يكي از شهرستان هاي استان تهران است كه در ناحيه شمال استان قرار گرفته و پيچيدگي عجيبي با شهرستان تهران دارد. شميرانات به واسطه ي نزديكي به تهران و داشتن آب و هواي شادي بخش و دل پذير همواره جاذب جمعيت بوده و داراي مكان هاي ديدني و آثار تاريخي قابل توجهي است. شهرستان شميرانات به دليل نزديك بودن به شهر تهران و داشتن هواي دل پذير و معتدل كوهستاني (ييلاقي) در تابستان ها پذيراي تعداد زيادي از پايتخت نشينان است.
پيست هاي اسكي، كوه هاي توچال، دره هاي توچال،، آبشارهاي كوچك و بزرگ، چون: آبشار دوقلو، رودخانه هاي پرآب و خروشان در دامنه كوه هاي سر به فلك كشيده و درياچه هاي زيبايي چون درياچه سد لتيان بخشي از جاذبه هاي طبيعي منطقه است كه در كنار آثار متعدد تاريخي و موزه هاي متعدد پذيراي گردشگران زيادي است. مكان هاي متعدد تاريخي چون: كاخ هاي سلطنتي، گورستان هاي قديمي، امام زاده هاي مقدس و موزه هاي تاريخي در كنار طبيعت زيبا و فرح بخش منطقه، بازديد كنندگان از اين ناحيه را به وجد مي آورند. آب كشاورزي اين منطقه از رودخانه ها و چشمه سارها تامين مي شود و محصولات كشاورزي آن را گندم، جو و تره بار تشكيل مي دهد. باغ داري نيز در سطح بسيار وسيعي جريان يافته و شامل پرورش انواع درختان ميوه از قبيل سيب، گلابي، آلبالو، گيلاس، زردآلو، خرمالو، ‌توت و غيره مي شود.
مكان هاي ديدني و تاريخي
منطقه شميرانات به واسطه نزديكي به تهران و داشتن آب و هواي فرح بخش و دل پذير همواره جاذب جمعيت بوده و داراي مكان هاي ديدني و آثار تاريخي زيادي است. پيست هاي اسكي، كوه هاي توچال و دره هاي آن، آبشارهاي كوچك و بزرگ منطقه چون آبشار دوقلو، رودخانه هاي پرآب و خروشان در دامنه كوه هاي سر به فلك كشيده و درياچه هاي زيبايي چون درياچه سد لتيان، از جاذبه هاي طبيعي منطقه است كه در كنار آثار متعدد تاريخي شهرستان شميران پذيراي گردشگران زيادي است. مكان هاي متعدد تاريخي چون كاخ هاي سلطنتي، گورستان هاي قديمي، امام زاده هاي مقدس و موزه هاي تاريخي در كنار طبيعت زيبا و فرح بخش، گردشگران اين منطقه را راضي از بازديد خود بدرقه خواهند كرد.
صنايع و معادن
صنايع شهرستان شميران شامل صنايع مواد غذايي، ريسندگي وبافندگي، پوشاك و صنايع الكترونيكي مي شوند. معادن فعال اين شهرستان عبارتند از:
الف: بخش مركزي
سنگ سبز بدل آباد و دركه واقع در 3 كيلومتري شمال باختري اوين وباختر دركه.
ب:‌ بخش لواسانات
- مارن رسي در سبو بزرگ (محدوده گلندوك)
- سنگ تراس جاجرود (سنگ آهك مازني) واقع در كوه جاجرود كه بوسيله شركت سيمان ري مورد استخراج و بهره برداري قرار مي گيرد.
- سنگ لاشه ساختماني جاده لشگرك به افچه و لواسان.
- سنگ گچ واقع در 5 و 7 كيلومتري شمال گلندوك و اطراف روستاي كند بالا و پايين.
- معدن سنگ باغ كمش.
پ: بخش رودبار قصران
- معدن ذغال سنگ دريوك 18 كيلومتري شمال خاوري فشم.
- معدن ذغال سنگ خاتون بارگاه 20 كيلومتري شمال خاوري فشم (انتهاي راه فشم ـ گرمابدر)
- سنگ گچ آهار در راه اوشان به روستاي آهار.
