سيرجان يكي از شهرستان‌هاي استان كرمان است كه از شمال به بردسير، رفسنجان و شهر بابك، از خاور به بافت، از جنوب به ماهي آباد (استان هرمزگان) و از باختر به نيريز و داراب (استان فارس) محدود مي‌شود. نام سيرجان كه بناي آن را به بهمن پادشاه اشكاني نسبت مي‌دهند،«سيرگان» بوده و اعراب آن را «سيرجان» ناميده‌اند. در قرون وسطي ايالت كرمان داراي دو حاكم نشين سيرجان و بردسير بوده است. جغرافيا نويسان اسلامي سيرجان را به صورت ‹‹السيرجان›› نوشته اند. خرابه هايي كه در ساليان اخير در محل قلعه سنگ در خاور سعيد آباد بر سر راه بافت كشف شده به احتمال زياد همان محل سيرجان قديم است.
پس از استيلاي مسلمانان بر ايران، كرمان هم چنان مركز ايالت بود و اين موقعيت را تا اواسط قرن چهارم هجري كه جنوب ايران به تصرف آل بويه درآمد، حفظ كرد. در زمان اين سلسله، كرسي ايالت كرمان از سيرجان به بردسير منتقل شد، به همين علت سيرجان اهميت و اعتبار خود را از دست داد. بنا به گفته مقدسي، سيرجان در زمان آل بويه از شيراز بزرگ تر و دومين شهر ايالت كرمان محسوب مي شده و 45 مسجد كوچك و بزرگ داشته است. بعد از حمله مغول، سيرجان به تصرف سلاطين آل مظفر درآمد و بعد از انقراض اين سلسله توسط امير تيمور والي سيرجان، شخصي به نام گودرز هم چنان به نام آل مظفر در آن جا حكومت مي كرد. تيموريان بعد از دو سال محاصره، شهر را به تصرف درآوردند و آن را به ويرانه اي مبدل ساختند.
سيرجان به دليل موقعيت خاص جغرافيايي و استقرارش بر سر راه ها ي ارتباطي كرمان، يزد، بندرعباس و شيراز و نيز وجود زمين هاي كشاورزي حاصل خيز و منابع بسيار غني معدني، از دير باز تاكنون پذيراي مهاجرين مختلف بوده كه در رشد و توسعه آن موثر بوده اند. سيرجان امروزي به دليل توسعه تجاري و صنعتي شهري آباد است و بارانداز معروف و پررونقي دارد. مركز شهرستان سيرجان از نظر جغرافيايي در 55 درجه و 40 دقيقه درازاي خاوري و 29 درجه و 27 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1735 از سطح دريا قرار دارد. شهر سيرجان در 182 كيلومتري شهر كرمان و در مسير راه كرمان ـ بندرعباس واقع است. آب و هواي سيرجان معتدل و خشك بوده، بيش ترين درجه گرما در تابستان ها 40 درجه بالاي صفر و كم ترين درجه گرما در زمستان‌ها 7 درجه زير صفر و ميزان بارندگي سالانه به طور متوسط 70 ميلي‌متر است.
كشاورزي در سيرجان به صورت آبي بوده و آب كشاورزي از كاريزها و رودخانه ها تامين مي شود. از فرآورده هاي كشاورزي اين منطقه مي توان گندم، جو، پنبه، پسته، بادام، يونجه، تره بار، چغندرقند، سيب و زردآلورا نام برد. از نظر دام‌داري اين شهرستان رونق زيادي داشته و دام‌داران بيش تر از عشاير اطراف سيرجان هستند.دام ها شامل گوسفند، گاو و طيور مي‌شوند. از معادن اين شهرستان مي‌توان به معدن مس چهار گنبد پلنگي و معدن مرمر تنگو اشاره كرد.

