از تاريخ كيش در زمان پيش از اسلام اطلاعات دقيقي در دست نيست. تنها منبع قابل اعتنا در اين زمينه نوشته هاي «نيارخوس» درياسالار يوناني است كه در سال 325 قبل از ميلاد به فرمان اسكندر مامور شد سفري اكتشافي را در سواحل درياي عمان و خليج فارس انجام دهد. نوشته هاي نيارخوس دلالت برآن مي كند كه وي جزيره كيش يا «اراراكتا» را در قرن چهارم پيش ازميلاد مورد بازديد قرار داده است.
مشخصاتي كه وي ارايه مي دهد با مشخصات جزيره كيش انطباق دارد. به طوري كه نيارخوس مي نويسد در اين جزيره بوستان‌ها و نخلستان‌هاي فراواني وجود داشته است. در دوره هخامنشيان، كيش مركز عمده صيد مرواريد بين النهرين و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنيا به اين جزيره رفت و آمد داشتند
دوران عظمت و شكوفايي تاريخ كيش از قرن چهارم هجري، پس از وقوع زلزله در سيراف آغاز شد. پس از آن كه بندر سيراف از رونق افتاد تورانشاه به كمك حكام محلي بني قيصر در اين جزيره بندرگاهي ايجاد كرد و به عمران و آباداني آن همت گماشت و كيش را به مركز عمده بازرگاني خليج فارس تبديل نمود. در دوره اتابكان فارس اهميت كيش به حدي بود كه والي خليج فارس در اين جزيره سكونت داشت و برتمام جزاير خليج فارس و درياي عمان حكومت مي كرد. طبق نوشته هاي سياحان و تاريخ نويسان، در اين دوره درآمد كيش بابت عشريه كشتي هاي تجاري مبالغ بسيار قابل توجهي بوده است
از شواهد و قراين چنين پيداست كه در عصر غزنويان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان و مغول جزيره كيش در اوج شكوفايي و رونق و مركز بازرگاني خليج فارس بوده است. مورخيني نظير قزويني، فضل الله بن عبدالله شيرازي، ابن بطوطه و حمدالله مستوفي كه در اين دوره از كيش ديدن كرده اند همگي از عظمت، آباداني و زيبايي كيش سخن گفته اند. بنابر نوشته هاي مورخين، نام كيش در دوره ايخانيان مغول پيوسته با اسامي ولايات معتبري چون بغداد، شيراز، بحرين و هندوستان آورده مي شده و پيوسته پيشوند «دولتخانه» قبل از عنوان كيش ذكر مي شده است. علاوه بر اين، ويرانه هاي به جا مانده از شهر حريره در قسمت شمال جزيره نيز از عظمت جزيره كيش در آن دوران حكايت مي كند
اهميت استراتژيك كشور ما به عنوان شاهراه ارتباطي شرق و غرب و نيز موقعيت ويژه كيش در خليج فارس همواره مورد توجه كشورهاي ديگر بوده است. تحولات اقتصادي اروپا در سده هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي، اروپايي ها و از جمله پرتغالي‌ها را متوجه بازارهاي مشرق زمين نمود. در اوايل قرن شانزدهم ميلادي پرتغالي‌ها به منظور تسلط بر بازارهاي تجاري هندوستان، عربستان و ايران و با هدف گسترش قلمرو مستعمراتي خويش كشتي هاي جنگي و بازرگاني خود را به اقيانوس هند گسيل داشتند
در سال 1912 هجري برابر با 1506 ميلادي آلفونس آلبوكرك درياسالار مستعمره جوي پرتغالي با ناوگاني شامل چهارده ناو جنگي درياي عمان و خليج فارس را درنورديد وپس از آن كه مسقط و چند بندر ديگر را به آتش كشيد در برابر شهر هرمز لنگه انداخت و از امير هرمز و كيش خواست كه خود را تسليم و از شاه پرتغال اطاعت نمايد. اين درخواست پذيرفته نشد و پرتغالي‌ها هرمز و گمبرون را را تصرف كردند، سرنوشت كيش دگرگون شد و عصر انزوا و سكون آغاز گرديد. علت اين امر اين بود كه اهميت استراتژيك جزيره هرمز به واسطه قرار داشتن بر دهانه خليج فارس از نظر پرتغالي ها به مراتب بيشتر از جزاير داخل خليج فارس و از جمله جزيره كيش بود و هرمز مي توانست وظيفه دفاع در مقابل يورش و مهاجمين ديگر را به شايستگي انجام دهد