- معدن سنگ لاشه ساختماني جيرود 11 كيلومتري شمال باختري فشم (جاده فشم به شمشك) هم چنين يك معدن فسفات دراطراف روستاي زايگان 9 كيلومتري شمال خاوري فشم شناسايي و كشف شده ولي تا كنون مورد استخراج و بهره برداري قرار نگرفته است.
كشاورزي و دام داري
آب كشاورزي از رودخانه ها و چشمه سارها تامين مي شود و محصولات كشاورزي آن عبارتند از: گندم، جو و تره بار. باغ داري در سطح وسيع تري جريان يافته و شامل پرورش انواع درختان ميوه از قبيل سيب، گلابي، آلبالو، گيلاس، زردآلو، خرمالو، ‌توت و غيره مي شود. دام داري نيز در اين شهرستان رونق داشته و علاوه بر گوسفند داري شامل پرورش طيور و زنبور عسل نيز مي شود كه فرآورده هاي آن از جمله صادرات اين شهرستان به شمار مي روند. هم چنين مراتع و چراگاه هاي متعددي كه داراي پوشش گياهي غني هستند در بخش هاي لواسانات و رودبار قصران وجود دارد كه علاوه بر دام داران محلي در دو فصل بهار و تابستان مورد استفاده دام داران متحرك و نيمه متحرك از شهرستان هاي ديگر نيز قرار مي گيرد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
شميرانات از مناطق خوش آب و هوا و ييلاقي اطراف تهران به شمار مي آمده و به همين لحاظ همواره مورد توجه امرا و سلاطين وقت بوده است. در دوره قاجاريه كه شهر تهران به پايتختي انتخاب شد، منطقه ي شميران به ييلاق و استراحت گاه شاهان قاجار و ثروتمندان شهر تبديل شد و هر يك قصري در اين منطقه براي خود ساخته و باغي آباد كردند. اين منطقه در دوره ي پهلوي نيز بسيار مورد توجه حاكمان وقت بود و به همين سبب در اين شهرستان كاخ ها و باغ هاي بسيار زيبايي وجود دارند كه امروزه برخي از آن ها به عنوان موزه مورد بازديد عامه ي مردم قرار مي گيرند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان شميرانات كه در شمال استان تهران واقع شده؛ از شمال به شهرستان هاي نور و آمل، از خاور به شهرستان دماوند، از جنوب به تهران و شهرستان ورامين، از جنوب باختري به بخش كن و از باختر به شهرستان كرج محدود مي شود. شهرستان شميرانات كه مركز آن شهر تجريش است، از 3 بخش مركزي، لواسانات و رود بار قصران تشكيل شده است. تجريش از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 26 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 49 دقيقه پهناي شمالي و بلندي 1500 متري از سطح دريا واقع شده است. مهم ترين رودخانه ي اين منطقه؛ رودخانه ي جاجرود است و آب و هواي شهرستان شميرانات به علت موقعيت كوهستاني سرد و خشك است. تقريبا تمام راه هايي كه در تهران آورده شده، به لحاظ پيوستگي زياد شهرستان شميرانات با شهرستان تهران شامل حال اين شهرستان نيز مي شود. علاوه بر راه هاي تهران، راه هاي فرعي كه شهرهاي مختلف اين شهرستان را به هم پيوند مي دهد نيز موجود است.

آبشار دوقلو شميران
آبشار دوقلو كه 2700 متر ارتفاع دارد در زير پناه گاه شيرپلا قرار گرفته و يكي از زيباترين آبشارهاي ناحيه شميرانات و محلي مناسب براي رفع خستگي كوه نورداني است كه به ارتفاعات صعود مي كنند. اين آبشار از ذوب برف بلندي هاي البرز به وجود آمده است. برودت آب آن تا حدي است كه حتي در تابستان هم نمي توان بيش از مدتي كوتاه در آن آب تني كرد.
