اقليد‌ يكي از شهرستان‌هاي استان فارس است كه‌داراي هوايي معتدل است و چراگاه‌هاي فراواني دارد در پنج ماه از بهار و تابستان منطقه سردسير ايل هاي گوناگوني مانند قشقايي و عرب باصري‌است. از طايفه‌ها و تيره‌هاي‌ديگر مي‌توان‌از‌طايفه‌هاي‌فارسيمدان،كله‌كو، كشكولي، اسلاملو و طايفه هاي كلمه‌اي و گردشولي از ايل ممسني نام برد. زبان مردم اقليد، فارسي اما به خاطر وضعيت منطقه لهجه هاي متفاوتي دارند. آداب و رسوم مردم اقليد با توجه به ويژگي هاي مخصوص خود بيش‌تر به آداب و رسوم مردم فارس مي‌ماند و از نظر زندگي و برخورد با مردم منحصر به فرد است. خون گرم بودن ، زود آشنا شدن، با نيتي پاك و باطني با صفا با مهمان بر خورد كردن و برنامه ريزي با ظرافتي خاص در مورد بعضي از مراسم مانند عروسي و عزاداري، عيد نوروز و عيد غدير از ديگر ويژگي هاي مردم اقليد هستند. مهم ترين صنعت دستي در شهرستان اقليد؛ فرش بافي است چون اصلي ترين كارو پيشه مردم منطقه‌ فرش بافي است. شمار دستگاه هاي قالي بافي اين شهرستان بيش از هزار دستگاه است و دو شركت بزرگ فرش بافي نيز در اقليد فعال هستند.
طرح و نقش فرش ها محلي و بيش‌تر نفش هيبت لو هستند، اما در كارگاه هاي شركت فرش نيز نقشه‌هاي ديگري بافته مي شوند كه به نام فرش‌هاي آباده‌اي در بازار به فروش مي رسند. بيش‌ترمردم نواحي روستايي اقليد به قالي بافي مشغول هستند و اين كار را بيش‌تر زنان و دختران به عهده دارند. توانمندي هاي شهرستان اقليد در زمينه بافته هاي داري (قالي و گبه) قابل توجه است، به اين ترتيب كه اين شهرستان قادر است انواع فرش دست‌باف با ميزان توليد ساليانه 40 هزارمترمربع و همين ميزان صادرات و گبه بافي به ميزان توليد ساليانه 5 هزارمتر مربع و به همين ميزان صادرات داشته باشد. گيوه بافي، جاجيم بافي و نمد مالي از ديگر صنايع دستي اين شهرستان است كه در تمام روستاها و شهرهاي اين منطقه توليد و عرضه مي شوند. برخي از اين توليدات جنبه صادراتي و برخي ديگر تنها جنبه مصرف محلي دارند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
درياچه كافتر و آبشار دشتك ابرج و چشمه هاي متعددي كه فضاهاي فرح بخش و زيبايي را فراهم آورده اند به همراه دامنه كوه ها و سواحل رودخانه ها از مهم ترين جاذبه هاي طبيعي شهرستان اقليد به شمار مي آيند. ازاماكن مقدسه و تاريخي منطقه مي توان امام زاده ها و مسجد جامع شهر كه قدمت آن به شش صد سال قبل مي رسد را نام برد. هم چنين قلعه قديمي ايزد خواست از جاذبه هاي مهم تاريخي منطقه به شمار مي آيند.
صنايع و معادن
بزرگ ترين مركز صنعتي شهرستان اقليد كارخانه قند مي باشد كه با ظرفيت اسمي روزانه 1500 تن مصرف چغندرقند سالانه در حدود ميانگين 27 هزار تن مي باشد و بوسيله بخش خصوصي اداره مي شود. دومين واحد صنعتي اين شهرستان شركت صنايع پلاستيك كوثر با ظرفيت اسمي ساليانه 2500 تن و عملي 3500 تن توليد انواع پلي اتيلن پايپ، سبك ، سنگين، پلي‌پروپيلن‌وپلي‌استايرن‌است. واحدهاي صنعتي ديگر شامل كارخانه شيرپاستوريزه با ظرفيت اسمي 3000 تن شير در سال و ساير فراورده هاي لبني از جمله ماست پاستوريزه، ماست موسير، پنير سفيد، خامه ، دوغ گازدار است.