پرتغالي‌ها تا دوره صفويه در كيش حضور داشتند و متاسفانه جز غارت و ويراني اثر ديگري از خود بر جاي نگذاشتند، تا اين كه بالاخره شاه عباس صفوي پس از فارغ شدن از جنگ عثماني‌ها‌ به آزاد ساختن بحرين، هرمز و كيش از تسلط بيگانگان همت گماشت
با اين همه هنگامي كه در دهه سوم قرن هفدهم ميلادي جزيره هرمز و ديگر جزاير و بنادر ايراني خليج فارس، به ايران بازگشت، نه تنها از اهميت كيش بلكه حتي از اهميت جزيره هرمز نيز كاسته شد و جاي آن را موقعيت جغرافيايي واقتصادي قابل توجه بندر جديد التاسيس عباس گرفت. در اين دوران كيش جزيره أي نيمه متروك و منزوي بود و حتي در دوره هايي به جايگاه دزدان دريايي خليج فارس بدل شد
كيش در دوران ناصرالدين شاه به عنوان تيول به قوام الملك شيرازي – يكي از ايل سالاران متنفذ فارس واگذار شد و او نيز آن را با مبلغ 25000 تومان به محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي حاكم لنگه فروخت. جزيره كيش تا دوره پهلوي چندين بار خريد و فروش شد تا اين كه در سال 1340 خورشيدي دكتر منوچهر اقبال، اين جزيره را به مبلغ نه ميليون ريال از ورثه محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي خريداري كرد
در سال 1349 جزيره كيش مورد بازديد هيات‌هاي كارشناسي ايران و آمريكا قرار گرفت و با توجه به موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي مناسب، به عنوان يك مركز بين المللي توريستي - تجاري مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به اين جزيره و تامين آسايش و رفاه آنان، در مهر 1351 سازمان عمران كيش به ثبت رسيد. سازمان عمران كيش طرح منطقه توريستي جزيره كيش را با الگو قراردادن جزاير هاوايي و كرانه‌هاي جنوبي درياي مدينترانه، با هزينه زيادي آغاز كرد و تا پيش از انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشي از فاز دوم به اجرا درآورد. با پيروزي انقلاب اسلامي روند فعاليت‌هاي سازمان عمران متوقف شد.
در اسفند ماه 1358 شوراي انقلاب از حقوق و عوارض گمرگي در جزيره كيش عملا سرفصل جديدي را در جهت شروع فعاليت‌هاي تجاري و رونق منطقه محروم جنوب كشور گشود. اما مشكلات سال‌هاي پس از انقلاب موجب شد كه اين لايحه قانوني تا سال‌ها به اجرا در نيايد. تا اين كه در تير 1368 هيات وزيران در خصوص ورود و خروج كالا و نيز صادرات مجدد و توليد براي صادرات، جزيره كيش را به عنوان منطقه كاملا آزاد تجاري – صنعتي ثبت و اعلام كرد واز اين تاريخ به بعد فعاليت‌هاي اقتصادي مجددا در جزيره كيش شروع شد.
بالاخره در سال 1371 با تاسيس سازمان منطقه آزاد كيش اين جزيره جاني تازه گرفت و دوران توسعه سريع كيش آغاز شد.
براي آناني كه در جست وجوي بقايايي از تاريخ كهنسال كشور ما هستند، براي دوستداران دريا، خشكي، طلوع و غروب، كيش حرفي براي گفتن دارد.
كيش در قرن‌هاي پنجم تا هفتم هجري در اوج آباداني و رونق بوده است. علاوه بر شهادت مورخين و سياحان ايراني و عرب، وجود بقاياي شهر تاريخي حريره گواه بر اين است كه كيش در دوره‌هاي ايلخانيان، تيموريان و اتابكان پارس، جزيره‌اي آباد، شهري زيبا و يكي از مراكز عمده تجاري منطقه بوده است.