درياچه سد لتيان شميران
اين درياچه در 25 كيلومتري شمال خاوري تهران قرار گرفته و با 330 هكتار وسعت روي رودخانه جاجرود ايجاد شده است. درياچه علاوه بر زيبايي هاي طبيعي خود محل پرورش انواع ماهي ها نيز است. كرانه ها و پيرامون اين درياچه گردشگاهي گسترده است كه مردم از آن بهره مي گيرند.
كوه آباك (ABAK) شميران
اين كوه با ارتفاع 3200 متر در محدوده شهرستان شميرانات، بخش رودبار قصران، دهستان رودبار و قصران و در 19 كيلومتري شمال خاوري مركز شهرستان شميرانات واقع شده است. جهت كوه شمال خاوري - جنوب باختري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 30 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 59 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كوه آهار (AHAR) شميران
اين كوه با ارتفاع 2184 متر در محدوده شهرستان شميرانات، بخش رودبار و قصران، دهستان رودبارر و قصران و در 17 كيلومتري شمال خاوري مركز شهرستان شميرانات واقع شده است. جهت كوه شمال خاوري ـ جنوب باختري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 29 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 56 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كوه خرس چال (KHERS CHAL) شميران
اين كوه با ارتفاع 4130 متر در محدوده شهرستان شميرانات، بخش رودبار و قصران،‌ دهستان رودبار قصران و در 32 كيلومتري شمال مركز شهرستان شميرانات واقع شده است. جهت كوه شمال خاوري ـ جنوب باختري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 30 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 4 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كوه دارآباد (DARABAD) شميران
اين كوه با ارتفاع 2765 متر در محدوده شهرستان شميرانات، بخش رودبار و قصران، دهستان رودبار و قصران و در 7 كيلومتري شمال خاوري مركز شهرستان شميرانات واقع شده است. جهت كوه شمال باختري ـ جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 51 درجه و 28 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 52 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
پيست دربند سر شميران
اين پيست در 56 كيلومتري شمال خاوري تهران واقع شده و امكاناتي از قبيل آموزشگاه اسكي، پيست كوچك آموزشي، دو تله اسكي آموزشي مخصوص مربيان و دو تله اسكي آموزشي پيست همگاني و يك تله سي يژ دارد. زمان مناسب براي اسكي از آذر تا پايان فروردين و اوايل ارديبهشت است.
پيست شمشك شميران
اين پيست در 58 كيلومتري شمال خاوري تهران قرار دارد و 3600 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. طول پيست 3000 متر و زمان مناسب براي اسكي در آن، اوايل دي تا پايان ارديبهشت ماه است. پيست شمشك، پيش تر داراي دو هتل براي اقامت اسكي بازان بوده كه اكنون به خوابگاه تبديل شده اند.
پيست شمشك شميران
اين پيست در 58 كيلومتري شمال خاوري تهران قرار دارد و 3600 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. طول پيست 3000 متر و زمان مناسب براي اسكي در آن، اوايل دي تا پايان ارديبهشت ماه است. پيست شمشك، پيش تر داراي دو هتل براي اقامت اسكي بازان بوده كه اكنون به خوابگاه تبديل شده اند.
پيست توچال شميران
پيست توچال در ايستگاه پنج تله كابين توچال، در ارتفاع 3500 متري از سطح دريا قرار دارد. تله كابين توچال كه تا نزديكي قله مي رسد، سه روز در هفته داير است. در انتهاي ايستگاه پنج، كه مجهز به دو پيست اسكي براي ورزشكاران تازه كار و حرفه اي است، چندين رستوران و محل استراحت وجود دارد. اين مجموعه داراي دو تله اسكي بشقابي و تله سي يژ است.
دره اوين - دركه شميران
اين دره در شمال شهر تهران واقع شده است. در ابتداي مسير دره اوين - دركه، روستاي دركه قرار دارد كه يكي از خوش آب و هوا ترين مناطق روستايي تهران است. در طول دره اوين، رودخانه اي پر آب جريان دارد كه در تابستان محل آب تني كساني است كه از گرماي خسته كننده تابستان تهران وحومه به آن جا پناه مي برند. اين رودخانه در بخشي از مسير خود، به صورت پلكاني در مي آيد كه به هفت حوض معروف است و مي تواند به صورت يك استخر طبيعي عمل كند.
