اروميه و حومه ي آن از جهت منابع طبيعي و انساني يكي از غني ترين مناطق آذربايجان غربي محسوب مي شوند. شهرستان اروميه؛ مهم ترين منطقه ي آذربايجان غربي است كه وجود جاذبه هاي متعدد طبيعي و تاريخي، آن را از نظر گردشگري برجسته و قابل توجه نموده است. انواع درختان كهن سال در ميان چمن زارهاي سبز و خرم و باغ ها و بوستان هاي با صفا اين شهرستان را در برگرفته اند. به عقيده بعضي از مورخين اروميه محل تولد زرتشت پيغمبر بوده است. اهالي اين منطقه به شغل هاي كشاورزي، دام داري، صنايع دستي و شغل هاي خدماتي و بازرگاني اشتغال دارند. درياچه اروميه در اين شهرستان؛ مهم ترين پديده طبيعي، اقتصادي و گردشگري به شمار مي آيد. اروميه از نظر كشاورزي، باغ داري و دام داري خودكفا بوده و جايگاه مناسبي دارد. پارك ملي، چشمه هاي متعدد منطقه، مناطق حفاظت شده، كوه هاي سر به فلك كشيده، مراتع ييلاقي و از همه مهم تر درياچه اروميه به همراه جزاير متعدد داخل آن و زيستگاه هاي پرندگان عمده ترين جاذبه هاي طبيعي شهرستان اروميه را تشكيل مي دهند. هم چنين پيشينه ي غني و تاريخ پرفراز و نشيب منطقه نيز باعث وجود اماكن و بناهاي تاريخي متعددي در اين ناحيه شده است. مساجد زيادي نيز در اين منطقه وجود دارند كه برخي از آن ها مانند مسجد سردار اروميه از جمله آثار ديدني منطقه به شمار مي روند. كليساهاي متعدد موجود در اروميه نيز جزو بناهاي تاريخي و معماري با ارزش هستند. كليساي مارقويا كه يكي از قديمي ترين بناهاي مذهبي است؛ منسوب به حضرت قوما يكي از دوازده حواريون مسيح (ع) است. كليساي قديمي ماريوخنه كه سبك معماري آن متعلق به قرن پنجم ميلادي است، آتشكده تمر كه مربوط به دوره سلاطين هخامنشي است و ده ها قلعه، پل، مدرسه، حمام، مقبره، عمارت، خانه، سنگ نبشته همراه با بازار اروميه؛ مجموعه اي ديدني به وجود آورده اند. منطقه تاريخي اروميه از قرن ها پيش مهد تمدن و مركز علم و دانش بوده و شهر اروميه يكي از مناطق معتبر علوم قديمي به شمار مي رفته و علما و فضلا و دانشمندان متبحر، اصول فقه اسلامي و حكمت و فلسفه و ادبيات را به علاقه مندان تدريس مي كردند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
شهرستان اروميه يكي از مهم ترين مناطق آذربايجان است كه وجود جاذبه هاي متعدد طبيعي و تاريخي، آن را از نظر گردشگري برجسته و قابل توجه نموده است. پارك ملي درياچه اروميه، چشمه هاي متعدد منطقه كه خاصيت درماني دارند، مناطق حفاظت شده، كوه هاي سر به فلك كشيده، مراتع ييلاقي و از همه مهم تر درياچه اروميه به همراه جزاير متعدد داخل آن و زيستگاه هاي پرندگان عمده ترين جاذبه هاي طبيعي شهرستان اروميه هستند. هم چنين پيشينه ي غني و تاريخ پر فراز و نشيب منطقه نيز باعث ايجاد اماكن و بناهاي تاريخي متعددي در اين ناحيه شده است. مساجد زيادي نيز در اين منطقه وجود دارند كه برخي از آن ها مانند مسجد سردار اروميه از جمله آثار ديدني منطقه به شمار مي روند. كليساهاي متعدد موجود در اروميه جزو بناهاي تاريخي با ارزش منطقه هستند. كليساي مارقويا كه يكي از قديمي ترين بناهاي مذهبي است؛ منسوب به حضرت قوما يكي از دوازده حواريون مسيح است. كليساي قديمي ماريوخنه كه سبك معماري آن متعلق به قرن پنجم ميلادي است، آتشكده تمر كه مربوط به دوره سلاطين هخامنشي است و ده ها قلعه، پل، مدرسه، حمام، مقبره، عمارت، خانه، سنگ نبشته در كنار بازار اروميه مجموعه جالبي از جاذبه هاي تاريخي و مكان هاي ديدني به وجود آورده اند.
