كوهرنگ يكي از جديدترين شهرستان هاي استان چهارمحال و بختياري است كه در شمال باختري استان چهارمحال و بختياري واقع شده است. اين منطقه از زيباترين و خوش آب و هواترين مناطق استان محسوب مي شود كهزرد كوه كوهرنگ، چشمه كوهرنگ، آبشار تونل كوهرنگ، دشت لاله‌هاي واژگون كوهرنگ، غار يخي‌چما كوهرنگ، پيست اسكي چلگرد و تونل كوهرنگ از مهم ترين آن ها به شمار مي‌آيند. دشت لاله هاي واژگون در 12 كيلومتري چلگرد و در نزديكي روستاي بنواستكي از توابع شهرستان كوهرنگ واقع شده است. وسعت زياد (3400 هكتار)، پوشش گياهي بسيار زيبا و ارزشمند، لاله‌هاي واژگون (اشك مريم) در دو نوع قرمز و زرد و نيز نزديكي به ديگر جاذبه‌هاي قطب سياحتي كوهرنگ، از اين منطقه، تفريحگاه بسيار مناسبي ساخته است. زمان رويش و شكفتن لاله‌هاي واژگون در اين دشت از اواسط فروردين ماه شروع و تا اواخر ارديبهشت ادامه دارد.

چشمه كوهرنگ
اين چشمه با دبي آب بسيار زياد از دامنه‌هاي زردكوه سرچشمه مي‌گيرد و پس از گذر از پيچ و خم‌هاي فراوان به درياچه سد كوهرنگ مي‌ريزد و از تونل اول كوهرنگ وارد زاينده‌رود مي‌شود. مناظر بسيار زيباي طبيعي اطراف چشمه و حضور عشاير در منطقه زيبايي آن را دو چندان كرده است. دستيابي به اين نقطه ـ كه بيش‌تر در فصول بهار و تابستان جهت بازديد توصيه مي‌شود ـ به راحتي با هر نوع خودرو امكان‌پذير است. اين چشمه از چلگرد 30 كيلومتر فاصله دارد و در مسير شماره 1 گردشگري جهت و مسير آن مشخص شده است.
آبشار تونل كوهرنگ
اين آبشار از سرازير شدن آب تونل اول كوهرنگ به وجود آمده است. اين تونل جهت انتقال آب چشمه كوهرنگ و ديگر چشمه‌هاي اطراف به زاينده‌رود در سال 1332 در منطقه كوهرنگ، جايي كه اكنون شهر توريستي چلگرد ـ مركز شهرستان كوهرنگ قرار دارد، ايجاد شد. تلاش براي انتقال اين آب به ازمنه بسيار دور برمي‌گردد. در زمان صفويان تلاش براي ايجاد شكاف در كوه كاركنان و انتقال آب، راه به جايي نبرد.
زرد كوه كوهرنگ
اين كوه با ارتفاع 4100 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان شوراب، تنگزي و در 45 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت اين كوه شمال خاوري - جنوب باختري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 5 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 21 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد. از قلل معروف زردكوه مي توان به سي سمي، تورك، گله، سگه، كوره، شنگي، گرد، كمر بي كس، دالانك، ميلي، هفت تنان، چرمي، قيصري، چهل خشت و كندو اشاره كرد. اين رشته كوه كه 123 كيلومتر طول و به طور متوسط 20 كيلومتر عرض دارد، از شمال باختري به طرف جنوب خاوري كشيده شده است و بلندترين قله هاي آن كلونچي به ارتفاع 4225 متر و شاه شهيدان به ارتفاع 4150 متر است. براي صعود به قله كلونچي مي توان از طريق چهل گرد، درياچه سد كوهرنگ، دره سبز و گردنه بازفت استفاده كرد. از رشته كوه زردكوه كه بلندترين كوهستان زاگرس محسوب مي شود، رودخانه هاي متعددي سرچشمه مي گيرند كه از بين آن ها رودهاي آب بازفت، آب كوهرنگ، آب زك، رودخانه لب، آب شرمك، آب تركي، آب دره كل، آب دزداران و آب كوفي را مي توان نام برد.