موقعيت جغرافيايي جزيره كيش
جزيره كيش با 90457 كيلومتر مربع مساحت يكي از زيبا ترين جزاير خليج فارس است كه در 18 كيلومتري كرانه جنوبي ايران بين مختصات جغرافيايي 53 درجه و 53 دقيقه تا54 درجه و 4 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و 26 درجه و 29دقيقه تا 26 درجه و 35 دقيقه عرض شمالي واقع شده است.
طول جزيره كيش 15 كيلومتر در محور شرقي-غربي و پهناي آن 7 كيلومتر در محور شمالي جنوبي و تقريبابيضي شكل است.
فاصله كيش از راه دريا تا جزيره هندورابي 28 كيلومتر ،تا جزيره فارور 55 كيلومتر ،تا جزيره سيري 87 كيلومتر ، تا جزيره ابوموسي 177 كيلومتر ،تا قشم 225 كيلومتر ، تا بندر عباس 300 كيلومتر، تا چابهار 675 تا بوشهر740 كيلومتر و تا دبي 200 كيلومتر فاصله كيش تا تهران از راه هوائي 1052 كيلومتر و از راه زميني 1600 كيلومتر فاصله كيش تا اصفهان نيز از راه زميني 1200 كيلومتر است
كيش از طبيعتي زيبا و منحصر به فرد بر خوردار است . سواحل آرام با ماسه هاي مرجاني آب زلال دريا كه شفافيت كم نظير آن امكان مشاهده انواع آبزيان را در عمق چند متري مقدور مي سازد پوشش گياهي مناسب و سر سبزي و طراوت آن به ويژه در هفت ماه از سال چشم اندازي زيبا و تماشائي به آن بخشيده است كه سالانه حدود يك ميليون نفر از دوستداران طبيعت و دريا را به سوي خود جلب مي كند.
موقعيت زمين شناسي جزيره كيش
از نظر پستي و بلندي جزيرهء كيش تقريبا مسطح است. ارتفاع نسبي جزيره از سطح دريا حدود 32 متر است و مرتفع ترين نقطهء آن كه در شرق جزيره واقع است حدود 45 متر از سطح درِيا ارتفاع دارد.از اين رو جهت كرانه ها با شيب نسبتا ملايمي به دريا منتهي ميشود.
جزيره كيش داراي ساختار مرجاني است . جزاير مرجاني معمولا بر اثر گسترش انواع مرجانها و مواد آلي ديگر بر روي طاقديس ها گنبدهاي نمكي و مواد آتشفشاني تشكيل مي شوند
فرهنگ و مردم
بر اساس سرشماري بهمن 1379 ، جزيره كيش داراي 16500 نفر بوده و در حال حاضر بيش از 20 هزار نفر جمعيت ساكن دارد، كه 82 درصد آن طي سال هاي اخير در نتيجه فعاليت هاي اشتغالزايي ، به كيش مهاجرت كرده اند. ميزان باسوادي در كيش ، بيش از 92 درصد و درصد اشتغال ، بالاي 98 درصد است كه نشان دهنده وضعيت بسيار مطلوب اين دو شاخص است. ملاقات با اهالي بومي يك كشور يا منطقه براي بسياري از گردشگران يك جاذبه فراموش نشدني به شمار مي آيد.
در محله سفين شما مي توانيد با اهالي بومي سخت كوش و خونگرم كيش ملاقات كرده و از نزديك با سبك زندگي آنها آشنا شويد. اهالي بومي كيش به زبان هاي فارسي و عربي آشنايي دارند و تقريباٌ تمامي بانوان ، مردان و كودكان اين محله از لباس هاي سنتي استفاده مي كنند.
همزمان با توسعه توريستي و تجاري جزيره بخشي از اين افراد به كارهاي خدماتي رو آورده اند و بقيه از طرق سنتي به امرار معاش مي پردازند . ماهيگيري و دامپروري در ميان بوميان معمول است . تجار محلي و بومي در بازار سفين به كار مشغول هستند، فضا و معماري سنتي اين بازار يادآور بازارهاي سنتي و قديمي سرزمين اصلي ايران است .
