اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. در ميان ايلات و عشايري كه در مناطق اطراف اين شهرستان زندگي مي كنند، صنايع دستي رواج زيادي دارد كه از آن جمله مي توان به بافت انواع قالي هاي محلي، گليم، جاجيم، چوقاي محلي، پشتي، هم چنين خورجين، چادر سياه، نمكدان و سفره اشاره كرد. برخي از مناطق اين شهرستان مانند سرخون و منطقه مشايخ «سادات بختياري» در صنايع دستي بسيار شاخص مي باشند. سرخون منطقه اي از توابع شهرستان اردل، استان چهار محال وبختياري است كه تعداد زيادي ازمردمان اين منطقه علاوه بر فعاليت هايي نظير دامداري و كشاورزي به بافت قالي‌هاي محلي، گليم، خورجين و ديگر صنايع دستي مانند جاجيم، نمكدان،‌ پشتي و سفره مي ‌پردازند. منطقه مشايخ«سادات بختياري»‌نيز‌درصنايع‌دستي‌ازاهميت‌قابل‌توجهي برخورداراست، دراين منطقه صنايع دستي قديمي مانند قالي بافي، گليم بافي، بافت چوقاي محلي، چادرسياه، خورجين وغيره رايج است. اين صنايع به واسطه وجود كارگاه هاي مختلف تاحدودي به صورت پيشرفته درآمده است ولي ماهيت آن هم‌چنان از سنت‌هاي قديمي پيروي مي ‌كند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
منطقه جنگلي اردل از مهم ترين ديدني هاي اين شهرستان است. اين منطقه با 104000 هكتار اراضي جنگلي در 80 كيلومتري شهركرد واقع شده است كه از شمال به شهركرد، از جنوب به لردگان و از خاور به بروجن و لردگان محدود است. نواحي عمده جنگلي اين منطقه ديناوران، دورك، شليل، دوپلان، سرخون، گندمكار و شياسي است.
كشاورزي و دام داري
شهرستان اردل از جمله مناطق آباد و حاصل خيز استان به شمار مي آيد كه به دليل وجود بارندگي كافي و خاك نسبتا مناسب انواع محصولات در اين شهرستان به عمل مي آيد. هم چنين علاوه بر رمه هاي كوچنده، پرورش انواع دام ‌رايج ترين فعاليت عشاير و مردم روستاهاي اين منطقه است.
مشخصات جغرافيايي
شهر اردل مركز شهرستان اردل در 39 درجه و 50 دقيقه دارازاي جغرافيايي و .... درجه و 32 دقيقه پهناي جغرافيايي، در بلندي 1800 متري از سطح دريا قرار دارد. اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. آب و هواي آن معتدل مايل به سرد و خشك و بيش ترين درجه حرارت در تابستآن ها 35 درجه و كم ترين درجه حرارت در زمستآن ها 7 درجه زير صفر مي باشد. ميزان باران سالانه اردل به طور متوسط 500 ميلي متر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
اردل از گذشته هاي دور، يكي از مراكز ييلاق و اسكان عشاير ايل هفت لنگ بختياري بوده و در متون تاريخي از جمله «سفرنامه ابن بطوطه» كه از اصفهان تا شوشتر سفر كرده، اشاراتي به اين ناحيه شده است.

رودخانه سبز كوه اردل
رودخانه سبز كوه از ارتفاعات سبز كوه واقع در 15 كيلومتري جنوب خاوري مركز بخش اردل سرچشمه گرفته، از 5 كيلومتري جنوب اين شهر گذشته و در محلي به نام دوپلان به رودخانه كارون مي ريزد.
رودخانه آب بهشت آباد اردل
اين رودخانه كه از زردكوه بختياري سرچشمه گرفته و در جهت شمال به جنوب در جريان است، شعبه اي از رود كارون است و از 3 كيلومتري باختر شهر اردل مي گذرد. ‌اين رود در باختر اردل آب بهشت آباد نام گرفته و به رشته اصلي رودخانه كارون متصل مي شود.
