بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. زبان مردم بروجن فارسي است و در روستاها به گويش هاي محلي همراه با لري، بختياري و تركي قشقايي سخن مي گويند. در شهرستان بروجن و مناطق و روستاهاي اطراف آن مانند تفته و بلداجي كه ازتوابع شهرستان بروجن هستند، از ديرباز صنايع دستي رواج زيادي داشته است. هنرهاي دستي هم چون قالي بافي، خرسك بافي، جاجيم بافي و گليم بافي در منطقه تفته و نوعي قالي بافي خاص در بلداجي رواج دارد. قالي ‌هايي كه در بلداجي بافته مي ‌شود از نوع چالشتري يا خشتي و قالي هاي عربي (پشمي)، ‌ قالي‌هاي ناييني است. تار و پود در قالي‌ها از پشم درست مي ‌شود وموادي كه در تهيه خامه به كار برده مي ‌شود عبارتند از: پوست گردو، زاج، جوهرليمو، قارا، ريشه گياهي به نام گندل، روناس و جوهرهاي رنگي است. هم چنين قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي، گيوه سازي و بافت چادرهاي سياه از صنايع دستي مختص عشاير منطقه مي باشند.
صنايع دستي كه توسط عشاير يلمه تهيه مي شوند از با اهميت ترين صنايع دستي منطقه محسوب مي شوند. عشاير يلمه در بروجن ساكن اند و عده‌اي ازاين عشاير كه به عرب معروفند در محله اردوباد بروجن اسكان دايمي يافته اند. قالي ‌هايي كه توسط عشاير يلمه بافته مي شوند، داراي تار و پود پشم بوده و رنگ هاي آن ها ثابت مي ‌باشد. رنگ هايي كه در بافته‌هاي يلمه‌اي به كار مي ‌رود حدودا 9 رنگ است كه عبارتند از آبي، سرمه‌اي، لاكي، سبز، بنفش، نيم رنگ (كم رنگ‌ تر از لاكي)، سفيد و سياه. اندازه بافته‌هاي اين عشاير 3 × 2 متر، زرع و نيم، خرك (140 × 80) و پشتي به اندازه 50 × 80 مي ‌باشد كه معمولا بر روي دارهاي افقي بافته مي ‌شود. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وعمدتا از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي گردد.نمد نيز از ديگر صنايع دسـتي است. به طورمتوسط يك عدد نمد( زيرانداز) 5/1× 2 مترمساحت دارد و توليد آن 5/7 كيلو پشم مصرف مي شود. اين محصول اغلب منقوش است. طرح و نقش هايي كه در آن به كار مي رود تماما ذهني است. كلاه مالي نيز از جمله صنايعي است كه اهميت زيادي دارد. كلاه مالان معمولا در تمام طول سال مشغول كارند. معروف ترين نوع كلاه هايي كه در اين منطقه ساخته مي شود كلاه خسروي، شب كلاه و كلاه قشقايي است. مواد اوليه مورد مصرف كلاه مالان به طور عمده كرك بز‌، پشم،‌ صابون ورنگ هاي جوهري است.گيوه نوعي كفش سنتي است كه ساخت آن در اين منطقه رواج دارد. رويه گيوه معمولا از قمشه، آباده، فسا و جهرم وارد مي شود و مقدار كمي را نيز برخي از زنان شهر كرد، و بروجن مي بافند. تخت گيوه يا لاستيكي است و يا از پارچه هاي متقال و چرم گاو تهيه مي شود و عمدتا از منطقه جرقويه و يا زرين شهر وارد مي شود. تخت و رويه را در كارگاه ها به وسيله قلاب به هم وصل مي كنند. اين اتصال به وسيله دوختن نوار چرمي به دور گيوه و مابين تخت و رويه و بالاي پاشنه انجام مي شود.