در جزيره كيش ، مسلمانان اعم از شيعه و سني در كمال صلح و آرامش با هم زندگي مي كنند . آنان داراي مساحد باشكوهي هستند كه برخي از آنها در سازمان ميراث فرهنگي ايران ثبت شده است .

درخت سبز
آب‌هاي سطحي به قسمتي از منطقه شمالي جزيره كه به دره پرتغالي‌ها معروف است سرازير مي‌شوند، لذا اين منطقه از سرسبزي خاصي برخوردار است. در اطراف يكي از كهنسال ترين درختان لور جزيره، مجموعه درخت سبز احداث شده است
سرسبزي محوطه ساختمان‌ها و نرده‌هاي چوبي و پياده‌روهاي اين مجموعه، مناطق شمالي كشور را تداعي مي‌كند. اما يكي از عواملي كه سياحت كنندگان را به اين نقطه مي‌كشاند، هيبت افسانه‌اي درخت سبز است..
درخت سبز كهنسال‌ترين درخت «لور» جزيره است و احتمالا بين 500 تا 600 سال عمر دارد. بر شاخه هاي اين درخت، گره هايي با نخ يا پارچه زده شده است كه در نگاه اول آن را به نوعي مقدس مي نماياند. گروهي از مردم عقيده دارند كه اين درخت شگون دارد و به همين دليل به قصد برآورده شدن نيازشان پارچه‌هايي به شاخه‌هاي آن مي‌بندند. اما هيچكس نمي داند كه جنبه تقدس درخت لور كهنسال ندارند و معتقدند كه گره هاي موجود احتمالا به وسيله مسافران جزيره و ساكنان تازه آن به درخت زده شده است
يكي ديگر از عوامل جذابيت مجموعه درخت سبز همجواري آن با شهر تاريخي حريره است كه به گردشگران امكان مي دهد ضمن بازديد از بقاياي شهر تاريخي حريره ساعاتي را در اين مجموعه به استراحت بگذرانند
نمايشگاه خزندگان
در اين نمايشگاه بيش از يكصدگونه خزنده از خانواده مارسانان به نمايش گذاشته شده است. مارهاي عظيم بوا، پيتون آفريقا و آمازون، سوسمارايگوانه ماداگاسكار، عقرب سياه امپراتور آفريقا، مارپرنده تايلند، عنكبوت هاي بزرگ و پرنده خوار برزيلي نمونه‌هايي از اين گونه خزندگان هستند. علاقمندان به بازديد از نمايشگاه مي‌توانند به كانون هنر واقع در جنب پارك آهوان مراجعه كنند. اين نمايشگاه در آينده نزديك به سالن مخصوصي در پارك آهوان منتقل مي شود. در كانون هنر امكانات وسيع ديگري براي برپايي نمايشگاه‌هاي اختصاصي هنري تدارك ديده شده است كه در اختيار هنرمندان داخلي قرار مي‌گيرد
كشتي يوناني
در غرب جزيره و در نزديكي مجتمع غروب كيش، يك كشتي عظيم الجثه در سواحل نيلگون كيش جا خوش كرده است كه به كشتي يوناني معروف است. كشتي يوناني از نظر تاريخي قدمت و اهميت چنداني ندارد. در تاريخ چهارم مرداد ماه 1345 اين كشتي كه از بندر امام خميني عازم يونان بوده است در عرض جغرافيايي 26 و 20 درجه شمالي و طول جغرافيايي 53 و 54 درجه شرقي به گل نشست و هشتاد روز تلاش اورينوكو، يدك‌كش هلندي براي بيرون كشيدن اين كشتي به ثمري نرسيد. اطلاعات بدست آمده از شركت بيمه لويدز لندن نشان دهنده اين است كه اين كشتي در زمان به گل نشست متعلق به كشور يونان و بنام كولااف بوده است
اين كشتي در سالهاي بين 1338 تا يكسال قبل از توقف، در مالكيت خطوط كشتيراني ايران و با نامهاي همدان سيروس و فارس در تردد بوده و امپراطور و نچرايست از نامهاي ديگر اين كشتي است

مسجد خاتم الانبياء
اين مسجدكه مناره هاي آن سر به آسمان كشيده و رو به سوي دريا دارد در منطقه سفين ، سمت شمال غربي جزيره واقع شده و از مهمترين بناهاي مذهبي كيش به شمار مي آيد و نمازهاي جماعات و جمعه در اين محل برگزار مي شود.
