تپه يحيي به فاصله حدود 260 كيلومتري جنوب كرمان در دشت وسيع "صوغان" تپه خاكي مرتفعي قرار گرفته كه حدود 19 متر از سطح دشت پيرامون ارتفاع دارد. اين تپه كه در حوزه شهرستان بافت قرار دارد به "تپه يحيي" شهرت دارد. تپه يحيي امروزه به عنوان يكي از مهمترين آثار و تپه هاي كليدي در باستان شناسي ايران است. كاوشهاي علمي باستان شناسي اين تپه از سال 1347 به وسيله هيئت مشترك ايراني-آمريكايي و طي چند فصل صورت گرفته است. حاصل كاوشهاي علمي كه در اين تپه عظيم باستاني صورت پذيرفته حكايت از دوره هاي مختلف استقرار انساني دارد. اين محوطه باستاني تقريباً بطورمداوم از نيمه اول هزاره پنجم پيش از ميلاد تا دوره ساساني مسكوني بوده است. در پايان دوره عيلام يعني حدود 2200 سال پيش از ميلاد وقفه اي در تپه يحيي مشاده مي شود كه دليل آن هنوز روشن نيست. قديمي ترين نشانه هاي سكونت بشري در تپه يحيي كه روي خاك بكر وجود دارد , تعدادي خانه هاي كوچك خشتي است كه آثار باقيمانده آنها در پنج لايه روي هم قرار گرفته است. قديمي ترين اين آثار كه مربوط به نيمه هزاره پنجم پيش از ميلاد است , به صورت محوطه هاي كوچك چهارگوش است كه اندازه هر ضلع آن به حدود 5/1 متر مي رسد. اغلب اتاقها فاقد درگاه است و ورود و خروج احتمالاً از طريق روزن موجود در سقف صورت مي گرفته است. ديوارها از خشتهايي است كه با دست تهيه شده و در آفتاب خشك گرديده است. وجود قطعاتي از چوب , ني و حصير در كف اتاقها حكايت از سقفهاي فروريخته اتاقها دارد.آلات و ابزار پايين ترين لايه يعني دوره 6 (عصر نوسنگي) از استخوان و سنگ چخماق از مهمترين آثار مكشوفه در تپه يحيي اشيايي است كه از سنگ صابون ساخته شده و به صورت مهره هايي ساده تا ساغرهاي زيبايي بوده و جملگي شباهت بسيار به اشياء مشابهي دارد كه در دورترين مراكز تمدن دوران مفرغ همچون "موهنجودارو"مركز تمدن "هاراپا" در دره سند و همچنين در "ماري" واقع در بين النهرين مشاهده گرديده است. در خلال كاوشهاي باستان شناسي , يكي از نقاطي كه احتمالاً معدن سنگ صابون تپه يحيي بوده , كشف گرديده كه آثاري از كندوكاو و تراش خوردگي در عهد باستان در سطح حفره نمودار است و به نظر مي رسد تپه يحيي از مراكز توليد استخراج و صدور سنگ صابوني بوده است. از ديگر آثار باارزش و قابل توجه مكشوفه در تپه يحيي لوحه هاي گلي با خطوط پروتوعيلامي (آغاز عيلامي) است كه از راست به چپ به وسيله قلم نوك تيز بر متن گل نرم ايحاد شده است. گفتني است كه مشابه اين آثار در شوش و تپه سيلك كاشان نيز بدست آمده است.با كشف آثار ارزشمند در تپه يحيي مسلم گرديده كه فرهنگ عيلامي بيشتر از آنچه پيش از اين تصور مي رفت , پردامنه بوده است. تپه يحيي محل و موقعيت مناسبي براي رابطه بين نخستين تمدنهاي بين النهرين و فرهنگي كه بعدها در دره سند ظهور كرده است , بود. |