چشمه‌هاي مولا و سرداب اردل
اين دو چشمه با فاصله نسبتاً نزديك به هم به ترتيب در مجاورت روستاي آليكوه و رستم‌آباد از توابع شهرستان اردل، از چشم‌اندازها و مناظر بسيار زيبايي برخوردارند و هر روزه به ويژه روزهاي تعطيل پذيراي صدها گردشگر و مسافر از نقاط مختلف هستند. براي رفاه مسافران اقدامات زيرساختي از قبيل جاده دسترسي، ساخت سكوي نشيمن و سرويس بهداشتي در اين دو مكان صورت گرفته است. فاصله اين نقاط تا شهركرد 120 كيلومتر است.
تالاب چغاخور اردل
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان اردل
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز هم چون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگه داري اسب متداول بوده و هم چنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو اردل
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت گردشگري بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

امام زاده شاه البرز اردل
اين امام زاده ازنوادگان موسي بن جعفر(ع) است ودرروستاي آليكوه در36 كيلومتري اردل واقع شده است وداراي جاده آسفالت وبرق ولوله كشي آب است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفراست وهرهفته 50 زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه و كل بنا 30 مترمربع است. بناي امام زاده به صورت قديمي بوده وازسنگ وچوب ساخته شده است.
امام زاده عزيزالله اردل
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع) است ودرشهراردل واقع شده است. درحال حاضر ظرفيت پذيرش امام زاده درروز500 نفراست وهرهفته 100زائربه آنجامشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 61 مترمربع است.
امام زاده سيد علاءالدين اردل
بناي امام زاده سيد علاء الدين ده كهنه كه در ميانكوه اردل قرار دارد، داراي سقف و بنايي كوتاه بوده و فضاي داخلي آن نيز بسيار كوچك است. پلان بناي زيباي اين امام زاده به شكل چند ضلعي طراحي شده است.

شهرستان فارسان به عنوان يكي از شهرستان هاي استان چهارمحال‌وبختياري ونيز بخشي از پيكره پرجاذبه ايران زمين داراي ويژگي ها وقابليت هاي با ارزش كم نظير وگاهي منحصر به فرد وتوأم با جذابيت هاي تاريخي فرهنگي است. اين شهرستان مهم ترين كانون شهري در قلمرو سردسير عشاير هفت لنگ بختياري است وداراي جاذبه هاي طبيعي كم نظيري چون: غارسراب بابا حيدر، غار آقا سيد عيسي، پير غار، چشمه ديمه كه گواراترين آب جهان شناخته شده است، رودخانه بازفت، دشت لاله هاي واژگون، شكارگاه هاي متعدد و... است. منطقه فارسان عمدتاً ييلاق عشاير بختياري ومركز حكومت خوانين آل بويه بوده است، ازاين رو قلعه هايي به نشانه اقتدار وسلطه خوانين درمنطقه ساخته اند. ازجمله جاذبه هاي تاريخي شهرستان فارسان مي توان به: قلعه سردار اسعد بختياري، قلعه دهناش، قلعه اسعديه چليچه، چم قلعه، كتيبه پير غار مشروطيت و... اشاره كرد. صنايع دستي شهرستان فارسان شامل: بافت گليم، جاجيم، چوغا، كلاه نمدي، نمد ونظاير آن همراه با ويژگي خاص خود مي تواند در بازارهاي محلي وجهانگردي عرضه شود ورونق پيدا كند. يكي از ديدني هاي توجه برانگيز منطقه فارسان، كوچ طوايفي از ايل بختياري است. تماشاي كوچ عشاير ونقل وانتقال كليه مايملك يك خانواده توسط چهارپايان، چراي گوسفندان وبز در دشت هاي سرسبز، صداي ني چوپانان، مراسم سئار وتير اندازي، رقص دسته جمعي، مراسم تركه بازي، بازي هاي محلي وقصه هاي محلي حال وهواي خاصي را براي هر تازه واردي برجاي خواهند گذاشت.