واحدهاي صنعتي ديگر شامل شركت توليد و بسته بندي فرآورده هاي گوشتي شعبه اقليد با ظرفيت 9 هزارتن كشتار دام و 3600 تن بسته بندي انواع گوشت قرمز به صورت ساليانه است و هم‌چنين كارخانه آرد اقليد با ظرفيت 250 تن روزانه توليد آرد والسي كه بيش از 90% مراحل اجرايي آن اتمام يافته و در آينده نزديك به بهره‌برداري خواهد رسيد. با وجود داشتن استعدادهاي بالقوه توليدات معدني در اين شهرستان به دليل عدم سرمايه گذاري در اين بخش، غير از توليدات معدني در خصوص شن ماسه فعاليت هاي توليدي ديگري انجام نمي پذيرد.
كشاورزي و دام داري
در اقليد به سبب وجود آب فراوان و هواي مناسب، كشاورزي رونق دارد. از نظر كشاورزي اين شهرستان از موقعيت خاص كشاورزي برخوردار بوده و وجود پنج دشت مسطح و حاصل خيز و منابع طبيعي آبي قابل توجه اين منطقه را به يكي از مهم ترين قطب هاي كشاورزي استان فارس تبديل كرده است، هم اكنون ميزان 140 هزار هكتار زمين قابل كشت وجود دارد كه تا 200 هزارهكتار نيز قابل گسترش مي باشد و عمده توليدات كشاورزي عبارتند از : گندم، جو، چغندرقند، سيب زميني، حبوبات (نخود، لوبيا،عدس)، سيب درختي ، علوفه (يونجه ، اسپرس ، شبدر).
علاوه بر توليد محصولات زراعي در اين شهرستان انواع محصولات باغي توسط كشاورزان توليد مي شود كه براساس جديدترين آمار موجود با سطح زيركشت 8581 هكتار مي باشد كه عمده ترين محصولات باغي عبارتند از سيب درختي ، بادام ، انگور ، گردو كه سطح زيركشت سيب درختي 3094 هكتار ، بادام (آبي 218 هكتار، ديم 2986) انگور (آبي 443 هكتار ، ديم 839 هكتار) و گردو 391 هكتار مي باشد، باغ داران محصولات ديگر از جمله زردآلو، آلبالو، گيلاس، هلو، شليل، شفتالو، انواع آلو، انواع گوجه، به، گلابي، خرمالو، انار، توت، انجير، سنجد و زعفران نيز توليد مي شود.
شهرستان اقليد يكي از شهرستانهاي مستعد دامپروري مي باشد كه تقريباً حدود 400 هزار واحد دامي ، توسط حدوداً 500 بهره بردار(دامدار و دامپرور) در بافت شهر و روستاهاي شهرستان نگهداري مي شوند و در طول شش ماه از سال بيش از 50 هزار نفر از عشاير بدليل ييلاقي بودن منطقه به اين شهرستان كوچ مي نمايند كه اين امر موجب رونق دام پروري گرديده و ساليانه ميزان قابل دام به صورت زنده مازاد بر نياز شهرستان به استانهاي يزد، اصفهان ، فارس صادر مي گردد. اخيراً نيز با احداث و راه اندازي مجتمع گوشت اين شهرستان ، انواع دام هاي مختلف از دام داران منطقه توسط اين مجتمع خريداري و پس از كشتار ، بسته بندي گرديده و به ساير نقاط كشور ارسال مي گردد. دام داري بر عهده تيره هاي گوناگون ايل ها است و دام ها شامل گاو، گوسفند، بز و شتر است. انواع فرآورده هاي دامي و لبني از محصولات بخش دام داري اين شهرستان مي باشد.
مشخصات جغرافيايي
اقليد واقع در طول جغرافيايي 52 درجه و 41 دقيقه و عرض جغرافيايي 30 درجه و 53 دقيقه و بلندي 2230 متري از سطح دريا مي باشد. اقليد يكي از شهرستان هاي استان فارس است كه از شمال و شمال‌خاوري با شهرستان آباده، از جنوب خاوري با شهرستان خرم بيد، از جنوب با شهرستان مرودشت، از باختر با شهرستان سپيدان و استان كهگيلويه و بوير احمدو از شمال باختر با شهرستان سميرم از استان اصفهان هم مرز است. چون اين سرزمين كوهستاني است چشمه سارهاي فراوان دارد كه بيش‌تر آن ها، سرچشمه‌هاي رودخانه كر هستند. جمعيت شهرستان اقليد درسال 1375 تعداد 80947 نفر بر آورده شده است. شغل‌اصلي مردم اقليد كشاورزي، دام داري، پيشه وري، بازرگاني، كارگري و فرش بافي است. مسيرهاي اين شهرستان به مناطق اطراف عبارت اند از:
- راه آسفالته اي كه از اقليد به سوي شمال خاوري كشيده شده كه اقليد را به جاده اصفهان - شيراز در آبادي سورمق متصل مي سازد. در ازاي اين راه 18 كيلو متر است.
