شوند و هزاران تن از بوميان و اهالي شهرهاي مجاور در فصل ها و ماه هاي مساعد سال، براي گذراندن اوقات فراغت و به ويژه در روزهاي تعطيلي از آن بهره مند مي شوند. مسافرت به اين منطقه معمولا از ماه پاياني بهار(خرداد ماه) آغاز و به مدت چهار ماه تا اواخر شهريور ادامه مي يابد. مهمانان زاينده رود كه بيش تر اهالي اصفهان و بازديدكنندگان آثار تاريخي اصفهان هستند، در حاشيه هاي پردرخت و باغ هاي زيباي اطراف آن اقامت مي كنند. سواحل زاينده رود با توجه به استعدادهاي طبيعي اين رود مناسب ترين محل براي احداث دهكده هاي ييلاقي و استقرار اردوگاه هاي جهانگردي است.
رودخانه بازفت شهر كرد
رودخانه بازفت كه پس از طي سراسر باختر منطقه به رودخانه كارون مي پيوندد، ‌يكي از بكرترين و بديع ترين امكانات سياحتي منطقه است. مسير طولاني اين رودخانه در كنار متراكم ترين و دست نخورده ترين محدوده هاي جنگلي با چشم اندازهاي زيبا و چشم گير، روز به روز ارزش و اهميت تفرجگاهي بيش تري پيدا مي كند. حاشيه رودخانه بازفت با دسترسي به جاده شهر كرد - مسجد سليمان، از جنگل ها، دره ها و گردنه هاي پرپيچ و خم گذشته و در مسيري طولاني پس از سيراب كردن‌ آبادي هاي فراوان و خلق زيبايي هاي شگفت انگيز و چشم اندازهاي بديع به رودخانه كارون مي ريزد. حواشي اين رودخانه از زيباترين مسيرهاي جلب جهانگرد محسوب مي شود كه در هر فصلي جاذبه هاي خاص خود را دارد. بر فراز اين رودخانه گردنه چري با همه زيبايي و عظمت واقع شده است كه به تنهايي به جهت طبيعت منحصر به فرد خود يك ناحيه سياحتي جالب توجهي به شمار مي آيد، به خصوص كه جنگل هاي نسبتا متراكمي اطراف آن را فرا گرفته اند.
اين رودخانه دايمي كه 95 كيلومتر طول دارد، از شهرستان هاي شهركرد و بروجن در استان چهارمحال و بختياري عبور مي كند و ريزابه رود كارون در حوضه خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2750 متر، ارتفاع ريزشگاه آن حدود 850 متر و شيب متوسط آن 2 درصد است. آب دهي اين رود كه مسير كلي آن به سمت جنوب خاوري استسالانه 2087 ميليون متر مكعب در ايستگاه مرغك مي باشد. اين رودخانه از دامنه كوه هاي منار، گله سگا، تورك و زردكوه در 120 كيلومتري شمال باختري شهركرد سرچشمه مي گيرد و از طريق دهستان بازفت رو به سوي جنوب خاوري روان مي شود و پس از دره شمالي - خاوري كوه تاراز به روستاي قره گر رسيده و در يك كيلومتري جنوب خاوري روستاي مزبور با آب شنگي مخلوط شده و در 8 كيلومتر پايين تر نخست با آب تشنوي و سپس با آب تركي آميخته مي شود. پس از سيراب كردن روستاي تيك وارد دره هاي پرپيچ و خم ميان زردكوه در شمال و كوه سفيد در جنوب مي شود و سر راه خود با آب چنار نيز مخلوط مي گردد و از كنار روستاهاي سرخلا، قلعه تبارك و ارتك مي گذرد. در 3 كيلومتري روستاي اخير با آب نازي مخلوط شده و كمي پايين تر با دو ريزابه يكي شمال خاوري و ديگري جنوبي درهم آميخته و از روستاي مورز واقع در منطقه تلخه دان مي گذرد و پس از عبور از دره باتري كوه دالانگ به دهستان ديناران از شهرستان بروجن وارد مي شود. در اين قسمت نخست از كنار روستاي بادام شيرين دان مي گذرد و پس از مخلوط شدن با يك ريزابه كوچك به دره خاوري پوتك وارد شده و به دهستان ميانكوه از شهرستان بروجن داخل مي گردد و پس از پيمودن دره خاوري كوه هاي سو، سرصحرا، دهدز و آته و مخلوط شدن با چند ريزابه كوچك سرانجام در يك كيلومتري جنوب خاوري روستاي كبوسي به رود كارون مي ريزد.
رودخانه آب تركي شهركرد
رودخانه دايمي آب تركي كه از ريزابه هاي رود بازفت تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است، در مسير خود به سمت جنوب باختري از دهستان بازفت، شهرستان شهركرد عبور مي كند. ارتفاع سرچشمه اين رود 285 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1595 متر و شيب متوسط آن 3/6 درصد است. اين رود از دامنه باختري زردكوه در 73 كيلومتري باختر شهركرد سرچشمه گرفته و كوه گرد را از سوي دره شمالي و باختري دور مي زند و از كنار روستاي شو و تركي مي گذرد.