كشاورزي و دام داري
گندم، جو، نخود، لوبيا، شبدر، سيب زميني، گوجه فرنگي و يونجه از فرآورده هاي فارسان به شمار مي روند. آب كشاورزي از كاريز، چاههاي ژرف و نيمه ژرف و چشمه ها تأمين مي گردد. آب آشاميدني از چشمه تهيه و در شبكه لوله كشي منشعب مي‌شود.
مشخصات جغرافيايي
شهر فارسان در 35 دقيقه و 50 درجه درازاي جغرافيايي، و 16 دقيقه 32 درجه پهناي جغرافيايي، و بلندي 2020 متر از سطح دريا در يك منطقه نيمه كوهستاني قرار دارد. كوه دنا با بلندي 2500 متر در شمال خاوري و كوه چوبين در شمال باختري اين شهر واقعند. فارسان مركز شهرستان فارسان، از شهرهاي استان چهارمحال و بختياري است كه در 30 كيلو متري جنوب باختري شهر كرد واقع شده است. هم چنين رود سراب باختر و جنوب اين شهر را مشروب مي سازد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
از قدمت، چگونگي نام‌گذاري و پيشينه‌ي‌تاريخي فارسان اطلاع جامعي در دست نيست.‌اما آن طور كه از ظواهر امر پيداست، مردم اين ديار در سواركاري و تيراندازي مهارت داشته اند.هم چنين روايت شده است كه فارس در لغت به معني سوار يا صاحب است و از جهتي اين كلمه از «پارس» يا «پارسيان» گرفته شده و به فارسان تبديل شده است.

رود سرآب فارسان
رود سراب يكي از رودهاي مهم شهرستان فارسان است كه از كوه كلك واقع در شمال باختري فارسان سرچشمه گرفته و بعد از مشروب كردن اراضي اين شهرستان و پيوستن به رودخانه جونقان در جنوب سرانجام وارد استان خوزستان مي گردد.
آبشار دره عشق فارسان
اين‌ آبشار كه ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مي رسد از دل كوه با سرعت زيادي بيرون مي جهد و منظره بديعي پديد مي آورد. از ويژگي هاي اين آبشار يكي آن كه نه از قله يا ميان كوه، ‌بلكه از دل كوه چون چاهي بيرون مي جهد، ‌دوم آن كه ارتفاع بسيار بلندي دارد و در سرتاسر ايران كم نظير و شايد بي نظير است، سوم آن كه در زير آن فضاي هموار نسبتا وسيعي وجود دارد كه امكان ايجاد تاسيسات لازم را فراهم مي آورد، چهارم آن كه در جنب اين فضا رودخانه كارون به آرامي جاري است و امكانات بهره برداري سياحتي متعددي را فراهم مي آورد، پنجم آن كه در روبه روي آبشار و در اين سوي كارون فضاي وسيع و هموار ديگري وجود دارد كه درختان بلوط آن را فرا گرفته اند، ‌ششم آن كه در بين دو روستاي دره عشق و دورك شاه پوري معروف به دورك اناري قرار دارد كه هر دو داراي انارستان هاي بزرگ و مزارع شاليزاري جالب توجه است. مجموعه اين عوامل پيوستگي فضاي شگفت انگيزي را فراهم مي آورند كه مي توانند مدت هاي درازي ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
دنا (زرد كوه بختياري) فارسان
دنا يا دينار كوهستاني است به وسعت 2200 كيلومتر مربع كه در شهرستان هاي بروجن، سميرم و بويراحمد سردسير قرار دارد. بلند ترين قله آن به نام دينار 4409 متر ارتفاع دارد، در 35 كيلومتري شمال باختري ياسوج واقع است و مسير آن از هفتچشان شروع مي شود. كوهنوردان با گذر از باغ كل لك و كمر قارچي پايين و كمر قارچي بالا به صخره هاي تخت دامنه اين كوه صعود مي كنند و بعد از عبور از آن به قله دنا دست مي يابند. به غير از مسيرهاي كوهنوردي شناسايي شده منطقه كه مورد استفاده و صعود كوهنوردان قرار مي گيرد، قلل ديگري نيز در منطقه وجود دارد كه از 2300 تا 4500 متر ارتفاع دارند، اسامي اين قله ها عبارت است از: زردكوه، ‌نيله رود، تخت شاه، زري كوه، كلار، سرسبز، خشك رود كوه،‌ شاه نشين، خاكستري كوه،‌ كميسيان، نهركوه، سفيدون، رباط كوه، ‌زاغه كوه، بونه شاهان، كريور كوه و سبز كوه. به علت وجود كوه هاي آهكي، غارهايي در منطقه وجود دارد كه چشمه سارهايي نيز از آن ها مي جوشند. رودخانه ماربرو، دزكرد و چند رودخانه ديگر از اين نوع از كوهستان دنا سرچشمه مي گيرند كه همگي جزو ريزابه هاي كارون به شمار مي آيند.