مسجد اميرالمومنين
مسجد اميرالمومنين ( ع ) داراي بافت معماري بسيار قديمي است و در سال 1370 توسط سازمان ميراث فرهنگي ايران بازسازي شده و در منطقه ماشه واقع مي باشد.
مسجد جامع نور
از ديگر مسجدهاي زيبا و قديمي كيش مسجد جامع نور مي باشد ، سبك معماري آن تركيبي از هنر ايراني و اسلامي است اين مسجد در منطقه سفين واقع شده و متعلق به مسلمانان اصل سنت مي باشد.

مجموعه حمام
اين مجموعه شامل حمامي است با صحن‌هاي متعدد و حصار آن به مساحت تقريبي 500 مترمربع. سربينه و گرمخانه و تون حمام در جنوب بخش ذكر شده قرار گرفته و توسط راهرو سرپوشيده‌اي از آن جدا شده است. دو خزينه كوچك و بزرگ در جنوب گرمخانه آخرين بخش ساختمان را تشكيل داده اند
باستان شناسان معتقدند اين حمام كه شايد در نوع خود از قديمي ترين حمام هاي ايراني باشد كه طي كاوش هاي باستان شناسي كشف و شناخته شده است، دو دوره متمايز و مجزا از هم دارد(دوره ايلخاني – دوره تيموري) با توجه به ظرفيت محدود حمام و با در نظر گرفتن ديوار بيروني سراسري كه تا مجموعه عمارت اعياني كه در جنوب شرقي حمام و بفراز تپه‌اي بلند قرار گرفته امتداد يافته است. به نظر ميرسد كه اين بنا حمامي خصوصي بوده و به صاحب مجموعه اعياني تعلق داشته است
آب انبار
در جزيره كيش مانند بسياري از نقاط كم آب كشور، در دهه هاي گذشته از آب انبارهاي مخصوصي براي ذخيره آب هاي حاصل از نزولات آسماني استفاده مي شد. اين آب انبارها در انتهاي آبگيرهاي طبيعي در عمق زمين در جزيره كيش، مانند بسياري از نقاط كم آب كشور، در دهه هاي گذشته از آب انبارهاي مخصوصي براي ذخيره آب‌هاي حاصل از نزولات آسماني استفاده مي شد. اين آب انبار در انتهاي آبگيرهاي طبيعي در عمق زمين ساخته مي شد. آثار تعدادي از اين آب انبارها هنوز در كيش باقي مانده است
قنات
قنات مجموعه اي از چند چاه زيرزميني است كه با شيبي كمتر از شيب سطح آب موجود در لايه‌هاي آبدار مناطق مرتفع يا رودخانه‌ها و مرداب‌‌ها و بركه‌ها را جمع‌آوري وبه نقاط پست تر مي رساند. اين روش يكي از متداول‌ترين روش‌هاي استخراج آب‌هاي زيرزميني در ايران بوده كه در كيش نيز متداول بوده است
در حال حاضر آثار بيش از ده قنات در بخش هاي شمالي و غربي جزيره وجود دارد. اگرچه قنات‌هاي كيش از نظر طول رشته قنات و يا عمق چاه‌ها قابل مقايسه با قنات‌هاي ديگر نقاط ايران نيست، اما با توجه به شيب بسياركم جزيره، چگونگي هدايت آب هاي زيرزميني به سطح زمين در كيش بسيار مهم بوده است و نشان مي دهد كه آن ها از پيشرفته ترين روش ها براي حفر قنات استفاده مي كرده اند
يكي ديگر از نكات جالب توجه در مورد قنات هاي كيش وسعت و ارتفاع گذرگاه‌هاي آب در زيرزمين است كه چندين برابر نمونه هاي مشابه در ساير نقاط كشور است. اين گذرگاه‌ها به گونه‌اي احداث گرديده‌اند كه چند نفر مي توانند در كنار هم و به راحتي در آن راه بروند. به همين دليل باستان شناسان به آن «قنات آب انبار» گفته اند و احتمال مي‌دهند كه در گذشته از اين گذرگاه‌ها به عنوان مخفي گاه هم استفاده مي‌شده است
پاياب