آب تشنوي شهركرد
آب تشنوي يك رودخانه دايمي است به طول 12 كيلومتر كه در مسير خود به سمت جنوب باختري از دهستان بازفت، شهرستان شهركرد عبور مي كند. حوضه اين رود كه از ريزابه هاي آب بازفت تشكيل شده، خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2100 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1600 متر و شيب متوسط آن 2/4 درصد است. آب تشونوي از دامنه جنوبي زردكوه در 86 كيلومتر باختر شهركرد و 6 كيلومتري خاور روستاي تشنوي سرچشمه مي گيرد.
آب دره سير شهركرد
رودخانه دايمي آب دره سير كه از ريزابه هاي رود گرگگ تشكيل شده و حوزه آن خليج فارس و درياي عمان است، در مسير خود به سمت جنوب خاوري از دهستان فارسان، شهرستان شهركرد عبور مي كند. اين رود كه 20 كيلومتر طول دارد از دامنه كوه چوبين در 38 كيلومتري باختر شهركرد سرچشمه گرفته و ضمن عبوراز دره بيدكان روستاهاي اميرآباد و ملك آباد را سيراب كرده و در 7 كيلومتري شمال خاوري فارسان به رودخانه گرگگ مي ريزد. ارتفاع سرچشمه آب دره سير 2300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1540 متر و شيب متوسط آن 8/3 درصد است.
آب زري شهركرد
رودخانه دايمي آب زري كه از ريزابه هاي زاينده رود تشكيل شده و حوضه آن باتلاق گاوخوني در شهرستان هاي اصفهان و سيرجان است، در مسير خود به سمت شمال باختري از دهستان تنگ گزي، شهرستان شهركرد عبور مي كند. آب زري با طول 17 كيلومتر از دامنه كوه ضراب در 54 كيلومتري باختر شهركرد سرچشمه گرفته است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2850 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 225 متر و شيب متوسط آن 5/3 درصد است.
آب كوفي شهركرد
رودخانه فصلي آب كوفي كه 12 كيلومتر طول دارد در مسير خود به سمت جنوب خاوري از دهستان دوآب، شهرستان شهر كرد، عبور مي كند. آب كوفي از ريزابه هاي رودخانه دو آب تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2600 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1980 متر و شيب متوسط آن 2/5 درصد است. آب كوفي از دامنه خاوري كوه چرمي در 62 كيومتري جنوب باختري شهركرد سرچشمه مي گيرد.
رودخانه بن شهركرد
رود دايمي بن كه از ريزابه هاي زاينده رود تشكيل شده است در مسير خود به سمت جنوب خاوري از دهستان بن، شهرستان شهركرد مي گذرد. حوضه رود بن كه 18 كيلومتر طول دارد، باتلاق گاوخوني در شهرستان هاي اصفهان و سيرجان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1900 متر و شيب متوسط آن 2/2 درصد است. رودخانه بن از دامنه شمالي كوه لاتان در 32 كيلومتري شمال باختري شهركرد و 7 كيلومتري دهستان بن سرچشمه گرفته و از كنار روستاي لاتان و دهستان بن مي گذرد.
آب نازي شهركرد
رودخانه دايمي آب نازي كه از ريزابه هاي رود بازفت تشكيل شده است در مسير خود به سمت جنوب خاوري از دهستان بازفت، شهرستان شهركرد عبور مي كند. حوضه اين رود كه 20 كيلومتر طول دارد، خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1540 متر و شيب متوسط آن 8/3 درصد است. اين رودخانه از دامنه كوه چوبين در 38 كيلومتري باختر شهركرد سرچشمه گرفته و ضمن عبور از دره بيدكان روستاهاي اميرآباد و ملك آباد را سيراب كرده و در 7 كيلومتري شمال خاوري فارسان به رودخانه گرگگ مي ريزد.
رودخانه دره قاضي شهركرد
رودخانه دايمي دره قاضي كه 25 كيلومتر طول دارد در مسير خود كه نخست به سوي جنوب باختري و سپس به سوي شمال باختري جريان دارد از دهستان بن، شهرستان شهركرد مي گذرد. اين رودخانه از ريزابه هاي زاينده رود تشكيل شده و حوضه آن باتلاق گاخوني در شهرستان هاي اصفهان و سيرجان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2680 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 2170 متر و شيب متوسط آن 2 درصد است. اين رودخانه كه از 37 كيلومتري شمال باختري شهركرد سرچشمه مي گيرد، در آغاز به نام رودخانه جوب آسياب از كنار روستاهاي مرغ ملك و آقجربوغار مي گذرد و پس از مخلوط شدن با رود خاكي به دره قاضي كوچك وارد مي شود و از دامنه باختري كوه قاه آخوند به زاينده رود مي ريزد.
كوه سوخته شهركرد
اين قله حدود 4000 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و مسير كوهنوردي آن از روستاي دستنا آغاز مي شود. در اين مسير يك پناهگاه ابتدايي وجود دارد كه به باغ هاي زير صخره قله امتداد مي يابد. در انتهاي باغ هاي مذكور صخره هايي وجود دارد كه كوهنوردان با استفاده از تجهيزات صخره نوردي از آن ها صعود كرده و به قله اصلي مي رسند. از اين قله نيز راهي به طرف تنگه دركش وركش وجود دارد. چشم اندازهاي اين قله به طور حيرت انگيزي جالب توجه هستند و نگاه هر بيننده اي را به سوي خود مي كشند.