زرك فارسان
اين كوه با ارتفاع 2208 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان ميان كوه موگويي، شمال روستاي زرگ و در 100 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت اين كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 40 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 46 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
زنبن فارسان
اين كوه با ارتفاع 2300 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش مركزي، دهستان ميزدج عليا و در 6 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 30 دقيقه درازاي خاوري 32 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
سالدوران فارسان
اين كوه با ارتفاع 3360 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش مركزي، دهستان ميزدج عليا و در 16 كيلومتري باختر مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 24 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد. اين قله از طرف دشت جونقان و با عبور از رودخانه جونقان به طرف تنگ دره و دره كرفس قابل دسترسي است. از قله سالدارون راهي به سمت ده چشمه (پير غار) و نيز راهي به طرف تنگ دركش وركش وجود دارد كه مورد استفاده كوه نوردان قرار مي گيرد.
سرخ دوش فارسان
اين كوه با ارتفاع 2710 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب دهستان دشت زرين و در 28 كيلومتري شمال باختري مركز فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 19 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 24 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كيكاووس فارسان
اين كوه با ارتفاع 2862 متر در محدوده شهرستان فارسان بخش شوراب دهستان شوراب تنگزي و در 36 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 17 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 31 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كين فارسان
اين كوه با ارتفاع 2572 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان ميان كوه موگويي و در 87 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 42 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 47 دقيقه پهناي شمالي مي باشد.
هفت تنان فارسان
اين كوه با ارتفاع 3295 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب دهستان بازفت و در 69 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان قرار گرفته است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 54 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 32 دقيقه پهناي شمالي واقع است. اين قله از جمله ارتفاعاتي است كه مورد استفاده كوهنوردان قرار مي گيرد و در پايين دست آن رشته كوه هاي كلونچي با ارتفاع 3988 متر واقع شده اند.
شاه شهيدان فارسان
در پيرامون قله شاه شهيدان يخچال هايي وجود دارد كه در ارتفاعات 4000، ‌4100 و 4220 متري قرار دارند. صعود به اين قله از طريق چلگرد و از مسير شاه شهيدان شروع مي شود و به رشته كوه كاركنان اتصال مي يابد. بعد از طي اين مسير در نزديكي قله پناهگاهي براي بيتوته كوهنوردان وجود دارد. وسيع ترين اين يخچال ها در ارتفاعات 4220 متري واقع شده اند. صعود بهاري اين قله با زيبايي هاي بسيار به يادماندني همراه است.