پاياب، دهليز يا نقبي است كه در سطح زمين در كنار دهانه چاه قنات حفر با شيب تند و با استفاده از تعدادي پله به سطح آب جاري قنات در زيرزمين مي رسد. هر چه عمق چاه بيشتر باشد، اين نقب طولاني تر و تعداد پله هاي آن زيادتر مي شود. زاويه حفر دهليز را طوري محاسبه مي كنند كه آخرين پله پاياب به انتهاي ميله (چاه) قنات برسد تا از روشنايي نوري كه از دهانه چاه به سطح آب مي تابد براي روشنايي محوطه پاياب استفاده شود. معمولا در اطراف آخرين پله محوطه ايجاد مي شود كه در روزهاي گرم تابستان، هوايي ملايم و دلپذير دارد و براي استراحت از آن استفاده مي شود
پاياب كيش كه قدمتي دو هزارساله دارد در محلي در نزديكي مجموعه درخت سبز قرار گرفته است . اين محل در سال هاي اخير به نحو زيبايي بازسازي شده و هم اكنون يكي از جاذبه هاي سياحتي جزيره است كه تعداد زيادي از مسافران را به سوي خود مي‌كشاند. در اين محل يك چايخانه و رستوران غذاهاي سنتي ايراني براي پذيرايي از گردشگران داير گرديده است

بخش كارگاهي و صنعتي
اين مجموعه درست در كنار دريا ساخته شده است و داراي معماري و فضاهاي ناشناخته‌اي مي باشد. مجموعه كانال هاي افقي و زيرزميني و چاه‌هاي متعدد در گوشه و كنار، مجموعه بسيار جالب و نادري را تشكيل مي‌دهد كه هنوز عملكرد آن‌ها روشن نيست، اما به نظر مي‌رسد كه ارتباط مستقيم، با فعاليت هاي صيادي (صيد ماهي، مرواريد و مرجان) داشته و براي دسترسي آسان تر به دريا احداث گرديده است. شايد هم بتوان فرض كرد كه اين راهروها و كانال‌ها راه‌هاي مخفي بوده است كه در مواقع هجوم و حمله اهالي شهري مي‌توانسته‌اند به طور اضطراري از آن ها استفاده كنند
خانه اعياني
خانه اعياني يادآور خانه هاي چندخانوار قديمي در داخل فلات ايران و در شهرهايي چون يزد، اصفهان و كاشان است و يكي از نمونه هاي قديمي مسكن جمعي در حاشيه خليج فارس محسوب مي شود. علاوه بر وسعت خانه و همچنين فضاهاي مختلف و متنوع آن، كاشي‌هاي ستاره‌اي شكل كه در اين خانه به دست آمده است، همانند كاشي‌هايي كه زينت بخش بناهاي مهم ايلخاني ايران همچون تخت سليمان و سلطانيه به كار رفته است. پيدايي اين مقدار كاشي كه يقينا عنصر وارداتي به جزيره است نشان مي‌دهد كه اين عمارت به يكي از ثروتمندان كيش تعلق داشته است
شهر تاريخي حريره
گسترده پستي و بلنديها و خرابه‌هاي شهر قديمي حريره حدود 120 هكتار وسعت دارد. اين وسعت بازگو كننده اين مطلب است كه روزگاري شهري بزرگ و آباد در اين منطقه وجود داشته و جمعيت كثيري را در خود جاي مي داده است. آن چه امروز از اين شهر بر جاي مانده حجمي از معماري شهري است. اما كمتر و به ندرت تاق‌ها و پوشش‌ها و سقف‌ها سالم بر جاي مانده است جز در پاره‌اي موارد كه پوشش‌هاي تاقي شكل سنگي از گزند تخريب در امان مانده است
بندر شهر تاريخي حريره يك شهر يك پارچه و متمركز با معماري برون گرا بوده و از معماري دفاعي و درون گراي ديگر شهرهاي تاريخي ايران در آن نشاني نيست
انتخاب اين بخش از جزيره براي ايجاد شهر حريره طبيعي ترين و معقول ترين انتخاب بوده است چرا كه ساحل صخره‌اي مرتفع آن از سطح دريا تقريبا ده متر بلندتر است و وجود سه خليج و دماغه كه نقش بندرگاه طبيعي را دارد و نيز درياي نسبتا آرام تر از ديگر كرانه‌ها و سواحل جزيره خود عامل شكل گيري شهر در ساحل شمالي شده است
تاكنون عمليات اكتشافي باستان شناسي بقاياي شهر تاريخي حريره در سه مجموعه مجزا انجام شده است
شهر زيرزميني كاريز
قنات كيش بيش از 2500 سال قدمت دارد و از آب شيرين قابل شرب ساكنان جزيره را تامين مي كرده ولي اكنون به يك شهر زير زميني شگفت انگيز بدل شده كه بيش از 10000 متر مربع وسعت دارد.