چادرسياه اصولا از موي بز تهيه مي ‌شود، كاربرد آن در دامداري مي ‌باشد و مي ‌توان به راحتي آن را جمع كرد و در محلي ديگر مستقر نمود. از بررسي چادرهاي قديمي به خوبي مي ‌توان دريافت كه از ديربازاز اين صنعت تكامل و تحول نداشته است. براي تهيه آن موهاي بز را تميز كرده و بسته ‌بندي نموده و با پره‌هاي مخصوص مي ‌ريسند و نخ هاي دسته شده را دولا كرده و مي ‌تابند تا محكم گردد. نخ هاي تابيده شده به عنوان تار و پود سياه چادر مي ‌باشد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
باغ آورگان، تالاب چغاخور، تالاب گندمان، تنگ وستگان، چشمه سياسرد در 6 كيلومتري جنوب بروجن، گردشگاه گردبيشه، بقعه امام زاده حمزه علي (ع)در بلداجي در 35 كيلومتري بروجن امام زاده مادر و دختر گندم، امام زاده قيس بن علي، نقوش سنگي برجسته سولك در تنگ كوهستاني سولك (ساوالك) بختياري از ديدني هاي اين شهرستان محسوب مي شوند.
صنايع و معادن
صنايع دستي مهم ترين صنايع شهرستان بروجن را تشكيل مي‌دهند قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي و گيوه دوزي از هنرهاي دستي بروجن به شمار مي آيند. قالي هايي نيز توسط عشاير يلمه ساكن بروجن كه به عرب معروفند بافته مي شود. در قالي يلمه اي حدود 9 رنگ به كار مي رود كه از رنگ هاي آبي، سرمه اي، لاكي، سبز، نخودي، بنفش، نيم رنگ (‌كم رنگ تر از لاكي)، سفيد و سياه تشكيل شده اند. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وبيش تر از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي شود.
كشاورزي و دام داري
كشاورزي و دام داري در شهرستان بروجن رواج دارد. مراتع اين منطقه بهترين چراگاه براي دام ها است و رونق اين مراتع سبب رونق دامداري در اين شهرستان شده است.
مشخصات جغرافيايي
بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. شهر بروجن در 17 درجه و 51 دقيقه دارازاي جغرافيايي و در 58 درجه و 31 دقيقه پهناي جغرافيايي و بلندي 2220 متري از سطح دريا قرار دارد. شهر بروجن در 62 كيلومتري جنوب خاوري شهر كرد، 60 كيلومتري شهرضا، 130 كيلومتري لردگان و 94 كيلومتري اردل قرار دارد. پيرامون شهر بروجن را كوه هاي سياه سرد در جنوب، اشگفت در جنوب خاوري، سفيد و عبدالنبي در خاور، و برآفتاب در باختر در بر گرفته است. آب و هواي بروجن در تابستان ها معتدل و در زمستان ها سرد بوده و بيش ترين درجه گرما در تابستان ها 24 درجه بالاي صفر و كم ترين درجه گرما در زمستان ها گاهي به 25 درجه زير صفر نيز مي رسد. ريزش باران اين شهرستان به طور متوسط به 430 ميلي متر در سال مي رسد. مسيرهاي ارتباطي و دسترسي به شهرستان بروجن عبارت اند از:
1- بروجن – شهرضا به درازاي 60 كيلومتر
2- بروجن – شهر كرد به درازاي 63 كيلومتر
3- راه بروجن – لردگان به دارازاي 130 كيلومتر 4- بروجن – اردل به دارازاي 94 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
بروجن، به روايتي، به واسطه داشتن دژهاي متعدد با برج هاي بلند، كه ساكنان آن به منظور نگهباني از محصولات و دام هاي خود ساخته بودند، «برجي‌ها»‌يا «اورجي ها» (به زبان محلي به معناي برج هاي متعدد) ناميده مي شده و بعدها به مرور به «اورجن» و «بروجن» تغيير يافته است. به روايتي ديگر، نخستين ساكنان اين شهر گروهي از طايفه اوره اي ساكن بخش لردگان بودند كه بر اثر جنگ و ناامني از موطن خويش گريخته و در محل فعلي بروجن ساكن شدند. اين مردم را «اوره جسته» به معناي اوره اي هاي گريخته ناميدند، كه بعدها اين كلمه به اوره جست و اروجن و بروجن تغيير شكل پيدا كرد.