چپ دره شهركرد
اين كوه با ارتفاع 2320 متر در محدوده شهرستان شهركرد، بخش مركزي، دهستان لارود و در 19 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان شهركرد واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 40 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 26 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
يان چشمه شهركرد
اين كوه با ارتفاع 2932 متر در محدوده شهرستان شهركرد، بخش مركزي، دهستان وردنجان و در 36 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان شهركرد واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 40 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 37 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كوه ينجه شهركرد
اين كوه با ارتفاع 2765 متر در محدوده شهرستان شه كرد، بخش مركزي، دهستان حومه و در 23 كيلومتري خاور مركز شهرستان شهركرد واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 2 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 20 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.

مسجد جامع چالشتر شهر كرد
مسجد چالشتر در سال 1267 هـ . ق و به دستور حاج محمد رضا خان چالشتري در 9 كيلومتري شهركرد ساخته شد. جنس بنا از سنگ، آجر و كاشي بوده و داراي چهار ايوان، شبستان، حوضخانه، تطهيرخانه و سردر ورودي است. در داخل شبستان جنوبي اين مسجد منبر چوبي زيبايي تعبيه شده كه در اطراف آن آياتي از قرآن بر روي چوب، منبت كاري شده است. اين بنا نيز همچون ساير ابنيه تاريخي به تعمير، مرمت و نگه داري نياز دارد.
مسجد اتابكان شهر كرد
مسجد اتابكان يكي از بناهاي دوران اتابكان لرستان است كه در سال 605 هجري ساخته شده است. همان طوري كه فرم و محدوده بنا نشان مي دهد، وسعت مسجد بيش از اين بوده اما در زمان هاي مختلف و با تغييراتي در آن صورت گرفته از مساحت آن كاسته شده است. جنس بناي اين مسجد از خشت بوده و در سال 1351 با شماره 929 و جزو آثار ملي به ثبت رسيده و توسط سازمان ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شده است.
مسجد جامع فرخ شهرشهر كرد
اين مسجد كه امروزه به جاي آن يك مسجد نو ساخته شده است در جنوب ميدان جديد الاحداث مركز فرخشهر قرار داشت و قديمي ترين و بزرگ ترين مسجد اين شهر بود. بخش مهمي از ساختمان اين بنا در دوران صفويه ساخته شده و در دوره هاي زنديه و قاجاريه تكميل و بازسازي شده است. اين مسجد داراي شبستان هاي متعدد و يك صحن وسيع بود كه توسط ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شد.
مسجد رسول الله (مسجد خلجا) شهر كرد
مسجد رسول الله در 17 كيلومتري جنوب باختري شهركرد و در شهر هفشجان قرار دارد. اين مسجد داراي يك شبستان و يك صحن نسبتا كوچك بوده و شبستان آن به شيوه طاق و چشمه بر روي شش ستون سنگي مشعلي شكل بنا شده است. مصالح اين مسجد كه قدمت آن را با توجه به كتيبه سنگي آن مربوط به سال 1233 هـ . ق مي دانند، از خشت و نماي آن از آجر است.
مسجد جامع سامان شهر كرد
مسجد سامان در محله مسجد جامع يا ميانه شهر سامان در 20 كيلومتري شمال شهركرد قرار دارد. اين مسجد داراي يك شبستان و دو ورودي در شمال خاوري و جنوب باختري مي باشد كه ورودي شمال خاوري به شكل هشتي و با گنبدي عرقچين ساخته شده است. شبستان مسجد پلاني مستطيل شكل دارد و به شيوه طاق و چشمه بر روي هشت ستون سنگي مشعلي شكل استوار شده است. مسجد سامان فاقد تزيينات خاص است و رسمي بندي هايي كه از آجر و در نماي ورودي شمال مسجد به كار رفته تنها تزيينات آن است. مصالح مورد استفاده در اين مسجد كه قدمت آن به دوره قاجاريه مي رسد، عبارتند از: آجر، گچ و ساروج.
مسجد جامع هرچكان شهر كرد
مسجد جامع هرچكان در روستاي هرچكان و در 18 كيلومتري باختر شهركرد واقع شده است. اين مسجد كه از آثار دوره قاجاريه است، داراي صحن، ايوان رواق و شبستان زمستاني است. ورودي مسجد بازسازي شده و از طريق آن مي توان وارد صحني به ابعاد 22×13 متر شد. در جبهه شمال مسجد شبستان تابستاني و يك ايوان قرار دارد كه پوشش آن توسط يك گنبد نسبتا بلند و دو گنبد كوچك تر در طرفين صورت گرفته است. اين گنبد ها با آجر و به صورت ساده اجرا شده اند. در قسمت خاوري صحن، شبستان زمستاني ستون دار با طاق هاي جناغي و پوشش هاي گنبدي قرار دارد. ستون ها سنگي هستند و بر روي يكي از آن ها تاريخ 1226 هـ . ق نقر شده است. گنبدها داراي نقوش آجري برجسته با طرح هاي هندسي هستند. روشنايي شبستان هاي از طريق نورگيرهاي راس گنبدها و پنجره هاي ديوار باختري تامين مي شود. مقابل شبستان زمستاني و در طرف ديگر صحن، رواق هايي با طاق جناغي ساخته اند. به نظر مي رسد بناي اين مسجد در سال 1320 هـ . ق يك بار تعمير و بازسازي شده است.