صنايع و معادن
شهرستان اروميه از نظر صنايع و معادن پررونق است. از آن جا كه مهم ترين اشتغال در شهرستان اروميه كشاورزي است، بيش ترين صنايع آن نيز نظير كارخانه قند، تحقيقات توتون، شير پاستوريزه، تهيه آب انگور، تهيه رب گوجه فرنگي، كارخانه هاي سبزي پاك كني و سردخانه ها براي نگه داري ميوه و ساير مواد غذايي وابسته به كشاورزي است. دو گروه صنعتي كاني هاي غير فلزي و غذايي – دارويي در بين ساير صنايع بالاترين تعداد و بيش ترين ميزان اشتغال را دارند. معادن در شهرستان اروميه مشتمل بر معادن مصالح و سنگ هاي ساختماني است معادن ديگري چون نمك آبي و نمك سنگي نيز در اين شهرستان وجود دارند.
كشاورزي و دام داري
اروميه منطقه اي كشاورزي است. نزديك به هفتاد درصد از سطح زير كشت زراعت هاي سالانه متعلق به كشت گندم است و متجاوز از 32 رقم گندم مختلف در اين مناطق زير كشت قرار مي گيرد. استان آذربايجان غربي در داشتن زمين هاي زراعي؛ رتبه مهمي در كشور دارد. سهم اروميه از اين ميان به عنوان مركز استان بسيار مهم است. شهرستان اروميه به دليل داشتن آب كافي و زمين هاي حاصل خيز از مناسب ترين مناطق كشاورزي استان محسوب مي شود و شغل اصلي مردم كشاورزي است. گندم و جو، انواع ميوه و صيفي جات و به خصوص انگور از مهم ترين محصولات كشاورزي اروميه است. انگور و سيب درختي از جمله محصولات حاصل خيز است كه به مقدار زياد و بسيار مرغوب و مطلوب به دست آمده و به روسيه و آلمان نيز صادر مي شود. رشته كوه هاي زاگرس در باختر و رطوبت درياچه اروميه كه در خاور آن واقع است در وسعت مراتع اين شهرستان نقش اساسي دارد و وسعت مراتع با گسترش دام داري و دام پروري در ارتباط مستقيم است. در اروميه دام داري به دو صورت صنعتي و سنتي صورت مي گيرد. پرورش طيور و پرورش زنبور عسل نيز در اين منطقه داراي اهميت است. شيلات و پرورش آبزيان نيز در اين شهرستان از اهميت زيادي برخوردار است و افراد زيادي در اين زمينه مشغول به كار هستند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
واژه «اروميه» مشتمل از دو كلمه «اور» و«ميه» است. زبان هاي باستاني اور به معناي شهر، جا، مكان و قلعه است، مانند اورشليم. و «ميه» يا «ميا» نيز به معناي آب است و اين شهر را به سبب وفور آب «شهر آب» ناميده اند. از سوابق اوليه ي بناي اين شهر كه فعلا به نام اروميه معروف است اطلاعات چنداني در دست نيست. هم چنين اطلاع درستي از اين كه نام باستاني اروميه چه بوده، در دست نيست. تنها مي دانيم كه كرانه هاي باختري درياچه اروميه را در قديم گليزان مي ناميدند. گروهي به اشتباه آن را با شهرستان چي چست ( شيز) يكي مي دانند. برخي نام آن را مشتق از شهر ارومچي تركستان چين مي دانند. برخي نيز اروميه را از شهرهايي مي دانند كه انوشيروان بنا كرده و مي گويند پس از آن كه سپاهيان ايران به فرماندهي انوشيروان وارد شامات (سوريه) شد و شهر انطاكيه را تسخير نمود، دستور داد تا اهالي آن شهر را به ايران كوچ داده و در اين شهر اقامت دهند. سپس شهري به نام «روميه» ساخته شده و مردم انطاكيه در آن ساكن شدند و بعد كلمه روميه رفته رفته به اروميه تبديل شده است.