رودخانه ونك بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده است، در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه درازاي آن 80 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه رود ونك 80 كيلومتر، ارتفاع سرچشمه آن 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1120 متر و شيب متوسط آن 2 درصد است. مسير كلي اين رود شمال باختري است. رودخانه ونك از دامنه كوه هاي جاق جاق، بوهورز و سياه واقع در منطقه هناليشاه، ‌در 55 كيلومتري جنوب خاوري بروجن و 13 كيلومتري شمال باختري سميرم سرچشمه گرفته و به نام آب جاق جاق رو به سوي جنوب باختري روان مي شود. پس از طي حدود 12 كيلومتر با يك زاويه جنوبي مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي بغل كنده (درش مال) و پشت قفاد در جنوب به سوي باختر متوجه مي شود و از آن جا به تنگه گلي گاو وارد شده و پس از طي دره شمالي كوه دالان به نام رودخانه ونك متوجه شمال باختري شده و پس از عبور از خاور گردنه سنگر، كوه سيوك را از سوي شمال دور زده و از دره ميان كوه هاي نسا در خاور و پازن پير عبور مي كند و با دور زدن كوه پازن پير به دره جنوبي كوه هزار دره وارد مي شود و پس از مخلوط شدن با آب تنگ دز به رود كره تغيير نام يافته و سرانجام در 20 كيلومتري شمال خاوري لردگان به رود كارون مي ريزد.
تنگ محمود بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده و 15 كيلومتر طول دارد، در مسير خود از دهستان پشتكوه ‌شهرستان بروجن عبور مي كند. ارتفاع سرچشمه اين رود 3100 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1500 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد است.
تنگ ناودان بروجن
تنگ ناودان يك رودخانه فصلي به درازاي 7 كيلومتر است كه در مسير كلي خود به سمت شمال خاوري از دهستان فلاورد و شهرستان بروجن عبور مي كند. اين رودخانه از ريزابه هاي رودخانه گرداب تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1950 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد مي باشد.
رودخانه خان ميرزا بروجن
رودخانه دايمي خان ميرزا كه از ريزابه هاي رود كارون لردگان تشكيل شده است در مسير خود به سمت باختر از دهستان خان ميرزا و شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه 50 كيلومتر طول دارد، خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رودخانه 2000 متر و ارتفاع ريزشگاه آن 1670 متر و شيب متوسط آن 7/0 درصد است. اين رودخانه از دامنه كوه هاي سرخ و سيوك در 35 كيلومتري خاوري جنوبي لردگان و 60 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه گرفته و پس از مشرب ساختن دشت دهستان خان ميرزا از طريق دره شمالي كوه دولاب به سوي رودستاهاي ده نو بردبر، زرين درخت و دركه هستان روان مي شود و از طريق دره ميان كوه كلارد در جنوب و كوه آثار عجم در شمال به طرف روستاي جان نسا و توتنك روان مي شود و به دهستان لردگان رفته و بعد از مشروب كردن روستاهاي خاردان، چال بتان و دارجوز به رود لردگان مي ريزد.
رودخانه كيار بروجن
رودخانه فصلي كيار كه 45 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب جهان بين تشكيل شده و در مسير خود به سمت شمال باختري از شهرستان هاي شهركرد و بروجن عبور مي كند. حوضه اين رود خليج فارس و درياي عمان بوده و ارتفاع سرچشمه آن 2250 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 2000 متر و شيب متوسط آن 6/0 درصد است. اين رودخانه از ارتفاعات پيرامون دهستان حومه از شهرستان بروجن سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از جنوب روستاي فرادنبه به دره ميان كوه هاي نسار در باختر و كن قياسي در خاور وارد مي شود و به سوي روستاي ده نو روان مي گردد. در اين روستا با يك ريزابه شمالي كه از حوالي سفيد دشت سرچشمه گرفته است، مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي فيروز(در شمال) و نسار (در جنوب) به طرف روستاي سورك روان مي شود و از آن جا به دهستان دست گرد از شهرستان شهركرد داخل مي گردد. در اين دهستان با دو يا سه ريزابه شمالي مخلوط شده و پس از عبور از روستاهاي چون ده زك، گشنيز، موسي آباد و سرتشنيز به آب جهان نما مي ريزد.