دره اوين در طول هفته به ويژه در روز هاي تعطيل، محل رفت و آمد كوه نورداني است كه به ارتفاعات آن ناحيه صعود مي كنند. قهوه خانه هاي اين مسير به جز پذيرايي روزمره از كوه نوردان، براي اقامت شبانه نيز مناسب اند. كناره هاي رودخانه اي كه از اين مسير مي گذرد، محل هايي مناسب براي چادر زدن كوه نوردان است. در طول مسير دره، باغ هاي گيلاس، سيب، انجير، گردو و ديگر درختان وجود دارد كه در فصل بهار اين باغ ها غرق شكوفه مي شوند و دره را بسيار زيبا مي كنند. در اواخر بهار و آغاز تابستان كه شكوفه ها به ميوه مي نشينند، جلوه اي ديگر از زيبايي هاي طبيعت بر منطقه حاكم مي شود. دره اوين - دركه به علت قرار گرفتن در مسير راه كوه نوردان، يكي از پر رفت و آمد ترين دره هاي شهر تهران است.
دره‌ي فرحزاد شميران
دره‌ي فرحزاد نيز يكي از دره هاي ييلاقي شميران است كه امروزه جزو تهران به شمار مي آيد. در كنار رودخانه‌ي باصفاي فرحزاد باغ ها و بستان هاي متعددي پراكنده شده اند كه يكي ديگر از مراكز گردشگاهي مردم تهران و شميرانات را تشكيل داده اند.
پناه گاه شير پلا شميران
اين پناه گاه در ارتفاع 2750 متري از سطح دريا قرار دارد و مسير هاي آن شامل سربند، پس قلعه و آبشار دو قلومي شود. مدت زمان صعود به آن بر حسب حركت متوسط در تابستان پيج ساعت است. از شير پلا تا قله توچال معمولا سه ساعت راه است. اين پناهگاه داراي امكاناتي مانند خوابگاه با ظرفيت 150 نفر، ناهار خوري، بوفه، آب لوله كشي و برق است.
پناه گاه و قله كلك چال شميران
پناه گاه كلك چال در ارتفاع 2600 متري از سطح دريا قرار دارد و ارتفاع قله آن به 3350 متر مي رسد. اين پناهگاه داراي سه مسير به نام هاي جمشيديه، گلاب دره، باغ افشار و دره وزباد بوده و زمان صعود در تابستان از هر يك از اين سه مسير در حدود 5/2 ساعت است. اين پناه گاه داراي تاسيسات و تجهيزات آب و برق است و اين امكانات زير نظر وزارت آموزش و پرورش اداره مي شود و بيشتر در اختيار دانش آموزان مدرسه ها قرار مي گيرد. در مسير پناه گاه و در خود آن، قهوه خانه هايي وجود دارد. از اين مكان با دو ساعت كوه نوردي مي توان به قله 3350 متري كلك چال رسيد.
پناه گاه پلنگ چال شميران
اين پناه گاه در ارتفاع 2550 متري از سطح دريا قرار دارد و مدت زمان صعود در تابستان در حدود پنج ساعت است. اين پناهگاه گاه داراي خوابگاهي به ظرفيت 70 نفر است.
دره‌ي ييلاقي دربند شميران
منطقه ييلاقي دربند در شمال شهر تهران در كنار روستاي دربند در دامنه هاي رشته كوه البرز واقع شده است و از مناطق مهم طبيعي - تفريحي به شمار مي آيد. هواي دلپذير، آبشارهاي زيبا، رودخانه خروشان و كوه هاي دربند همراه با در دسترس بودن مسيرهاي ارتباطي و وجود مراكز خدماتي و رفاهي مناسب سبب شده كه بيشتر طبيعت دوستان تعطيلات آخر هفته خود را در اين منطقه ييلاقي به سر برند. براي رفاه حال كوهنوردان در اين منطقه تله سي يژ راه اندازي شده كه به راحتي به چشم اندازهاي مهمي چون آبشار دوقلو و پناه گاه شيرپلا دسترسي داشته باشند.