به عقيده بعضي ديگر از مورخين اروميه محل تولد زرتشت پيغمبر بوده و از اماكن مقدسه زرتشتيان به شمار مي رود. بر اساس نوشته هاي كتاب «اوستا» در نيمه قرن هفتم قبل از ميلاد؛ زرتشت در كنار رود «داييتا» كه از رودخانه هاي استان آذربايجان غربي است از جانب خداي بزرگ مأمور اصلاح امور مردم شده و در حاشيه باختري درياچه «چي چست» به اشاعه مذهب خود پرداخته است.
از شواهد و آثار باستاني منطقه؛ معلوم مي شود كه اروميه در زمان دولت ماد نيز آباد و مسكون بوده است. از برخي آثار عتيقه و ابنيه ي تاريخي اين منطقه و اطراف آن مانند قلعه حسنلو، گوي تپه، صورت حجاري شاه ساساني، بناي مسجد جامع و كليساي ننه مريم و بعضي آثار ديگر به درستي مشخص مي شود كه اين منطقه از گذشته هاي دور با كمي تغيير محل (گوي تپه – تويراق قلعه - چيچكلو و نيز محل فعلي ) وجود داشته است. همين طور از روي نبش قبوري كه كشف شده؛ قدمت اين ناحيه را تا چهار هزار سال پيش از ميلاد مسلم مي دانند. باختر درياچه اروميه همواره بيش از ساير نقاط ايران مورد توجه ملل ما قبل تاريخ قرار داشت، زيست گاه هاي متعددي نيز كه امروزه تپه هايي از آن ها باقي است، نشان دهنده همين امر است.
آثار مكشوفه از تپه هاي تاريخي گوي تپه و حسنلو گواه بارز اين ادعا است. «گوي تپه» با قديمي ترين تپه هاي باستاني بين النهرين، آسياي صغير و فلات ايران قابل مقايسه است. انتساب چند زرتشتي كه در هنگام تولد عيسي (ع) به بيت الحم رفته بودند و در اروميه مدفون اند؛ حاكي از آن است كه اين شهر يكي از بزرگ ترين كانون هاي مذهبي و اجتماعي گذشته هاي دور بوده و سرداران و امپراطوران روم جهت دست يابي به ‌آتشكده يا آذرخش بزرگ زرتشتيان (آذرگشسب) و پايتخت تابستاني ساسانيان ( گزنا) يا تخت سليمان، بارها از آن عبور كرده اند.