رودخانه گرداب بروجن
رودخانه گرداب از رودخانه هاي فصلي شهرستان بروجن است كه از ريزابه هاي رودخانه ماربو تشكيل شده و در مسير خود به سمت جنوب از دهستان فلاور مي گذرد. حوضه اين رود كه درازاي آن 30 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه 1580 متر و شيب متوسط آن 7/3 درصد است و از دامنه كوه هاي دالان و سيوك در 58 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گردبيشه بروجن
رودخانه فصلي گردبيشه كه 15 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب ونك تشكيل شده و در مسير جنوبي خود از دهستان خان ميرزا عبور مي كند و در نهايت به حوضه خود يعني خليج فارس و درياي عمان مي ريزد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1750 متر و شيب متوسط آن 3/6 درصد است. گردبيشه از كوه هاي هزار دره و چرو در 34 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گرم بروجن
اين رود در بخش خرسان از شهرستان بروجن جريان دارد و در منطقه بويراحمد سردسير نيز جاري است.
رودخانه آب تنگ دز بروجن
اين رودخانه دايمي كه 12 كيلومتر طول دارد در مسير خود به سمت جنوب باختري از دهستان گندمان شهرستان بروجن مي گذرد. اين رود از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 3300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1310 متر و شيب متوسط آن 5/16 درصد است. آب تنگ دز از دامنه كوه هزار دره در 35 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه آب جاق جاق بروجن
اين رودخانه از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده اسا و در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان و همچنين شهرستان بروجن عبور مي كند.
آبشار دره عشق بروجن
اين‌ آبشار كه ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مي رسد از دل كوه با سرعت زيادي بيرون مي جهد و منظره بديعي پديد مي آورد. از ويژگي هاي اين آبشار يكي آن كه نه از قله يا ميان كوه، ‌بلكه از دل كوه چون چاهي بيرون مي جهد، ‌دوم آن كه ارتفاع بسيار بلندي دارد و در سرتاسر ايران كم نظير و شايد بي نظير است، سوم آن كه در زير آن فضاي هموار نسبتا وسيعي وجود دارد كه امكان ايجاد تاسيسات لازم را فراهم مي آورد، چهارم آن كه در جنب اين فضا رودخانه كارون به آرامي جاري است و امكانات بهره برداري سياحتي متعددي را فراهم مي آورد، پنجم آن كه در روبه روي آبشار و در اين سوي كارون فضاي وسيع و هموار ديگري وجود دارد كه درختان بلوط آن را فرا گرفته اند، ‌ششم آن كه در بين دو روستاي دره عشق و دورك شاه پوري معروف به دورك اناري قرار دارد كه هر دو داراي انارستان هاي بزرگ و مزارع شاليزاري جالب توجه است. مجموعه اين عوامل پيوستگي فضاي شگفت انگيزي را فراهم مي آورند كه مي توانند مدت هاي درازي ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
آبشار كردي سبزه كوه بروجن
اين آبشار در مجموعه زيباي سبزه كوه قرار دارد و مسير آن از طريق كره بست و پل خدا آفرين است. ارتفاع آن بسيار بلند و منظره آن بسيار ديدني و جالب است.در منطقه سبز كوه آبشارهاي ديگري نيز وجود دارد كه هم ارتفاع قابل توجهي دارند و هم آب قابل توجهي از آن ها سرازير مي شود.از جمله اين آبشارها مي توان به آبشار قزل اشاره كرد.
چشمه سياه سر بروجن
چشمه سياه سر كه در فاصله 6 كيلومتري جنوب بروجن قرار دارد، يكي از زيباترين گردشگاه هاي چهارمحال و بختياري است. در اطراف اين چشمه ها چنارهاي كهن سالي وجود دارد كه عمر بعضي از آن ها به پانصد سال مي رسد.
تالاب سولگان (سوله جان) بروجن
اين تالاب كه بيش از هشت كيلومتر مربع مساحت دارد، در گذشته عمق آبي متجاوز از يك متر داشته است و به همين دليل محل مناسبي براي زندگي مرغان آبي بوده و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب مي كرده است، اما به علت عدم توجه كافي و بهره برداري هاي غير اصولي از آب و زمين هاي حاشيه اين تالاب، تعداد پرندگان مهاجر آن رو به كاهش گذاشته و فضاي زيباي آن تخريب شده است. از انواع پرندگاني كه در اين تالاب مورد شناسايي قرار گرفته اند مي توان به جنگر، يوزگنبي، قورقور و قزل غار اشاره كرد.