غار آقا سيد عيسي فارسان
اين غار مهم ترين غار منطقه به حساب مي آيد كه در بيدگل واقع است و از طريق فارسان قابل دسترسي مي باشد. اين غار مسير باريك و درازي داشته و در ميان آن درياچه زيبايي وجود دارد. در نزديكي اين غار چشمه اي از داخل زمين مي جوشد. غار آقا سيد عيسي نيز مانند پيرغار داراي اهميت مذهبي بوده و مورد احترام اهالي منطقه است.
پيرغارفارسان
پيرغار يكي از غارهاي آهكي مهمي است كه ده چشمه از آن سرازير شده و به لحاظ مذهبي نيز از اهميت قابل توجهي برخوردار است. اين غار هنوز مورد شناسايي كامل قرار نگرفته و از اين نظر قابل توجه است. اين غار يكي از مهم ترين تفرجگاه هاي منطقه چهارمحال و بختياري است كه در بخش ميزدج قرار دارد. در اين محل چشمه هاي آب از داخل سنگ جوشيده و در جريان است. بر روي قسمتي از تپه سنگي در اين منطقه سه سنگ نوشته به زبان فارسي حك شده است كه بر روي آن شرح لشكركشي بختياري ها به فرماندهي سردار اسعد به تهران و نقش آن ها در انقلاب مشروطيت ثبت شده است.

امام زاده سيدمحمد بن موسي بن جعفر فارسان
اين امام زاده پسرامام كاظم عليه السلام است ودرمدخل شهر فارسان قراردارد. امكانات امام زاده: داراي جاده آسفالت وآب لوله كشي وازبرق شهر استفاده مي شود.موقعيت آب وهوايي آن : تابستان معتدل وزمستان سرد. مساحت بقعه 60 ومساحت كل بنا 240مترمربع است. منابع تامين اعتبار جهت اجراي طرح امام زاده كمك هاي مردمي ونذورات امام زاده است. بقعه وبارگاه درزمان فرمانروايي اتابك اعظم پادشاه ايران درسنه 564 ه. ق ساخته شده وبه مرورزمان مورد مرمت وبازسازي قرارگرفته است.
امام زاده سيد ميراحمد فارسان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم عليه السلام است ودرروستاي باباحيدر شهرستان فارسان قراردارد. مساحت بقعه225 ومساحت كل بنا345 مترمربع است. بقعه اوليه بنا به فرمان اتابك ساخته شده وبه مرور زمان بازسازي شده است.
امام زاده سيد محمد فارسان
اين امام زاده از نوادگان امام حسن مجتبي (ع) است. اين امام زاده در روستاي كّران واقع در 7 كيلومتري فارسان واقع شده است. امكانات امام زاده: جاده اين امام زاده تا روستا آسفالته و از روستا تا امام زاده خاكي مي‌باشد. و داراي آب لوله‌كشي و شبكه برق‌رساني است. فصل مراجعه زائرين بيشتر بهار و تابستان و هر هفته 100 نفر به اين امام زاده مشرف مي‌شوند. ساختمان اين امام زاده در سال 546 ه.ق به دستور اتابك پادشاه ايران ساخته و در سال‌هاي اخير مرمت و به شكل اوليه بازسازي شده است.
امام زاده سيد ميراحمد فارسان
از نوادگان امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: در شهر بابا حيدر شهرستان فارسان.
امام زاده ملك خاتون فارسان
از نوادگان حضرت امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: روستاي گوشه و در مركز روستا واقع شده است و در 15 كيلومتري شهرستان فارسان است. قسمتي از جاده آسفالت و بقيه خاكي است و از آب لوله‌كشي و برق نيز برخوردار است. بناي اوليه‌ آن امام زاده در سال 546 ه.ق به دست اتابك گذاشته شده است كه در سال اخير بازسازي و مرمت شده است.