دشت لاله‌هاي واژگون كوهرنگ
اين دشت در 12 كيلومتري چلگرد و در نزديكي روستاي بنواستكي از توابع شهرستان كوهرنگ واقع شده است. وسعت زياد (3400 هكتار)، پوشش گياهي بسيار زيبا و ارزشمند، لاله‌هاي واژگون (اشك مريم) در دو نوع قرمز و زرد و نيز نزديكي به ديگر جاذبه‌هاي قطب سياحتي كوهرنگ، از اين منطقه، تفريحگاه بسيار مناسبي ساخته است. زمان رويش و شكفتن لاله‌هاي واژگون در اين دشت از اواسط فروردين ماه شروع و تا اواخر ارديبهشت ادامه دارد. 
غار يخي چما كوهرنگ
در فاصله 25 كيلومتري چلگرد در نزديكي روستاي شيخ عليخان يكي از نادرترين و اعجاب‌انگيزترين غارهاي منطقه به نام غار يخي چما با قنديل‌هاي فراوان يخي واقع شده است.از زير يخ هاي اين غار چشمه‌اي يا آب سرد در جريان است كه نهايتاً به سد كوهرنگ مي‌ريزد. قرار گرفتن در دره‌هاي عميق و انباشت حجم برف‌هاي چندين ساله در اين مكان سبب شده قنديل‌هاي يخ و توده‌هاي عظيم برف به صورت دايمي و در تمام فصول سال باقي بمانند.
تونل كوهرنگ
تونل كوهرنگ در نزديكي چلگرد قرار دارد و وجود آن چهره اي خاص به منطقه بخشيده است. اين تونل داراي سوابق تاريخي زيادي است و بسياري از زمامداران در ادوار گذشته قصد ايجاد آن را داشته اند. اقدام براي الحاق آب كوهرنگ به زاينده رود به روايتي از زمان ساسانيان و به احتمال قريب به يقين از زمان شاه عباس شروع شد، اما روش اين كار در آن زمان تفاوت داشت. آن ها سعي داشتند يك شكاف عمودي به خط الراس كوه كاركنان داده و با ساختن يك سد مرتفع سطح آب كارون را بالا آورده و از شكاف كوه كاركنان عبور دهند. اختلاف سطح خط الراس كاركنان تا كف رودخانه 300 متر است كه قرار بوده، ارتفاع سد 50 متر و ارتفاع شكاف 250 متر ساخته شود تا آب جاري شود. براي اين كار 15 سال كار شد و امروزه آثار متعددي از آن به يادگار مانده است كه عبارتند از: برش شاه (ترانشه يا شكاف) و سد شاه عباس كه پايه بزرگ آن هنوز روي رودخانه كارون در محل اتصال آب هاي كوهرنگ و شيخ عليخان وجود دارند.
تونل تاريخي كوهرنگ در نزديكي چلگرد قرار داشته و حضور آن چهره اي خاص به اين منطقه بخشيده است. اين تونل داراي سوابق تاريخي زيادي است و بسياري از زمامداران ايران در ادوار گذشته قصد احداث آن را داشته اند. طبق بعضي روايات اقدام براي الحاق آب كوهرنگ به زاينده رود از زمان ساسانيان آغاز شد، اما مدارك موجود شروع احداث آن را تنها تا زمان شاه عباس صفوي ثابت مي كند. ساخت اين تونل با روش امروزي كاملا متفاوت بوده است. در آن زمان در نظر داشتند به خط الراس كوه كاركنان شكاف عمودي بدهند و با ساختن يك سد مرتفع سطح آب كارون را بالا آورده و از شكاف كوه كاركنان عبور دهند. اختلاف سطح خط الراس كاركنان تا كف رودخانه 300 متر بوده به همين علت قرار بود ارتفاع سد 50 متر و ارتفاع شكاف 250 متر ساخته شود تا آب از كوه كاركنان جاري شود. براي احداث اين تونل كه آثار متعددي از آن بر جاي مانده 15 سال كار انجام شده است. شكاف يا ترانشه شاه عباس و سد شاه عباس كه پايه بزرگ آن هنوز روي رودخانه كارون و در محل اتصال آب هاي كوهرنگ و شيخ عليخان وجود دارد، دو مورد از اين آثار مهم هستند.