كارگزاران با تجربه آن زحمت تمام طراحي هاي آن را كشيده و مي كوشند تا در پروژه بازسازي قنات كيش كه اكنون كاريز كيش خوانده مي شود ضمن حفظ بافت تاريخي آن كاربري هاي جديدي از اين شهر زير زميني بدست آورند . شهر زير زميني كاريز در فاز يك خود به قسمتهاي زير تقسيم و قابل بهره برداري خواهد بود.
شهر كاريز در عمق 16 متري زير زمين قرار دارد. سقف آن هشت متر ارتفاع و بيشتر سقف آن مملو از سنگواره ، صدف و مرجانهايي است كه با نظر كارشناسي 270 تا 570 ميليون سال قدمت دارد و تك تك آن شناسايي و داراي شناسنامه رسمي است. كارگزاران شهر زير زميني بر اين باورند كه دو ويژگي كاريز را در فهرست ابنيه جهاني در خواهد آورد.
اول اينكه كاريز در دل تنها جزيره مرجاني دنيا واقع است. دوم آنكه تنها بنايي است كه سقف مملو از صدفها و مرجانهاي طبيعي است. صدفها و مرجانهايي كه براي بازديد آنها دو راه وجود داشته ، بازديد از موزه هاي طبيعي يا غواصي در آبهاي آزاد و اكنون كاريز فصلي جديد و استثنايي در ÷يش روي تمامي دوستداران طبيعت گشوده كه بي واسطه خواهند توانست از بزرگترين مجموعه مرجاني بازديد كنند.
در خاتمه گفتني است كه خاكهاي برداشت شده از كاريز داراي خواص درماني زيادي است كه در " گل درماني " استفاده هاي فراوان خواهد داشت. اين امر همراه با خدمات گوناگوني همچون تاسيس مراكز اقامتي ، تجاري و تفريحي در زميني معادل 60000متر مربع در روي زمين كاريز احداث خواهد گرديد. زمين سطحي كاريز به پارك وسيعي بدل خواهد شد كه داراي دو تپه مرتفع خواهد بود. اين په ها از خاكهاي برداشت شده زير زمين ساخته شده و به چم انداز بي نظير جزيره كيش دل خواهد شد.

يكي از شاخص هاي عمده اقتصادي و تجاري هر منطقه اي بازارهاو مراكز تجاري سنتي و مدرن آن منطقه مي باشد كثرت بازديد كنندگان از بازارها ومراكز تجاري موجود حاكي از ثبات اقتصادي، اطمينان و امنيت سرمايه گذاري در منطقه بوده و رضايتمندي سرمايه گذاران و مشتريان را فراهم مي آورد
بازارها و مراكز تجاري، نيروي محركه اقتصادي كيش هستند
كه با معماري مدرن وزيبادر منطقه خليج فارس و خاور ميانه منحصر به فرد بوده وبا انوع كالاها وشعبات نمايندگيهاي شركتهاي بزرگ دنيا به فعاليت اشتغال دارند
.اين بازارها ومراكز تجاري
بي شك يكي از جاذبه هاي اصلي كيش مي باشد كه سالانه تعداد قابل توجهي از مسافران وگردشگران را به جزيره كيش جذب مي نمايند.گردشگران ومسافران باهر قصدونيتي كه به كيش سفر نمايند بطور حتم ازبازارها ديدن كرده و دست خالي برنخواهند گشت.