امام زاده سيدعيسي فارسان
بقعه‌ي امام زاده سيدعيسي كه از نوادگان امام موسي كاظم(ع) است؛ در روستاي در آقا سيد واقع شده است. اين بقعه در مركز روستا و در 55 كيلومتري چلگرد از توابع شهرستان فارسان واقع شده است. منطقه داراي كوهستاني سخت گذر و كوه پايه‌اي است و در تابستان آب و هواي معتدل و زمستان‌هاي سرد و پربرف دارد. فصول مراجعه زائرين تابستان و بهار و ساير فصول به دليل كوهپايه‌اي بودن و سرد بودن كم است. مساحت بقعه 2m 40 و مساحت كل بنا هم 40 متر مربع است. منبع درآمد و تأمين اعتبار جهت اجراي طرح جامع امام زاده نذورات و كمك‌هاي مرم خيرانديش است. گفته مي شود اين امام زاده يكي از علماء و فضلاء بزرگ زمان خود و صاحب كرامات و كشف در علم جبر و اعداد بوده و در زمان اتابكان مي‌زيسته، و مريدان زيادي داشت به دليل قرار گرفتن در روستاي در آقا سيد كه در منطقه عشاير صعب‌العبور استان چهارمحال و بختياري است و در زمستان هيچ‌گونه جاده ارتباطي ندارد به دليل بارش برف سنگين بسته مي‌شود. در مورد اين امام زاده عشاير بختياري اعتقادات خاصي دارند و بسياري اظهار مي‌دارند كه معجزات بسياري از آن سيد الرجال و بحرالعلوم ديده‌اند.
امام زاده آب مراد فارسان
امام زاده سيد سعيد معروف به آب مراد ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) در قسمت شمال روستاي چليچه كه يكي از روستاهاي بزرگ ميزدج است، مراد قرار دارد كه همه ساله عده زيادي از روستاهاي اطراف به اين امام زاده مي آيند و به نيت روا شدن حاجات در چشمه ها و حوضچه هاي مجاور آن استحمام مي كنند.

قلعه دهناس فارسان
بر اساس كتيبه موجود بر سر درب قلعه دهناس؛ تاريخ تاسيس قلعه در سال 1334 هـ . ق بوده است. اين قلعه توسط محمد ظاهر (مشهدي محمد ظاهري) يكي از فرزندان ظاهر نامي - كه به ظاهري ها شهرت دارند - ساخته شد. محمد ظاهر كه در زمان خود سمت كلانتري بالا را به عهده داشت اين قلعه را براي سكونت خود و به دست استادكاري به نام استاد رضا اصفهاني ساخت.
قلعه شلمزار فارسان
قلعه شلمزار كه در منطقه شلمزار واقع شده از آثار دوره قاجار است كه توسط خوانين بختياري ساخته شده و مورد استفاده قرار مي گرفته است. اين قلعه كه در مجموعه قلاع نجف قلي خان قرار دارد، عمارتي است به مساحت يك هزار متر مربع كه در تاريخ 1307 هـ . ق به دستور مرتضي قلي خان صمصام ساخته شده است. قلعه دو طبقه و به شكل مربع مستطيل است. طبقه اول آن داراي چندين اتاق به صورت طاق و چشمه است كه با خشت خام ساخته شده و بسيار محكم و سالم باقي مانده و جلوي آن ها را ايواني با ستون هاي سنگي در برگرفته كه به صورت زيبايي حجاري و تزيين شده اند. متاسفانه طبقه دوم اين بنا خراب شده و آثاري از آن باقي نمانده است. در اين قلعه اشياي تزييني و منبت كاري شده و آينه هاي قدي بسياري وجود داشته كه متاسفانه به مرور زمان از قلعه خارج شده اند.
قلاع اسعديه چليچه فارسان
در خارج از روستاي چليچه - كه در 30 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد واقع شده - در شكاف دره اي سرسبز و خرم كه به دره راز يا اسعد معروف است، دو قلعه با فاصله كمي از هم و به دستور سالار اعظم و خان بابا خان ساخته شده كه در نوع خود زيبا و بسيار مصفا است.