براي اين مقدار كوه بري كه در ترانشه شاه عباس به عمل آمده همراه با حمل آن به دو طرف ترانشه تا فاصله 500 متر حدود 5 ميليون كارگر لازم بوده است. طبق اظهار نظر مورخين هزاران كارگر طي مدت 15 سال به رايگان مشغول حفر بوده اند و هر ساله ايل هايي كه از جنوب به اين محل مي آمدند، عمليات احداث را به رايگان انجام مي دادند. حمله عثماني ها به ايران و مشغول شدن افكار عمومي و زمامداران وقت باعث توقف انجام كار شد و بالاخره با مرگ شاه عباس اين اقدام عمراني نيز به دست فراموشي سپرده شد. انجام اين كار در آن دوره از لحاظ فني غير عملي به نظر مي رسيد و پس از 15 سال كار تنها 50 متر از خط الراس كوه كاركنان به عرض 60 متر و به طول 300 متر كنده شد و براي انجام بقيه كار كه مشكل تر هم بوده به يقين مي توان گفت كه بيش از يك قرن وقت لازم بوده است. با اين وجود انجام كار تا اين مرحله و ايجاد اين ترانشه قدرت عمل و تمركز قواي زمامداران و مردمان آن روز را نشان مي دهد كه با وجود عدم برخورداري از وسايل كافي كوه بري امروزي و فقدان وسايل حمل و نقل چنين شهامتي را داشته و تا اين اندازه پيشروي كرده اند.

بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. زبان مردم بروجن فارسي است و در روستاها به گويش هاي محلي همراه با لري، بختياري و تركي قشقايي سخن مي گويند. در شهرستان بروجن و مناطق و روستاهاي اطراف آن مانند تفته و بلداجي كه ازتوابع شهرستان بروجن هستند، از ديرباز صنايع دستي رواج زيادي داشته است. هنرهاي دستي هم چون قالي بافي، خرسك بافي، جاجيم بافي و گليم بافي در منطقه تفته و نوعي قالي بافي خاص در بلداجي رواج دارد. قالي ‌هايي كه در بلداجي بافته مي ‌شود از نوع چالشتري يا خشتي و قالي هاي عربي (پشمي)، ‌ قالي‌هاي ناييني است. تار و پود در قالي‌ها از پشم درست مي ‌شود وموادي كه در تهيه خامه به كار برده مي ‌شود عبارتند از: پوست گردو، زاج، جوهرليمو، قارا، ريشه گياهي به نام گندل، روناس و جوهرهاي رنگي است. هم چنين قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي، گيوه سازي و بافت چادرهاي سياه از صنايع دستي مختص عشاير منطقه مي باشند.
صنايع دستي كه توسط عشاير يلمه تهيه مي شوند از با اهميت ترين صنايع دستي منطقه محسوب مي شوند. عشاير يلمه در بروجن ساكن اند و عده‌اي ازاين عشاير كه به عرب معروفند در محله اردوباد بروجن اسكان دايمي يافته اند. قالي ‌هايي كه توسط عشاير يلمه بافته مي شوند، داراي تار و پود پشم بوده و رنگ هاي آن ها ثابت مي ‌باشد. رنگ هايي كه در بافته‌هاي يلمه‌اي به كار مي ‌رود حدودا 9 رنگ است كه عبارتند از آبي، سرمه‌اي، لاكي، سبز، بنفش، نيم رنگ (كم رنگ‌ تر از لاكي)، سفيد و سياه. اندازه بافته‌هاي اين عشاير 3 × 2 متر، زرع و نيم، خرك (140 × 80) و پشتي به اندازه 50 × 80 مي ‌باشد كه معمولا بر روي دارهاي افقي بافته مي ‌شود. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وعمدتا از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي گردد.نمد نيز از ديگر صنايع دسـتي است. به طورمتوسط يك عدد نمد( زيرانداز) 5/1× 2 مترمساحت دارد و توليد آن 5/7 كيلو پشم مصرف مي شود. اين محصول اغلب منقوش است. طرح و نقش هايي كه در آن به كار مي رود تماما ذهني است. كلاه مالي نيز از جمله صنايعي است كه اهميت زيادي دارد. كلاه مالان معمولا در تمام طول سال مشغول كارند. معروف ترين نوع كلاه هايي كه در اين منطقه ساخته مي شود كلاه خسروي، شب كلاه و كلاه قشقايي است. مواد اوليه مورد مصرف كلاه مالان به طور عمده كرك بز‌، پشم،‌ صابون ورنگ هاي جوهري است.گيوه نوعي كفش سنتي است كه ساخت آن در اين منطقه رواج دارد. رويه گيوه معمولا از قمشه، آباده، فسا و جهرم وارد مي شود و مقدار كمي را نيز برخي از زنان شهر كرد، و بروجن مي بافند. تخت گيوه يا لاستيكي است و يا از پارچه هاي متقال و چرم گاو تهيه مي شود و عمدتا از منطقه جرقويه و يا زرين شهر وارد مي شود. تخت و رويه را در كارگاه ها به وسيله قلاب به هم وصل مي كنند. اين اتصال به وسيله دوختن نوار چرمي به دور گيوه و مابين تخت و رويه و بالاي پاشنه انجام مي شود.