تالاب چغاخور بروجن
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان بروجن
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز همچون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگهداري اسب متداول بوده و همچنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو بروجن
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت تفرجگاهي بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

مسجد آيت الله زاده بروجن
اين مسجد در سمت جنوب باختري شهر بروجن، مركز شهرستان بروجن و در فاصله 60 كيلومتري شهركرد واقع شده است. اين بنا در دوره قاجاريه و احتمالا بر روي شالوده اي قديمي تر به صورت يك شبستان و با ستون هاي سنگي استوار شده است. اين ستون ها از نظر اندازه و فرم همانند مساجد جامع شهركرد، چالشتر و شهركيان هستند. اين اواخر محراب مسجد مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و فيروزه اي و كتيبه هايي به رنگ سفيد بر زمينه لاجوردي، مشتمل بر آياتي از قرآن مجيد تزيين شده است. صحن يا حياط اين مسجد به شكل مستطيلي به طول شبستان بوده و پنجره هاي شبستان به سمت آن باز مي شوند. اين صحن يك ورودي در سمت خاور دارد كه حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. به طور كلي مي توان گفت در حال حاضر اين مسجد از نظر فني داراي وضعيت مناسب و مطلوبي است.
مسجد جامع بروجن (آقا سيد ضياء)
اين مسجد در شهر بروجن، 60 كيلومتري مركز استان و در زمين شهرهاي قمشه و شهركرد واقع شده است. اين بنا كه به دوره قاجاريه تعلق داشته از نظر موقعيت مكاني حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. بناي اين مسجد به صورت يك شبستان است كه در آن به جاي استفاده از ستون هاي سنگي با جرزهاي آجري باروكشي از سنگ نماي جديد ساخته شده و سقف آن با طاق هاي جناغي و گنبد پوشش داده شده است. محراب مسجد در سال هاي اخير مورد ترميم و مرمت قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و لاجوردي مزين به نقوش اسليمي و خطوط نستعليق و نسخ كه در بردارنده آياتي از قرآن كريم هستند، تزيين شده است. صحن مسجد نيز به صورت يك چهار ضلعي نامنظم كه ضلع بزرگ آن به درازاي شبستان بوده و ديواري آن را محصور كرده، ايجاد شده است. در جلو اين بنا يك رواق با چهار دهانه طاق جناغي احداث شده و تمام پيشاني بنا و نماي جرزها از حدود 50 سانتي متر بالاتر از كف حياط با كاشي هاي هفت رنگ با زمينه لاجوردي و فيروزه اي و كتيبه هايي مشتمل بر قرآن مجيد با خط سفيد بر روي زمينه لاجوردي مزين شده است. اين تزيين پيشاني بنا را تا لب پشت بام به صورت يك باند در بر گرفته و به مرور ايام تكه هايي از آن ها شكسته و فروريخته است.
مسجد جامع نقـنه بروجن
مسجد نقنه در 6 كيلومتري شهرستان بروجن قرار داشته و به صورت يك شبستان ستون دار با طاق هاي جناغي و گنبدهاي كوچكي بر فراز آن، ساخته شده است. گرچه هيچ گونه نوشته اي دال بر ارتباط اين بنا به دوره صفويه در دست نيست، اما با توجه به سبك و پلان بنا مي توان آن را به دوره صفويه نسبت داد يا حداقل نقشه آن را همانند مساجد دوره صفوي دانست. اين مسجد داراي 9 ستون عظيم است و سقف مسجد به صورت هلالي است. مسجد داراي يك محراب است و كاشي‌هاي زيبايي كه بر روي آن ها، آيات قرآني نوشته شده است. اهالي روستا معتقدند كه از قدمت اين مسجد 200ِ يا 300 سال گذشته است. از ميان حياط مسجد يك جوي آب مي گذرد كه از زير ديوار مسجد به داخل روستا مي‌رود . ميراث فرهنگي اين مسجد را جزء آثار تاريخي و باستاني ثبت كرده است.

امام زاده عسگر علي گندمان بروجن
بناي اين امام زاده در روستاي گندمان واقع شده و اهميت خاص آن از اين لحاظ است كه قديمي ترين نوع پلان چهارگوش را دارا مي باشد. بناي اين امام زاده به دوره اقتدار اتابكان در چهار محال و بختياري باز مي گردد. اين بنا كه با خشت ساخته شده از بيرون به صورت يك چهارگوش گنبددار و از داخل چند ضلعي است. گنبد اين امام زاده به شكل يك پوشه آجري است كه جهت محافظت بيش تر در برابر عوامل طبيعي يك روكش فلزي نيز بر روي آن كشيده اند.