مسجد دستگرد شهر كرد
مسجد دستگرد جنب امام زاده محمد اكبر در روستاي دستگرد و بخش كيار خاوري از توابع شهركرد واقع شده و از آثار دوره صفويه است. بخش اصلي مسجد شبستان ستوندار و مستطيل شكلي است كه پوشش طاق و گنبد آن بر روي ستون هاي سنگي قرار گرفته است. تمام طاق ها و گنبدها گچ اندود شده تنها در زير يكي از آن ها نقوش زيبايي ديده مي شود، البته احتمال دارد كه ديگر گنبدها نيز در گذشته داراي چنين نقوشي بوده باشند. ستون هاي سنگي از سه بخش پايه، ساقه و سرستون تشكيل مي شوند كه به طور جداگانه تراشيده شده و به هم اتصال يافته اند. ساختمان اين مسجد در دوره اخير از طرف سازمان ميراث فرهنگي مورد تعمير و مرمت قرار گرفته است.
مسجد نوشهر كرد
مسجد نو كه متعلق به اوايل دوره قاجار است، در محله آسياب بالاي كوهپان و خيابان مركزي شهر قرار گرفته و شامل يك شبستان سرپوشيده است. اين شبستان نسبت به كف خيابان يك متر پايين تر و داراي دو رديف ستون سنگي و سقف ضربي آجري است. روشنايي آن نيز به وسيله پنجره هاي مشبك خاوري و باختري تامين مي شود.
مسجد جامع كيان شهر كرد
بناي تاريخي مسجد جامع كيان در 5 كيلومتري شهركرد واقع شده و به نام مسجد محب نيز معروف است. اين مسجد در دوران صفويه ساخته شده و در زمان افشاريه توسط يكي از سرداران نادرشاه افشار به نام محب علي بيك مرمت شده است. رواق خاوري شبستان هاي ستوندار سنگي، كاربندي هاي سقف و آجركاري هاي آن از ويژگي هاي معماري مسجد محسوب مي شوند. مسجد كيان كه داراي دو شبستان بهاره و زمستانه مي باشد در اين اواخر جزو فهرست آثار ملي ثبت شده است.
مسجد خان جامع شهر كرد
مسجد خان جامع در سال 1270 هـ . ق ساخته شده و ‌داراي صحن و شبستان هاي تابستاني و زمستاني و حجره هاي متعدد است. در حال حاضر و به علت نفوذ آب از پشت ديوارها، قسمت هايي از اين مسجد فرسوده شده، آجرهاي آن شكسته و بعضي بندهاي آن خالي شده و احتياج به مراقبت و تعميرات اساسي دارد.
مسجد جامع شهرك شهر كرد
روستاي شهرك در شش كيلومتري جنوب خاوري فرخشهر و خاور شهركرد در نزديكي خرابه هاي قديمي شهر سرخ بارز واقع شده است. تاريخ احداث اين مسجد را به زمان ديالمه و خوارزمشاهيان نسبت مي دهند. مسجد جامع شهرك نيز مانند ساير بناهاي قديمي از گزند روزگار محفوظ نمانده و در حمله مغول خراب شد، اما دوباره و به همت محب علي بيك، سردار نامي نادر شاه بازسازي شد. مسجد جامع شهرك داراي شبستان زمستاني جالبي است و تمام ساختمان آن با آجر مربع و قطور و با نهايت استحكام و استادي احداث شده است. تاريخ اين بناي با ارزش كه بر سنگ لوح بسيار ظريف و مستطيل شكلي نوشته شده، 27 محرم سال 1153 هـ . ق است.
مدرسه علميه اماميه شهر كرد
اين مدرسه از بناهاي جالبي است كه به همت مرحوم مير سيد محمد - امام جمعه وقت شهر كرد - به جاي خرابه هاي تيمچه آرمناي كدخدا ساخته شد. اين بنا داراي حجره هاي گوناگون و صحن نسبتا بزرگي است كه تا به حال عده زيادي از طلاب ديني در آن به تحصيل پرداخته اند. اين مدرسه و متعلقات آن در سال 1312 به توليت و نظارت امام جمعه وقت به ثبت رسيد.

امام زاده بابا پيراحمد شهر كرد
بابا پيراحمد پسر سيد بهاء الدين محمد است. اين امام زاده در قريه چم جنگل در نزديكي سامان قرار دارد و ساختمان اصلي آن شامل يك گنبد و دو ايوان است. داخل گنبد با آياتي از قرآن مجيد و تصاويري از مجالس مذهبي و گل و بوته تزيين شده است.
امام زاده شيخ شبان (سيد بهاء الدين محمد)
اين امام زاده در منطقه كوهستاني شهركرد قرار گرفته است. اين منطقه در تابستان آب وهواي بسيار مناسبي دارد و از اين نظر يك مركز زيارتي - سياحتي جالب توجه به حساب مي آيد.
امام زاده دستگرد شهر كرد
امام زاده دستگرد يكي از زيارتگاه هاي مهم منطقه است كه بناي آن را مي توان به دوران صفويه نسبت داد. اين بنا شامل سردري بلند، جلوخاني وسيع، دهليزي با غرفه هاي متعدد، مسجدي با شبستان ستوندار از سنگ تراشيده شده و سقف آجري است. بقعه امام زاده با طرح هشت ضلعي و از آجر ساخته شده و داراي گنبدي بلند و دوپوش است. بر روي در ورودي ضريح اشعاري درباره شخصيت و اهميت اين امام زاده نوشته شده است. اين بنا در دوران سلطنت مظفرالدين شاه، توسط شخصي به نام محمود خان ملقب به خان باباخان رياحي تعميرشده است. در اين مجموعه چند آسياب و يك عصاره خانه وجود داشته كه از بين رفته اند، علاوه بر اين وجود غرفه هاي ويران شده در صحن مجموعه نيز نشان دهنده اهميت و موقعيت ممتاز اين امام زاده در گذشته بوده است. از جمله آثار با ارزش اين بقعه كتيبه اي به خط محمد صالح - خطاط مشهور و كتيبه نويس عهد صفوي - بر روي سنگ به تاريخ 1124 هـ . ق است.