بعد از اسلام؛ نيز اروميه دومين شهر مهم آذربايجان، پس از مراغه، به شمار مي رفت. از قرن 15 ميلادي كه تركان عثماني جايگزين امپراطور روم شرقي شدند، اروميه به عنوان شهر سرحدي اهميت بسيار زيادي پيدا كرد و از برج و باروي مهمي برخوردار شد. برج سه گنبد و مسجد جامع اروميه از يادگارهاي عظمت تمدن اسلامي در منطقه به شمار مي رود. در اين دوران شهر اروميه؛ نقطه تلاقي اقوام و اديان پيرامون خود از قبيل آشوري ها، ارمني ها، يهودي ها، و بالاخره مسلمانان بود. منطقه تاريخي اروميه از قرن ها پيش مهد تمدن و مركز علم و دانش بوده و شهر اروميه يكي از مناطق معتبر علوم قديمه به شمار مي رفته، علما و فضلا و دانشمندان متبحر، اصول فقه اسلامي و حكمت و فلسفه و ادبيات را به علاقه مندان تدريس مي كردند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان اروميه؛ مهم ترين منطقه ي استان آذربايجان غربي به شمار مي آيد كه در ناحيه ي مركز استان واقع شده است. مركز اين شهرستان در 45 درجه و 2 دقيقه درازاي خاوري و و 37 درجه و 32 دقيقه پهناي شمالي و ارتفاع 1332 متري از سطح دريا واقع شده است. شهرستان اروميه از شمال به سلماس، از جنوب به اشنويه از خاور به درياچه اروميه و از باختر به خاك تركيه محدود مي شود. درياچه اروميه در اين شهرستان مهم ترين پديده طبيعي، اقتصادي و گردشگري به شمار مي آيد. شهر اروميه (مركز استان ‌آذربايجان غربي) در جلگه اي به درازاي 70 كيلومتر و پهناي 30 كيلومتر در كنار درياچه لاجوردي اروميه گسترده شده است. اين جلگه از رسوبات رودهاي باراندوز، شهر چاي، روشه چاي و نازلوچاي كه همه ساله به طور منظم آن را مشروب مي سازند؛ پوشيده شده است. پيشينه ي تاريخي و استقرار اين شهر در مسير قفقاز، ارمنستان، ‌آسياي صغير و بين النهرين و نيز زمين هاي بارور و آب و هواي مساعد، اهميت بسيار ويژه اي را به آن بخشيده است. راه هاي دسترسي به اين منطقه عبارت اند از:
- مسير راه اروميه - سلماس، به درازاي 80 كيلومتر.
- مسير اروميه- مهاباد، به درازاي 137 كيلومتر.
- مسير راه تبريز – اروميه.
- شهر اروميه هم چنين داراي فرودگاه بين المللي است.

مساجد و مدارس مذهبي متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
مسجد اعظم اروميه
مسجد جامع
مسجد سردار
مسجد قلعه بردوك
مسجد منار
مسجد سيد الشهدا
مسجد سني ها
مدرسه قديمي هدايت

امامزاده ها ،آرامگاه ها و زيارتگاه ها ي متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
آرامگاه قلعه اسماعيل آقا
امامزاده محمد ابراهيم
مقبر ه امامزادگان بكشلوئي
قبرستان آشوريان
مقبره عرب باغي
قبرستان بزوه
مقبره خان دره سي
مقبره ناناس

كليساها ي متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
كليساي مارگوكيز وحضرت مريم ومهيون
كليساي مار گيز
كليساي مارخنه
كليساي حضرت مريم
كليساي قر ه باغ
كليساي بالولان
كليساي باوانا
كليساي ماربوخته گولان
كليساي زينانلو گولان
كليساي سپورغان
كليساي جان وسلي
كليساي گرد آباد
كليساي پطرو پوليس

عمارات و محوطه هاي باستاني متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
خانه انصاري
ساختمان ارتش
ساختمان شهرباني
شهرداري اروميه

قلعه ها ، برجها و آتشكده ها ي متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
برج سه گنبد
قلعه خرابه
قلعه اسماعيل آقا
قلعه بردوك
قلعه كل خرابه

حمامها و آب انبارهاي متعددي در اين شهر وجود دارند كه ذيلا نام آنها به اطلاع شما ميرسد كه اميدواريم با تكميل اطلاعات و ياري رساندن مراجع مربوطه و اهالي شريف اين شهر در اسرع وقت توضيح كامل هريك را به حضور كاربران ارجمند هديه نمائيم.
حمام اتحاد
حمام آخوند
حمام علي مصطفي
حمام قراچه
حمام تجلي
حمام علي شهيد
حمام قوشلار