امام زاده حمزه علي بروجن
امام زاده حمزه علي در روستا - شهر بلداجي، در 35 كيلومتري بروجن، بالاي تپه مرتفعي قرار گرفته و در اطراف آن دشت وسيعي دامن گسترده است. به علت موقعيت طبيعي مناسب، آب و هواي دلپذير و ديگر جاذبه هاي پيرامون آن، همه ساله هزاران نفر از داخل و خارج استان به اين محل مي آيند و چند روزي را در آن بيتوته مي كنند، البته در سال هاي اخير زائرسراي مناسبي نيز در محوطه امام زاده احداث شده است. در حال حاضر بدون وجود تسهيلات و تاسيسات كافي و مناسب سالانه حدود سي هزار نفر به قصد زيارت و سياحت به اين محل مي آيند و با برپا كردن چادر چند روزي در اين محل اقامت كرده و از امكانات طبيعي آن بهره مند مي شوند. با احداث امكانات مناسب و تجهيزات ضروري مي توان تعداد بازديدكنندگان و سياحان اين منطقه را به چندين برابر افزايش داد. در راستاي اين اهداف اداره اوقاف استان چهار محال و بختياري طرح احداث يك شهرك با كليه امكانات لازم را در دشتي كه در دامنه اين امام زاده واقع است، در دست اجرا دارد و عمليات ساختماني يكي از واحدهاي زايرسراي آن تمام شده، درختكاري و محوطه سازي در آن انجام گرفته و به وسايل بازي و تفريح كودكان نيز مجهز شده است.
امام زاده علي بن احمد بروجن
اين امام زاده ازنوادگان حضرت علي(ع) است ودر5 كيلومتري شهرفرادنبه و2 كيلومتري دهنو ازتوابع شهرستان بروجن است وفاصله آن تا مركز شهرستان 10كيلومتراست. ظرفيت پذيرش درروز700نفراست وهرهفته 250 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 200 مترمربع است.
امام زاده سلطان ابراهيم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي سرپيردر65 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز50 نفراست وهرهفته 100نفر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه 120 ومساحت كل بنا 326 مترمربع است.
امام زادگان قيس بن علي وشيث بن قيس بروجن
ازنوادگان امام علي(ع) هستند ودرروستاي امام قيس در40 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفر است وهرهفته 50 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه100 ومساحت كل بنا 364 مترمربع است.
امام زاده سيد اسماعيل بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم (ع) است ودرروستاي برنجكان در120كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 200 نفراست وهرهفته50 نفر زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 20 ومساحت كل بنا نيز20 مترمربع مي باشد.
امام زاده سيداسماعيل بروجن
ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي اسماعيل شليل در 250 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز500 نفراست وهرهفته 50 نفربه آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 16مترمربع است. سايرتوضيحات: اين امام زاده درمنطقه كوهستاني وپوشيده ازدرختان جنگلي است وچشمه هاي پرآب وسرد دارد كه تابستان ها عشايربختياري دراطراف آن چادر زده وبه زندگي ييلاقي خود ادامه مي دهند.
امام زاده شاه ابوالقاسم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع)است ودرروستاي بيژگرد در33كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 350 نفراست وهرهفته100زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 143 مترمربع است. بناي امام زاده درسال 1354تعميروبازسازي شده است. وجود باغات وچشمه هاي فراوان باعث جذب مردم منطقه مي گردد.
امام زاده ميرشاه حيدر بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام جعفرصادق(ع)است كه همراه باعده اي ازانصاروشيعيان براي عزيمت به طوس ازطريق اروندرود به خاك عجم ايران حركت نمودند وموقعي به خاك ايران رسيدند كه امام رضا(ع) رامسموم كرده بودند وحاكمان عباسي، دستورتعقيب ودستگيري وبه شهادت رساندن آل ابوتراب را به حكام منطقه صادركرده بودند وامام زاده شاه حيدررادركنار روستاي نقنه(5 كيلومتري بروجن) به شهادت رساندند. درزمان سلطنت قاجار گنبدوبارگاهي زيبا به سبك معماري قديم به صورت هشت ضلعي برروي مرقد امام زاده ساخته اند.