امام زاده حليمه و حكيمه خاتون شهر كرد
بناي فعلي امام زاده حليمه و حكيمه خاتون بعد از تغييراتي كه در دوران هاي مختلف بر روي آن انجام شد در دوران پهلوي و قاجار نوسازي شده و در شهركرد قرار دارد. به نظر مي رسد كه ساختمان اوليه اين بنا جزو مجموعه هاي اتابكان فارس باشد كه در اثر مرور زمان و حوادث مختلف از بين رفته و به مرور زمان مرمت شده است. ساختمان اصلي اين بنا كه از خشت، آجر و گچ ساخته شده در باختر، داراي رواقي است كه بر روي آن گنبد زيبايي ساخته اند. داخل رواق به صورت هشت ضلعي است و سطح ايوان آن را با گچ ساده اي پوشانده و با نقاشي هاي مذهبي تزيين كرده اند. سردر ورودي آن در سمت خاور يك هشتي و يك ايوان دارد كه روي دو ستون سنگي جلو خان قرار دارند و با كاشي هاي هفت رنگ مزين شده اند. در داخل مقبره ضريحي فلزي و در درون آن دو قبر متصل به هم واقع شده كه بر روي معجر چوبي آن تاريخ 1286 هـ . ق را مي توان خواند. درهاي مقبره شامل سه دهنه است كه با شيشه هاي رنگين به صورت متحرك - ارسي - ساخته شده است. در طرفين دو در بزرگ عبارت «باني حاجيه خورشيد بيگم صبيه مرحوم حاج محمدرضا خان شهركي 1332 قمري» نگاشته شده است. در جوار امام زاده سنگ قبرهايي به تاريخ هاي 1023 و 1130 هـ . ق نصب شده است.
امام زاده عبدالله سورك شهر كرد
امام زاده عبدالله سورك در فاصله 45 كيلومتري جنوب خاوري شهركرد و در روستاي سورك از توابع بخش كيار قرار دارد. ساختمان اين بنا كه حدود 40 سال پيش و به دستور بي بي تاج الملوك همسر فريدون خان بختياري ساخته شده، به شكل هشت ضلعي بوده و نماي بيروني آن هر چهار جهت اصلي را داشته است. بناي اين امام زاده با الهام از مساجد چهار ايواني و با مصالحي چون آجر قرمز و گچ ساخته شده است.
آرامگاه دهقان ساماني شهر كرد
ابوالفتح دهقان ساماني (سيف الشعرا) مردي صوفي مسلك و عارف بود كه در ميان ايلات بختياري مي زيست و در سال 1326 هـ . ق درگذشت. وي جهان را در منشور اشراق و عرفان مي ديد و زندگي پررمز و رازي داشت. مقبره اين عارف ايلياتي در حدود 28 كيلومتري شمال شهركرد قرار دارد و مانند زندگي اش به شكل عجيب و پررمز و رازي بنا شده است. اين آرامگاه نزديك پل زمان خان كه بر روي رودخانه سامان احداث شده قرار دارد. بناي آرامگاه دهقان ساماني از لحاظ شيوه ساخت و نوع معماري بسيار درخور توجه است.
قبرستان ارامنه روستاي قلعه ممكا شهر كرد
اين قبرستان در 50 كيلومتري جنوب شهركرد و در سمت چپ جاده قلعه ممكا - بلداچي قرار دارد. قبرستان ارامنه قلعه ممكا نزديك به 200 قبر بزرگ و كوچك دارد كه در دو نوع ساده و نقش دار هستند و در نوشته هاي آن ها از خط ارمني استفاده شده است. سنگ هاي به كار رفته در اين قبرستان بسيار حجيم بوده و ضخامتشان گاهي به يك متر نيز مي رسد. تاريخ هاي لاتين روي قبرها سال 1900 ميلادي به بعد را نشان مي دهد.
قبرستان ارامنه سيرك شهر كرد
اين قبرستان در فاصله 17 كيلومتري جنوب باختري شهركرد و سمت چپ جاده سيرك - طاقانك واقع است. تعداد و قبور آن نزديك به 400 قبر ارمني و تاريخ لاتين از سال 1900 ميلادي به بعد مي باشد. سنگ قبور اين قبرستان از نظر تزئينات به دو نوع ساده و نقش دار تقسيم مي شوند.
قبرستان روستاي حاجي آباد شهر كرد
قبرستان حاجي آباد در فاصله 45 كيلومتري جنوب شهركرد و در شمال باختري روستاي حاجي آباد از توابع بخش كيار قرار دارد. روي قبور اين قبرستان كه نزديك به 300 عدد هستند مطالبي به خط ارمني و به صورت فرورفته پخته و نا پخته حجاري شده است. تاريخ قبور به لاتين و مربوط به سال 1900 ميلادي به بعد مي باشد. سنگ قبرهاي موجود در اين قبرستان از نظر تزيينات به كار رفته در آن ها به دو نوع ساده و نقش دار تقسيم مي شوند.