چادرسياه اصولا از موي بز تهيه مي ‌شود، كاربرد آن در دامداري مي ‌باشد و مي ‌توان به راحتي آن را جمع كرد و در محلي ديگر مستقر نمود. از بررسي چادرهاي قديمي به خوبي مي ‌توان دريافت كه از ديربازاز اين صنعت تكامل و تحول نداشته است. براي تهيه آن موهاي بز را تميز كرده و بسته ‌بندي نموده و با پره‌هاي مخصوص مي ‌ريسند و نخ هاي دسته شده را دولا كرده و مي ‌تابند تا محكم گردد. نخ هاي تابيده شده به عنوان تار و پود سياه چادر مي ‌باشد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
باغ آورگان، تالاب چغاخور، تالاب گندمان، تنگ وستگان، چشمه سياسرد در 6 كيلومتري جنوب بروجن، گردشگاه گردبيشه، بقعه امام زاده حمزه علي (ع)در بلداجي در 35 كيلومتري بروجن امام زاده مادر و دختر گندم، امام زاده قيس بن علي، نقوش سنگي برجسته سولك در تنگ كوهستاني سولك (ساوالك) بختياري از ديدني هاي اين شهرستان محسوب مي شوند.
صنايع و معادن
صنايع دستي مهم ترين صنايع شهرستان بروجن را تشكيل مي‌دهند قالي بافي، نمد مالي، كلاه مالي و گيوه دوزي از هنرهاي دستي بروجن به شمار مي آيند. قالي هايي نيز توسط عشاير يلمه ساكن بروجن كه به عرب معروفند بافته مي شود. در قالي يلمه اي حدود 9 رنگ به كار مي رود كه از رنگ هاي آبي، سرمه اي، لاكي، سبز، نخودي، بنفش، نيم رنگ (‌كم رنگ تر از لاكي)، سفيد و سياه تشكيل شده اند. قاليچه هاي عشاير يلمه صادراتي است وبيش تر از استان خارج و راهي كشورهاي ديگر مي شود.
كشاورزي و دام داري
كشاورزي و دام داري در شهرستان بروجن رواج دارد. مراتع اين منطقه بهترين چراگاه براي دام ها است و رونق اين مراتع سبب رونق دامداري در اين شهرستان شده است.
مشخصات جغرافيايي
بروجن در دشتي حدود 580 كيلومتر مربع، در خاوري ترين نقطه منطقه و در محل تلاقي راه هاي سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و فارس قرار گرفته است. شهر بروجن در 17 درجه و 51 دقيقه دارازاي جغرافيايي و در 58 درجه و 31 دقيقه پهناي جغرافيايي و بلندي 2220 متري از سطح دريا قرار دارد. شهر بروجن در 62 كيلومتري جنوب خاوري شهر كرد، 60 كيلومتري شهرضا، 130 كيلومتري لردگان و 94 كيلومتري اردل قرار دارد. پيرامون شهر بروجن را كوه هاي سياه سرد در جنوب، اشگفت در جنوب خاوري، سفيد و عبدالنبي در خاور، و برآفتاب در باختر در بر گرفته است. آب و هواي بروجن در تابستان ها معتدل و در زمستان ها سرد بوده و بيش ترين درجه گرما در تابستان ها 24 درجه بالاي صفر و كم ترين درجه گرما در زمستان ها گاهي به 25 درجه زير صفر نيز مي رسد. ريزش باران اين شهرستان به طور متوسط به 430 ميلي متر در سال مي رسد. مسيرهاي ارتباطي و دسترسي به شهرستان بروجن عبارت اند از:
1- بروجن – شهرضا به درازاي 60 كيلومتر
2- بروجن – شهر كرد به درازاي 63 كيلومتر
3- راه بروجن – لردگان به دارازاي 130 كيلومتر 4- بروجن – اردل به دارازاي 94 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
بروجن، به روايتي، به واسطه داشتن دژهاي متعدد با برج هاي بلند، كه ساكنان آن به منظور نگهباني از محصولات و دام هاي خود ساخته بودند، «برجي‌ها»‌يا «اورجي ها» (به زبان محلي به معناي برج هاي متعدد) ناميده مي شده و بعدها به مرور به «اورجن» و «بروجن» تغيير يافته است. به روايتي ديگر، نخستين ساكنان اين شهر گروهي از طايفه اوره اي ساكن بخش لردگان بودند كه بر اثر جنگ و ناامني از موطن خويش گريخته و در محل فعلي بروجن ساكن شدند. اين مردم را «اوره جسته» به معناي اوره اي هاي گريخته ناميدند، كه بعدها اين كلمه به اوره جست و اروجن و بروجن تغيير شكل پيدا كرد.