- راه اقليد - آسپاس كه 48 كيلومتر است و از اقليد به سوي جنوب باختري مي رود و به آبادي آسپاس مي رسد.
- جاده اي كه از سوي شمال از اقليد به سوي آبادي هاي صغاد بهمن و سپس به ايزد خواست و شهر سميرم مي رسد.
- راه هاي ديگري كه مركز بخش اقليد را به آبادي هاي پيرامونش مي رساند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
اقليد درعربي يعني كليد واحتمالا يك كلمه يوناني مي باشد. اين شهر به دروازه فارس مشهور بوده و درگذشته يكي از بلاد مهم به شمار مي رفته است. كليد به مرور زمان به كليل و بعد به اقليد تغيير نام پيدا نمود و هنوزهم عده اي به آن كليل مي گويند و مفهوم مجازي آن، كليد گشايش سرزمين فارس است. به اين معني كه هر كس مي خواسته فارس را فتح كند، اول بايستي اقليد را فتح كند. اقليد شهر كهن سالي است و در دوران هاي پيش از اسلام منطقه آبادي بوده است. هم اكنون ازدوران ساسانيان چند اثر ارزنده در اقليد و پيرامون آن وجود دارد كه حوض دختر گبر با سنگ نوشته پهلوي اش يكي از آن هاست. در فارسنامه ابن بلخي درباره اقليد چنين نوشته شده است : « اقليد شهركي كوچك است و حصاري دارد و جامع و منبردارد و هواي آن در سردسير معتدل است و درست، آب آن خوش است و روان، [ و در آن ] ميوه باشد از هر نوعي ... ». هم چنين در فارسنامه ناصري نيز درباره اقليد چنين مي خوانيم : « اقليد پنج فرسخ جنوبي آباده است در دامنه كوهي افتاده است. رودخانه از ميان آن جاري است در دو جانب اين رودخانه باغ هاي پر از درختان سردسيري است مكاني با صفا و نزهت گاهي دلگشا است ».

مسجد جامع اقليد
مسجد جامع اقليد در اقليد، جنوب شهرستان آباده و در شمال استان فارس واقع شده است. اين بنا كه بنايي است خشتي و گلي قدمتي شش صد ساله دارد. بر روي كتيبه اي كه بر سر در مسجد نسب شده، تاريخ ساخت بنا سال 849 هـ. ق نوشته شده است. منبري منبتي در مسجد وجود دارد كه تاريخ ساخت آن 1008 هـ. ق مي باشد. اين بنا در طول زمان بارها تعمير و باز سازي شده است.

بقعه امام زاده سيدعبدالرحمان اقليد
بقعه امام زاده سيدعبدالرحمان از زيارتگاه هاي محلي روستاي كافتر شهرستان اقليد است. طبق روايات اين امام زاده از نوادگان امام حسن مجتبي(ع) مي باشد.
امام زاده سيد محمد اقليد
بقعه امام زاده سيد محمد از زيارت گاه هاي محلي مردم روستاي كافتر شهرستان اقليد است. اين امام زاده از نوادگان حضرت ابوالفضل العباس(ع) مي باشد.

قلعه ايزد خواست اقليد
ويرانه هاي قلعه ايزد خواست در شمال استان فارس و 141 كيلومتري اصفهان واقع شده است. اين قلعه كه بر فراز صخره اي رسوبي قرار گرفته توسط يك پل كهنه از جانب جنوب با خارج ارتباط پيدا مي كند. در قلعه ايزد خواست، خانه هاي كوچك و كوچه هاي تنگ از دوران ساساني برجاي مانده است. چار طاقي عهد ساسانيان را كه آتشگاه و نيايشگاه قلعه بوده است در اوايل قرن نهم هجري به مسجد تبديل كرده اند. در حال حاضر نيز با پوششي تازه كه پايين تر از طاق عهد ساساني ايجاد كرده اند، مسجدي ساخته اند كه مورد استفاده مردم است.

تپه هاي باستاني اقليد
تپه حسن آباد، تل حاجي نوروز، تل خنجشت، تل چشمه وزوزن از جمله تپه هاي باستاني شهرستان اقليد مي باشند كه قدمت آن ها به هزاره هاي پيش از ميلاد و دوره هاي اسلامي بازمي گردد.