پل زمان خان
اين پل يكي از بناهاي با ارزش و قديمي استان است كه در 29 كيلومتري شمال شهركرد قرار داشته و در ادوار گذشته ايلات و عشاير بختياري از روي آن آمد و شد مي كردند. پل به دست يكي از روساي عشاير به نام زمان خان به صورت دو دهنه هشت متري احداث شد و دو بار يكي در سال 1202 توسط كارگزاران حكومت صفوي و بار دوم در سال 1321 شمسي به وسيله حاج عبدالحسين قزويني مالك قريه جمعالي به طور كامل تعمير و مرمت شد. استحكام اين پل با احداث ديوار سنگي در طرفين آن، دو چندان شد.
پل بن شهر كرد
پل بن در جنوب خاوري شهر بن كه در فاصله 22 كيلومتري شمال شهركرد و بر روي يك مسيل طبيعي قرار دارد، توسط شخصي به نام حاج الله يار اكبري و در دوره پهلوي ساخته شده است. اين پل كه مصالح آن آجر و گچ است داراي دهانه اي به طول 10 متر و عرض 7 متر مي باشد.
پل خراجي
پل خراجي كه قدمت آن به دوره صفوي مي رسد، در جنوب باختري روستاي خراجي، به فاصله 30 كيلومتري شهركرد و بر روي رودخانه كيار احداث شده است. طول اين پل 54 متر، بالاترين ارتفاع آن 5 متر و فاصله دهانه هاي آن متغير و به طور متوسط 2/5 متر است. پل خراجي كه مصالح آن از آجر، سنگ و ملاط بوده داراي ده دهانه است كه بر روي پايه هاي سنگي ساخته شده اند. اين پل به شكل مخروطي بوده و از طرفين شيبدار به نظر مي رسد. قدمت اين بنا از دوره صفويه به بعد است.

حمام درب امام زاده شهر كرد
حمام درب امام زاده يكي از بناهاي باستاني استان است كه رو به مسجد قديمي اتابكان شهر كرد قرار دارد و شالوده اوليه آن در زمان اتابكان لرستان گذاشته شده و در دوره هاي صفويه، زنديه و قاجاريه مرمت و تعمير شده است. اين حمام داراي يك فضاي مسقف وسيع بيروني به نام رختكن بوده و 70 سانتي متر از كف زمين بالاتر است و به وسيله يك دهليز منحني به تطهيرخانه و گرمخانه متصل مي شود. صحن وسيع گرمخانه بر چهار ستون سنگي استوار است و زير سقف سرتاسر ضربي قرار گرفته است. روشنايي اين صحن كه در طرفين شمال و جنوب آن دو حوض مستطيل شكل وجود دارد، به وسيله شيشه هاي كوچك محدب تامين مي شود. در طرفين آن چهار پله سنگي وجود داشت كه به خزينه بزرگي مي رسيد. اين فضا كه خلوتگاهي زيبا و مربع شكل است جايگاه اعيان و اشراف در فصل تابستان بوده است.
حمام قديمي دزك شهر كرد
حمام دزك كه در اوايل دوره قاجاريه ساخته شده و سربينه آن درحدود 70 سال قبل توسط شخصي به نام محمد قاسم محتشمي فرزند آعلي بازسازي شده است، در نزديكي قلعه دزك قرار دارد. اين حمام داراي چهار ستون سنگي، 24 طاق و گنبد مي باشد كه در يكي از آن ها خزينه آب گرم بنا شده است.

قلعه امير مفخم بختياري شهر كرد
قلعه امير مفخم بختياري كه در فاصله 35 كيلومتري جنوب خاوري شهركرد و در روستاي ذرك از توابع بخش كيار قرار دارد، در سال 1325 هـ . ق و به دستور لطفعلي خان امير مفخم يكي از خوانين بزرگ بختياري ساخته شده است. قلعه مذكور از ساختمان اصلي در دو طبقه، برج نمادين، حوض بزرگ، تالار سفره خانه با گچبري هاي رنگ آميزي شده با موضوعات شكار، شيرين و فرهاد، گل و بوته و... و اطاق آيينه با آيينه كاري هاي زيبا تشكيل شده است. نماي بيروني قلعه با تلفيقي از آجر چيني و كاشي تزيين شده كه در استان و در نوع خود بي نظير مي باشد.
قلعه سردار جنگ شهر كرد
قلعه سردار جنگ 40 كيلومتري جنوب خاوري شهركرد و در روستاي سورك از توابع بخش كيار قرار دارد. اين قلعه متعلق به سردار جنگ - از خوانين متنفذ و مشهور بختياري - مي باشد كه حدود 120 سال پيش ساخته شده است. بناي قلعه شامل ساختمان اصلي با دو طبقه زيرزمين و همكف، ابنيه جانبي شمال و جنوب آن، ورودي هشتي شكل و حمام كوچك است و مصالح آن از خشت و نماي آن از آجر مي باشد. طبقه همكف بنا داراي ايوان عريض و طويلي است كه 14 ستون دارد. قلعه در عين سادگي و بي پيرايگي ساخته شده و تنها تزيينات و گچ بري هاي ساده و فاقد رنگ آميزي در ورودي اطاق هاي شمالي ايوان به كار رفته است.