دركنارامام زاده تاسيسات ازجمله محل اسكان براي زائران تهيه نمودند كه ازاين مكان ها براي مراسم سوگواري استفاده مي شودوداراي چشمه آب آشاميدني وجاده آسفالت وبرق وروشنايي است. ظرفيت پذيرش درروز3000 نفراست وهرهفته 100نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه وبنا40مترمربع است.
زيارتگاه حيدر درروستاي نقنه بروجن
اين امام زاده نوه امام موسي كاظم(ع) است و از زمان امام رضا(ع) به اين جا آمده است. متولي زيارتگاه عقيده دارد كه اين مكان قدمت زيادي دارد. شهداي جنگ تحميلي اين روستا را در حياط اين زيارتگاه دفن كرده‌اند. اهالي عقيده دارند كه اين امام ‌زاده معجزات زيادي نشان داده است. اين زيارتگاه قبلاً يك ضريح چوبي داشت ولي اكنون يك ضريح آلومينيومي به وسيله هيأت امناي اداره‌ اوقاف با بودجه خود زيارتگاه براي آن ساخته شده است.

پُل گُدار كپك
بقاياي ويرانه اين پل در سه راه بروجن به ارمند و 35 كيلومتري جنوب غربي بروجن و بستر رودي كه در دشت ارمند به كارون مي‌ريزد، واقع گرديده است.پُل گُدار كپك، 30 متر طول، 10/3 متر عرض و دو چشمه طاق دارد. در حال حاضر، تنها بقاياي پايه مياني و دو انتهاي پل كه از قطعات سنگ ساخته شده، برجاي مانده است. دهانه پل در اصل 80/4 و 70/3 متر عرض داشته و ارتفاع پل از سطح آب نيز به 60/4 متر مي‌رسيده است. پايه هاي پل بر روي صخره هاي طبيعي ميانه و كناره رودخانه قرار گرفته است. پل مزبور در مسير راه كاروان رو اصفهان به سمت بندر قديمي گناوه و نيز خوزستان قرار گرفته و احتمالاً مربوط به دوره صفويه يا قاجاريه مي‌باشد.

قلعه ضرغام السلطنه بروجن
قلعه ضرغام السلطنه كه حدود 10000 متر مربع وسعت داشته و يكي از قلاع وسيع و پرحجم منطقه به شماره مي آمده، داراي حصار، چهار برج مرتفع توسي، دروازه اصلي، اندروني و بيروني همراه با ملحقات و توابع كامل يك خانه اشرافي بوده است. اين بنا به علت تهاجم بافت مسكوني خسارات مهمي را متحمل شده و اعتبار و انسجام خود را از دست داده است. مصالح به كار رفته در تمامي اين بنا مانند بيش تر قلاع استان خشتي بوده و نماي آجري دارد. اين قلعه توسط حاج ابراهيم خان ملقب به ضرغام السلطنه پسر رضا قلي خان ايل بيگي ساخته شده است.
ساختمان قلعه از دو قسمت اندروني و بيروني تشكيل شده كه قسمت بيروني شامل شاه نشين، اطاق آيينه، ‌پاگردهاي منقوش پشت بام و حوض بزرگ سنگي حياط است البته بايد حمام قلعه را نيز كه راه ورود به آن از اين قسمت بنا است، به اين ليست اضافه كرد. اندروني كه در اصلي ورود به ‌آن در ضلع جنوبي بنا واقع شده داراي اطاق هاي طبقه همكف، طبقه فوقاني، انبارها و اصطبل هاي گوسفندان و اسبان و سرطويله بوده است. قسمت اعظم بخش بيروني قلعه مورد تخريب قرار گرفته و تبديل به منازل مسكوني با سبك جديد معماري شده است. قسمت اندروني نيز تا حدي مورد تهاجم بافت شهري قرار گرفته، اما اتاق آيينه، اتاق هاي ضلع باختري و حمام قلعه نسبتا سالم بر جاي مانده اند.
قلعه ارانه بروجن
در روستاي نقنه يك قلعه قديمي وجود دارد كه در حال حاضر فقط يك ديوار از آن باقي مانده است و به نام قلعه ارانه معروف است. روستا داراي 4 برج است كه اكنون بقاياي آن باقي مانده است و يكي از ستون‌هاي آن در خانه يكي از اهالي و يكي در دهانه مسجد جامع و دو تاي ديگري از بين رفته‌اند.