دره‌ي ييلاقي اوشان – فشم
اين دو ناحيه به ترتيب در 30 و 35 كيلومتري شمال خاور تهران قرار دارند. اوشان - فشم از مسير جاده لشگرك داراي باغ هاي ميوه بسيار است و هواي آن در بهار و تابستان معتدل است. روستاهاي آهار، شكراب، لالون، زايگون، گرماب دره و ميگون نيز در همان حوالي، از مناطق تفريحي اند كه براي سفر هاي يك روزه بسيار مناسب هستند.

امام زاده قاسم شميران
بقعه امام زاده قاسم از بناهاي دوران شاه تهماسب صفوي است كه در دوران قاجاريه مرمت شده است. اين بقعه در گلاب دره بر دامنه كوه هاي شميرانات در نقطه اي آرام با چشم اندازي بسيار زيبا واقع شده و داراي يك برج هشت ضلعي آجري است كه گنبدي كاشي كاري شده اي نيز بر فراز آن قرار دارد. درون حرم امام زاده، كه زيارتگاهي ساده و بي پيرايه است، ضريحي ساده و صندوقي عتيقه قرار دارد.
امام زاده صالح شميران
بقعه امام زاده صالح در ميدان تجريش، كنار بازار تجريش واقع شده است. اين بقعه متعلق به دوره قاجاريه است. قدمت درخت چنار كهنسال داخل محوطه و سنگ قبرهاي قديمي اين آستانه متعلق به قرن هفتم يا هشتم هجري قمري است. اين بقعه داراي صحن، ايوان، رواق، مسجد، ضريح مرقد و گنبد است.
امام زاده يوش شميران
امام زاده يوش از بقعه هاي متعلق به دوران تيموري است كه در شهرستان لواسان بزرگ قرار دارد.
امام زاده احمد شميران
امام زاده احمد از بقعه هاي متعلق به قرن 7 و 8 هجري قمري است كه در لواسان بزرگ قرار دارد.

خانه نظام ا لسلطان شميران
خانه نظام السلطان و درخت چنار كهنسال آن متعلق به دوران قاجاريه است. اين عمارت در لواسان بزرگ قرار دارد.
خانه نيما يوشيج شميران
خانه نيما يوشيج شاعر معاصر كه متعلق به دوران پهلوي است، در تجريش، خيابان دزاشيب قرار دارد.
تپه حصارك شميران
تپه حصارك از تپه هاي تاريخي متعلق به قرن پنجم است كه در جنوب گلندوك لواسان قرار دارد.
تپه قليان شميران
تپه قليان از تپه هاي باستاني متعلق به دوران ماقبل تاريخ است و در لواسان بزرگ واقع شده است.
تپه كي ميرشميران
تپه كي مير از تپه هاي تاريخي متعلق به هزاره چهارم و پنجم قبل از ميلاد است كه در لواسان كوچك قرار دارد.
تپه سرقلعه لوا ساني شميران
تپه سر قلعه لواساني از تپه هاي تاريخي متعلق به دوره اسلامي است كه در سوهانك واقع است.

مجموعه كاخ نياوران شميران
مجموعه كاخ نياوران از عمارت هاي متعلق به دوره قاجاري است. اين مجموعه در خيابان باهنر قرار دارد.
كاخ سعد‌آباد شميران
مجموعه كاخ سعد آباد كه امروزه به عنوان موزه از آن استفاده مي شود، در شمالي ترين، بلندترين و خوش آب و هوا ترين بخش تهران در مساحتي در حدود 400 هكتار واقع شده است. اين مجموعه داراي حدود 180 هكتار جنگل طبيعي، چشمه سار، باغستان، گلخانه و خيابان پوشيده از درخت و گل است. در اين مجموعه در حدود 14 كاخ با تاسيسات جنبي گوناگون ساخته شده است. هر يك از اين كاخ ها با مساحتي زياد و با انواع امكانات تفريحي مانند استخر، مرداب، زمين هاي بازي و باغ در اختيار يكي از نزديكان شاه بوده است.