قلعه يوسف خان امير مجاهد بختياري شهر كرد
اين بنا در 25 كيلومتري باختر شهركرد و در روستاي شمس آباد واقع است. اين قلعه كه متعلق به يوسف خان امير مجاهد بختياري - يكي از خوانين مشهور بختياري - بوده، حدود 120 سال پيش ساخته شده است. مصالح اين قلعه از خشت بوده، نماي آجري دارد و در دو طبقه همكف و زيرزمين به صورت مجموعه اي شامل ورودي هشتي شكل، چهار برج و ابنيه جانبي ساخته شده است. طبقه همكف بنا داراي يك ايوان ستون دار است و نقوش به كار رفته در ته ستون هاي ايوان شمالي از مهم ترين تزيينات آن به شمار مي رود.
قلعه چالشترشهر كرد
چالشتر كه در 10 كيلومتري شهركرد واقع شده است، سال ها قبل از اين كه شهركرد اعتبار پيدا كند، مركز حكومت نشين چهارمحال بود. در اين محل قلعه اي وجود داشت كه متعلق به خدا رحيم خان بختياري بود، البته هم اكنون تنها بخش كوچكي از اين قلعه بر جاي مانده است.
قلعه جونقان شهر كرد
جونقان يا جونقون شهر كوچكي در 38 كيلومتري شهركرد و مقر سكونت خوانين بختياري بوده است. علي قلي خان سردار اسعد در سال 1318 هـ . ق در اين محل قلعه اي به وسعت 14000 متر مربع و با نماهاي بيروني متفاوت براي سكونت خود ساخت. ستون هاي سنگي اين قلعه هر كدام با چند قطعه و در اشكال مختلف بنا شده اند، به طوري كه تمام ستون ها در قسمت بالا چهارگوش هستند. در چند سال اخير بيش تر تزيينات اين بنا از بين رفته و به جز قسمت محدودي از قلعه كه به كتابخانه عمومي اختصاص يافته، بقيه رو به نابودي است.
قلعه دزك شهر كرد
اين بنا كه در جنوب خاوري روستاي دزك قرار دارد، در دو طبقه و به صورت باشكوهي ساخته شده است. طبقه اول در وسط داراي يك هشتي ورودي است كه از طرفين به محوطه بزرگ قلعه منتهي مي شود. در طرفين هشتي چهار ايوان قرار دارد كه دو ايوان آن رو به شمال و دو ايوان ديگر رو به جنوب قرار گرفته و شامل چند اتاق و انبار هستند. از طريق ايوان هاي شمالي طرفين هشتي مي توان به طبقه دوم راه پيدا كرد. بعد از مسير راه پله ها محوطه اي بزرگ به نام حوضخانه قرار دارد كه در وسط آن سالن بزرگي به نام سفره خانه با تزيينات گچبري و نقاشي هاي زيبا وجود دارد. اشكال مختلفي از قبيل ملايك به عنوان مظهر پاكي، كله شير حاكي از قدرت و دلاوري و مناظر زيبا از شكار و گچبري هاي گل و بوته در حاشيه هاي بزرگ و كوچك اين سالن ها ديده مي شود. سقف سفره خانه چوبي، به شكل قاب بندي و داراي در و پنجره هاي سيم كوبي شده است. اتاق آينه نيز در جوار حوضخانه و سفره خانه قرار گرفته و به صورت باشكوهي تزيين شده است. اين اتاق تقليدي از سبك اروپايي است و شباهت زيادي به اتاق آينه قصرهاي ايتاليا دارد. در حال حاضر قسمت هايي از آينه هاي اين اتاق فرو ريخته است. در قسمت شمال اين بنا ساختمان اندروني وجود داشت كه به طور كلي از بين رفته است. در كل مي توان گفت كه از مجموع چهار برج اين بنا تنها دو برج باقي مانده است.
قلعه تك شهر كرد
اين قلعه در حوالي كوه جهان بين و بر فراز روستاي تك قرار دارد. مساحت محدوده آن 7000 متر مربع بوده و ستون هاي آن به صورت منشوري بنا شده اند. در حياط اين قلعه سه حوض سنگي و كاشي شده وجود دارد.

سنگ نوشته رخ شهر كرد
كتيبه رخ از آثار سنگي مهم استان چهار محال و بختياري و مربوط به دوره اسلامي است. اين كتيبه كه بر دامنه شمالي گردنه رخ و در كنار جاده باستاني اصفهان - خوزستان قرار دارد، مربوط به دوره شاه عباس دوم و سال 1062 هـ . ق است. در زماني كه شاه عباس جهت سركشي به حفر ترعه اي كه قرار بود آب كارون را به زاينده رود منتقل كند، از اين مسير عبور كرد، اشعار اين كتيبه كه در مدح او سروده شده بر سطح تخته سنگ حك شد. اين كتيبه كه در شهركرد واقع شده، همواره توجه تمامي علاقه مندان به آثار تاريخي را به خود جلب كرده است.

اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. در ميان ايلات و عشايري كه در مناطق اطراف اين شهرستان زندگي مي كنند، صنايع دستي رواج زيادي دارد كه از آن جمله مي توان به بافت انواع قالي هاي محلي، گليم، جاجيم، چوقاي محلي، پشتي، هم چنين خورجين، چادر سياه، نمكدان و سفره اشاره كرد. برخي از مناطق اين شهرستان مانند سرخون و منطقه مشايخ «سادات بختياري» در صنايع دستي بسيار شاخص مي باشند. سرخون منطقه اي از توابع شهرستان اردل، استان چهار محال وبختياري است كه تعداد زيادي ازمردمان اين منطقه علاوه بر فعاليت هايي نظير دامداري و كشاورزي به بافت قالي‌هاي محلي، گليم، خورجين و ديگر صنايع دستي مانند جاجيم، نمكدان،‌ پشتي و سفره مي ‌پردازند. منطقه مشايخ«سادات بختياري»‌نيز‌درصنايع‌دستي‌ازاهميت‌قابل‌توجهي برخورداراست، دراين منطقه صنايع دستي قديمي مانند قالي بافي، گليم بافي، بافت چوقاي محلي، چادرسياه، خورجين وغيره رايج است. اين صنايع به واسطه وجود كارگاه هاي مختلف تاحدودي به صورت پيشرفته درآمده است ولي ماهيت آن هم‌چنان از سنت‌هاي قديمي پيروي مي ‌كند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
منطقه جنگلي اردل از مهم ترين ديدني هاي اين شهرستان است. اين منطقه با 104000 هكتار اراضي جنگلي در 80 كيلومتري شهركرد واقع شده است كه از شمال به شهركرد، از جنوب به لردگان و از خاور به بروجن و لردگان محدود است. نواحي عمده جنگلي اين منطقه ديناوران، دورك، شليل، دوپلان، سرخون، گندمكار و شياسي است.
كشاورزي و دام داري
شهرستان اردل از جمله مناطق آباد و حاصل خيز استان به شمار مي آيد كه به دليل وجود بارندگي كافي و خاك نسبتا مناسب انواع محصولات در اين شهرستان به عمل مي آيد. هم چنين علاوه بر رمه هاي كوچنده، پرورش انواع دام ‌رايج ترين فعاليت عشاير و مردم روستاهاي اين منطقه است.
مشخصات جغرافيايي
شهر اردل مركز شهرستان اردل در 39 درجه و 50 دقيقه دارازاي جغرافيايي و .... درجه و 32 دقيقه پهناي جغرافيايي، در بلندي 1800 متري از سطح دريا قرار دارد. اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. آب و هواي آن معتدل مايل به سرد و خشك و بيش ترين درجه حرارت در تابستآن ها 35 درجه و كم ترين درجه حرارت در زمستآن ها 7 درجه زير صفر مي باشد. ميزان باران سالانه اردل به طور متوسط 500 ميلي متر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
اردل از گذشته هاي دور، يكي از مراكز ييلاق و اسكان عشاير ايل هفت لنگ بختياري بوده و در متون تاريخي از جمله «سفرنامه ابن بطوطه» كه از اصفهان تا شوشتر سفر كرده، اشاراتي به اين ناحيه شده است.

رودخانه سبز كوه اردل
رودخانه سبز كوه از ارتفاعات سبز كوه واقع در 15 كيلومتري جنوب خاوري مركز بخش اردل سرچشمه گرفته، از 5 كيلومتري جنوب اين شهر گذشته و در محلي به نام دوپلان به رودخانه كارون مي ريزد.
رودخانه آب بهشت آباد اردل
اين رودخانه كه از زردكوه بختياري سرچشمه گرفته و در جهت شمال به جنوب در جريان است، شعبه اي از رود كارون است و از 3 كيلومتري باختر شهر اردل مي گذرد. ‌اين رود در باختر اردل آب بهشت آباد نام گرفته و به رشته اصلي رودخانه كارون متصل مي شود.
چشمه‌هاي مولا و سرداب اردل
اين دو چشمه با فاصله نسبتاً نزديك به هم به ترتيب در مجاورت روستاي آليكوه و رستم‌آباد از توابع شهرستان اردل، از چشم‌اندازها و مناظر بسيار زيبايي برخوردارند و هر روزه به ويژه روزهاي تعطيل پذيراي صدها گردشگر و مسافر از نقاط مختلف هستند. براي رفاه مسافران اقدامات زيرساختي از قبيل جاده دسترسي، ساخت سكوي نشيمن و سرويس بهداشتي در اين دو مكان صورت گرفته است. فاصله اين نقاط تا شهركرد 120 كيلومتر است.
تالاب چغاخور اردل
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان اردل
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز هم چون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگه داري اسب متداول بوده و هم چنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو اردل
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت گردشگري بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

امام زاده شاه البرز اردل
اين امام زاده ازنوادگان موسي بن جعفر(ع) است ودرروستاي آليكوه در36 كيلومتري اردل واقع شده است وداراي جاده آسفالت وبرق ولوله كشي آب است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفراست وهرهفته 50 زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه و كل بنا 30 مترمربع است. بناي امام زاده به صورت قديمي بوده وازسنگ وچوب ساخته شده است.
امام زاده عزيزالله اردل
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع) است ودرشهراردل واقع شده است. درحال حاضر ظرفيت پذيرش امام زاده درروز500 نفراست وهرهفته 100زائربه آنجامشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 61 مترمربع است.
امام زاده سيد علاءالدين اردل
بناي امام زاده سيد علاء الدين ده كهنه كه در ميانكوه اردل قرار دارد، داراي سقف و بنايي كوتاه بوده و فضاي داخلي آن نيز بسيار كوچك است. پلان بناي زيباي اين امام زاده به شكل چند ضلعي طراحي شده است.