بادگير چپقي
بناي قديمي كه از آن به عنوان بادگير چپقي نام مي بريم در واقع باقيمانده يك خانة قديمي به نام خانة آقاسيدعلي اصغر رضوي است كه در شهر سيرجان واقع است. اين بادگير از آثار دوران پهلوي است كه به لحاظ ارزشهاي فرهنگي و هنري كه تلفيقي از معماري و صنعت است , بنا گرديده است. بادگير مشهور با شبكه هاي هندسي منظم آن كه در زير بادگير قرار دارد , بر روي فضاهاي مستطيل شكل شمالي - شرقي قرار گرفته كه هواي اطراف را با عبور از كانالهاي تهويه به درون فضاها كه در واقع تابستان نشين خانه بوده , مي فرستاده است. اين بادگير از آثار منحصر به فرد معماري است و گفته شده كه ملهم از دودكش كشتيهاي قديمي بوده است. از جمله تزئينات بكار رفته در بنا مجموعه لوله هاي چپقي شكل بادگير است كه دهانه آنها به چهار جهت باز است. بدنة خارجي لوله هاي بادگير با قطعات كوچك آجرهاي هندسي شش ضلعي تزئين شده است
خانه حاج درويش
حاج درويش جد بزرگ خاندان شهابي و رسولي سيرجان و از ارادتمندان رحمت عليشاه (از پيشوايان تصوف) بوده است.خانة معروف به حاج درويش در زمره منازل اعياني است و علاوه بر منزل مسكوني داراي اصطبل , انبار و حمام مي باشد. اين منزل در زمرة ابنية دو ايواني و داراي اندروني و بيروني و يك حياط مستطيل شكل است. دورتادور خانه را حصاري رفيع پوشانده و ورودي اصلي بنا در جبهة غربي است كه آمدوشد از طريق يك هشتي صورت مي گيرد. خانه فاقد تزئينات رايج و ظرافتهاي معمول است. گچ بريهاي سقف ايوانها نمونه اي تزئينات اين بنا است كه با طرح ترنج و سرترنج در قابهاي مستطيل شكل اجرا شده است. اين خانه در نيمة دوم قرن سيزدهم هجري بنا گرديده است.
تپه شاه فيروز
تپة شاه فيروز در فاصلة 14 كيلومتري جنوب شرقي سيرجان قرار دارد.در روزگاران كهن كه مردم فلات ايران در آغوش طبيعت زندگي مي كردند با حك تصاوير مختلف بر روي سطح صخره ها و شايد همراه با اعمال اعتقادي ، روابط خود با طبيعت را بيان مي كردند. به نظر مي رسد كه نقوش متعدد بزكوهي بر روي سطح صخره ها در تپه شاه فيروز سيرجان حكايت از رابطه فراواني است كه مردمان عصر اين دوره با اين حيوان داشته اند.بي شك نقش كنده هاي تپه شاه فيروز ارتباطي تنگاتنگ با آثار ، ابنيه و محوطه هاي تاريخي پيرامون خود دارد. كنده كاريهاي صخره اي مذكور را مي توان به استقرارهاي اوليه مشخص شده يعني دورة ساساني ، دوره هاي محتلف اسلامي تا زمان حاضر نسبت داد.بيش از 200 مورد نقوش مختلف بر پيكره سنگهاي تپه شاه فيروز اجرا شده است كه مي توان آنها را به نقوش حيواني ، گياهي ، انساني و نقوش نامشخص تقسيم نمود. بيشترين نقوش مربوط به نقوش حيواني بخصوص نقش بزكوهي است. حيوانات شكاري نظير پلنگ ، روباه و گرگ نيز ديده مي شود. نقوش گياهي را مي توان نقوش استيليزه سرد يا خوشه گندمي نام نهاد. همچنين بعضي نقوش نظير دايره ، نيم دايره ويا اشكال هندسي است كه بدرستي نمي توان منظور نقاش حكاك را فهميد و آن را تفسير كرد.

كاروانسراي پاريز
در جبهة غربي بخش پاريز از توابع شهرستان سيرجان ، كاروانسرايي وجود دارد به نام كاروانسراي پاريز. اين كاروانسرا از جمله هفت كاروانسراي ايجاد شده توسط مرحوم آقاسيدهدايت سيرجاني كرماني است كه به روزگار قاجار در اين بخش ايجاد شده است. اين بنا از جمله كاروانسراهاي برون شهري مسير سيرجان - رفسنجان است كه با پلان چهارضلعي ايجاد شده است و داراي قسمتهاي مختلف ازجمله سردر ورودي ، اتاقهاي استراحت نگهبانان ، غرفه ها ، ايوانها ، اصطبل ها و بخش شاه نشين مي باشد. اين بنا داراي مالك خصوصي است كه مدارك آن پس از طرح در جلسة شوراي ثبت منطقه اي حوزة جنوب شرق جهت طي مراحل قانوني و ثبت نهايي به سازمان ميراث فرهنگي كشور ارسال شده است