رودخانه ونك بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده است، در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه درازاي آن 80 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه رود ونك 80 كيلومتر، ارتفاع سرچشمه آن 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1120 متر و شيب متوسط آن 2 درصد است. مسير كلي اين رود شمال باختري است. رودخانه ونك از دامنه كوه هاي جاق جاق، بوهورز و سياه واقع در منطقه هناليشاه، ‌در 55 كيلومتري جنوب خاوري بروجن و 13 كيلومتري شمال باختري سميرم سرچشمه گرفته و به نام آب جاق جاق رو به سوي جنوب باختري روان مي شود. پس از طي حدود 12 كيلومتر با يك زاويه جنوبي مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي بغل كنده (درش مال) و پشت قفاد در جنوب به سوي باختر متوجه مي شود و از آن جا به تنگه گلي گاو وارد شده و پس از طي دره شمالي كوه دالان به نام رودخانه ونك متوجه شمال باختري شده و پس از عبور از خاور گردنه سنگر، كوه سيوك را از سوي شمال دور زده و از دره ميان كوه هاي نسا در خاور و پازن پير عبور مي كند و با دور زدن كوه پازن پير به دره جنوبي كوه هزار دره وارد مي شود و پس از مخلوط شدن با آب تنگ دز به رود كره تغيير نام يافته و سرانجام در 20 كيلومتري شمال خاوري لردگان به رود كارون مي ريزد.
تنگ محمود بروجن
اين رودخانه دايمي كه از ريزابه هاي رود كارون ايجاد شده و 15 كيلومتر طول دارد، در مسير خود از دهستان پشتكوه ‌شهرستان بروجن عبور مي كند. ارتفاع سرچشمه اين رود 3100 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1500 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد است.
تنگ ناودان بروجن
تنگ ناودان يك رودخانه فصلي به درازاي 7 كيلومتر است كه در مسير كلي خود به سمت شمال خاوري از دهستان فلاورد و شهرستان بروجن عبور مي كند. اين رودخانه از ريزابه هاي رودخانه گرداب تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1950 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد مي باشد.
رودخانه خان ميرزا بروجن
رودخانه دايمي خان ميرزا كه از ريزابه هاي رود كارون لردگان تشكيل شده است در مسير خود به سمت باختر از دهستان خان ميرزا و شهرستان بروجن عبور مي كند. حوضه اين رودخانه كه 50 كيلومتر طول دارد، خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رودخانه 2000 متر و ارتفاع ريزشگاه آن 1670 متر و شيب متوسط آن 7/0 درصد است. اين رودخانه از دامنه كوه هاي سرخ و سيوك در 35 كيلومتري خاوري جنوبي لردگان و 60 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه گرفته و پس از مشرب ساختن دشت دهستان خان ميرزا از طريق دره شمالي كوه دولاب به سوي رودستاهاي ده نو بردبر، زرين درخت و دركه هستان روان مي شود و از طريق دره ميان كوه كلارد در جنوب و كوه آثار عجم در شمال به طرف روستاي جان نسا و توتنك روان مي شود و به دهستان لردگان رفته و بعد از مشروب كردن روستاهاي خاردان، چال بتان و دارجوز به رود لردگان مي ريزد.