دركيش 13 بازار و مجتمع تجاري بزرگ وجود دارد كه بيشتر آنها قدمت 10ساله دارد. اين بازارها زير نظر جامعه بازاريان و بازرگانان كيش اداره مي شوند.
بازار بهكيش
بازار بهكيش يكي از مراكز تجاري - خدماتي جزيره كيش مي باشد كه با چندين شركت كامپيوتري و خدماتي انواع كالا و خدمات را ارايه مي نمايد
بازار پارس خليج
تعداد 130واحد تجاري در بازار پارس خليج انواع كالاها را در دسترس مسافران وگردشگران جزيره قرار مي دهند.
بازار پرديس 1
اين بازار يكي از بزرگترين بازارهاي كيش مي باشد كه به سبك اروپايي وبا مشاوره مشهورترين معماران فرانسوي ساخته شده است. امكانات موجود دراين بازار بخوبي پاسخگوي نيازمشتريان و گردشگران مي باشد ، تنوع كالاها واجناس و همچنين وجود دفاترنمايندگي شركتهاي لوازم خانگي معروف دنيا موجب گرديده تااكثر مسافران از اين بازار ديدن نمايند. در اين بازار بيش از 200 واحد تجاري وجود دارد و همچنين يك رستوران و چندين كافي شاپ نيز با محيطي فرح بخش آماده پذيرايي از مشتريان مي باشند.
بازار پرديس 2
بازار پرديس 2 كه هم اكنون بزرگترين و مدرنترين بازار جزيره كيش مي باشد در سال1378 افتتاح گرديد.مساحت اين بازار 22000 متر مربع بوده ودر سه طبقه وبا 200واحد تجاري آماده خدمات رساني به مشتريان مي باشد.دراين بازار انواع تسهيلات رفاهي جهت غرفه داران ومشتريان مهيا مي باشد . اين تسهيلات عبارتند ازسيستمهاي خنك كننده مركزي ، پله برقي ، آسانسور، وسايل جابجايي كالا، تلفن و...
.معماري داخل بازارضمن زيبايي بگونه اي طراحي گرديده كه بازديدكنندگان درحين خريد مي توانند استراحت نموده وغذا صرف نمايند.درمحوطه بيروني بازار آبنماهاي زيبا و رقص نورها جلوه اي فوق العاده به اين بازار بخشيده است.
بازار زيتون
بازار زيتون يكي از جديدترين و مدرنترين بازارهاي كيش است كه با بهترين مصالح ساختماني ساخته شده است. مساحت اين بازار52000 متر مربع وزيربناي آن 7000 مترمربع در سه طبقه مي باشد.دراين بازار 95 غرفه تجاري و 12غرفه اداري وجود داردكه همگي مجهز به سيستمهاي خنك كننده مركزي ، سيستمهاي صوتي مركزي ، تلفن و فضاي سبز وپاركينگ مي باشند .
بازار مرجان
مجتمع مسكوني و تجاري مرجان با زيربنايي بالغ بر 25000 مترمربع ودرزميني به مساحت 200000 مترمربع واقع شده است.معماري اين بازار جذاب ومنحصر بفرد مي باشد. غرفه هاي موجوددر اين بازارعبارتند از : 200غرفه تجاري ، 80 دفتر اداري ،120 سوئيت و 120 انبار.همجنين 2 رسنوران كه جهت سرويس دهي به مشتريان شبها نيز داير مي باشند.
و ديگر بازارهاي بزرگ كيش عبارتند از
بازار سفين
بازار مرواريد
بازار مريم
بازار خدماتي هرمز
بازار مركز تجاري
بازار ونوس
بازار پانيذ
بازار عربها
بازار فرانسويها