رودخانه كيار بروجن
رودخانه فصلي كيار كه 45 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب جهان بين تشكيل شده و در مسير خود به سمت شمال باختري از شهرستان هاي شهركرد و بروجن عبور مي كند. حوضه اين رود خليج فارس و درياي عمان بوده و ارتفاع سرچشمه آن 2250 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 2000 متر و شيب متوسط آن 6/0 درصد است. اين رودخانه از ارتفاعات پيرامون دهستان حومه از شهرستان بروجن سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از جنوب روستاي فرادنبه به دره ميان كوه هاي نسار در باختر و كن قياسي در خاور وارد مي شود و به سوي روستاي ده نو روان مي گردد. در اين روستا با يك ريزابه شمالي كه از حوالي سفيد دشت سرچشمه گرفته است، مخلوط شده و از طريق دره ميان كوه هاي فيروز(در شمال) و نسار (در جنوب) به طرف روستاي سورك روان مي شود و از آن جا به دهستان دست گرد از شهرستان شهركرد داخل مي گردد. در اين دهستان با دو يا سه ريزابه شمالي مخلوط شده و پس از عبور از روستاهاي چون ده زك، گشنيز، موسي آباد و سرتشنيز به آب جهان نما مي ريزد.
رودخانه گرداب بروجن
رودخانه گرداب از رودخانه هاي فصلي شهرستان بروجن است كه از ريزابه هاي رودخانه ماربو تشكيل شده و در مسير خود به سمت جنوب از دهستان فلاور مي گذرد. حوضه اين رود كه درازاي آن 30 كيلومتر است، خليج فارس و درياي عمان مي باشد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه 1580 متر و شيب متوسط آن 7/3 درصد است و از دامنه كوه هاي دالان و سيوك در 58 كيلومتري جنوب بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گردبيشه بروجن
رودخانه فصلي گردبيشه كه 15 كيلومتر طول دارد، از ريزابه هاي آب ونك تشكيل شده و در مسير جنوبي خود از دهستان خان ميرزا عبور مي كند و در نهايت به حوضه خود يعني خليج فارس و درياي عمان مي ريزد. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1750 متر و شيب متوسط آن 3/6 درصد است. گردبيشه از كوه هاي هزار دره و چرو در 34 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه گرم بروجن
اين رود در بخش خرسان از شهرستان بروجن جريان دارد و در منطقه بويراحمد سردسير نيز جاري است.
رودخانه آب تنگ دز بروجن
اين رودخانه دايمي كه 12 كيلومتر طول دارد در مسير خود به سمت جنوب باختري از دهستان گندمان شهرستان بروجن مي گذرد. اين رود از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 3300 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1310 متر و شيب متوسط آن 5/16 درصد است. آب تنگ دز از دامنه كوه هزار دره در 35 كيلومتري جنوب باختري بروجن سرچشمه مي گيرد.
رودخانه آب جاق جاق بروجن
اين رودخانه از ريزابه هاي رود ونك تشكيل شده اسا و در مسير خود از دهستان هاي خان ميرزا و گندمان و همچنين شهرستان بروجن عبور مي كند.
آبشار دره عشق بروجن
اين‌ آبشار كه ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مي رسد از دل كوه با سرعت زيادي بيرون مي جهد و منظره بديعي پديد مي آورد. از ويژگي هاي اين آبشار يكي آن كه نه از قله يا ميان كوه، ‌بلكه از دل كوه چون چاهي بيرون مي جهد، ‌دوم آن كه ارتفاع بسيار بلندي دارد و در سرتاسر ايران كم نظير و شايد بي نظير است، سوم آن كه در زير آن فضاي هموار نسبتا وسيعي وجود دارد كه امكان ايجاد تاسيسات لازم را فراهم مي آورد، چهارم آن كه در جنب اين فضا رودخانه كارون به آرامي جاري است و امكانات بهره برداري سياحتي متعددي را فراهم مي آورد، پنجم آن كه در روبه روي آبشار و در اين سوي كارون فضاي وسيع و هموار ديگري وجود دارد كه درختان بلوط آن را فرا گرفته اند، ‌ششم آن كه در بين دو روستاي دره عشق و دورك شاه پوري معروف به دورك اناري قرار دارد كه هر دو داراي انارستان هاي بزرگ و مزارع شاليزاري جالب توجه است. مجموعه اين عوامل پيوستگي فضاي شگفت انگيزي را فراهم مي آورند كه مي توانند مدت هاي درازي ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
آبشار كردي سبزه كوه بروجن
اين آبشار در مجموعه زيباي سبزه كوه قرار دارد و مسير آن از طريق كره بست و پل خدا آفرين است. ارتفاع آن بسيار بلند و منظره آن بسيار ديدني و جالب است.در منطقه سبز كوه آبشارهاي ديگري نيز وجود دارد كه هم ارتفاع قابل توجهي دارند و هم آب قابل توجهي از آن ها سرازير مي شود.از جمله اين آبشارها مي توان به آبشار قزل اشاره كرد.
چشمه سياه سر بروجن
چشمه سياه سر كه در فاصله 6 كيلومتري جنوب بروجن قرار دارد، يكي از زيباترين گردشگاه هاي چهارمحال و بختياري است. در اطراف اين چشمه ها چنارهاي كهن سالي وجود دارد كه عمر بعضي از آن ها به پانصد سال مي رسد.
تالاب سولگان (سوله جان) بروجن
اين تالاب كه بيش از هشت كيلومتر مربع مساحت دارد، در گذشته عمق آبي متجاوز از يك متر داشته است و به همين دليل محل مناسبي براي زندگي مرغان آبي بوده و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب مي كرده است، اما به علت عدم توجه كافي و بهره برداري هاي غير اصولي از آب و زمين هاي حاشيه اين تالاب، تعداد پرندگان مهاجر آن رو به كاهش گذاشته و فضاي زيباي آن تخريب شده است. از انواع پرندگاني كه در اين تالاب مورد شناسايي قرار گرفته اند مي توان به جنگر، يوزگنبي، قورقور و قزل غار اشاره كرد.
تالاب چغاخور بروجن
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان بروجن
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز همچون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگهداري اسب متداول بوده و همچنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو بروجن
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت تفرجگاهي بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

مسجد آيت الله زاده بروجن
اين مسجد در سمت جنوب باختري شهر بروجن، مركز شهرستان بروجن و در فاصله 60 كيلومتري شهركرد واقع شده است. اين بنا در دوره قاجاريه و احتمالا بر روي شالوده اي قديمي تر به صورت يك شبستان و با ستون هاي سنگي استوار شده است. اين ستون ها از نظر اندازه و فرم همانند مساجد جامع شهركرد، چالشتر و شهركيان هستند. اين اواخر محراب مسجد مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و فيروزه اي و كتيبه هايي به رنگ سفيد بر زمينه لاجوردي، مشتمل بر آياتي از قرآن مجيد تزيين شده است. صحن يا حياط اين مسجد به شكل مستطيلي به طول شبستان بوده و پنجره هاي شبستان به سمت آن باز مي شوند. اين صحن يك ورودي در سمت خاور دارد كه حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. به طور كلي مي توان گفت در حال حاضر اين مسجد از نظر فني داراي وضعيت مناسب و مطلوبي است.
مسجد جامع بروجن (آقا سيد ضياء)
اين مسجد در شهر بروجن، 60 كيلومتري مركز استان و در زمين شهرهاي قمشه و شهركرد واقع شده است. اين بنا كه به دوره قاجاريه تعلق داشته از نظر موقعيت مكاني حدود يك متر از سطح خيابان پايين تر است. بناي اين مسجد به صورت يك شبستان است كه در آن به جاي استفاده از ستون هاي سنگي با جرزهاي آجري باروكشي از سنگ نماي جديد ساخته شده و سقف آن با طاق هاي جناغي و گنبد پوشش داده شده است. محراب مسجد در سال هاي اخير مورد ترميم و مرمت قرار گرفته و با كاشي هاي هفت رنگ و لاجوردي مزين به نقوش اسليمي و خطوط نستعليق و نسخ كه در بردارنده آياتي از قرآن كريم هستند، تزيين شده است. صحن مسجد نيز به صورت يك چهار ضلعي نامنظم كه ضلع بزرگ آن به درازاي شبستان بوده و ديواري آن را محصور كرده، ايجاد شده است. در جلو اين بنا يك رواق با چهار دهانه طاق جناغي احداث شده و تمام پيشاني بنا و نماي جرزها از حدود 50 سانتي متر بالاتر از كف حياط با كاشي هاي هفت رنگ با زمينه لاجوردي و فيروزه اي و كتيبه هايي مشتمل بر قرآن مجيد با خط سفيد بر روي زمينه لاجوردي مزين شده است. اين تزيين پيشاني بنا را تا لب پشت بام به صورت يك باند در بر گرفته و به مرور ايام تكه هايي از آن ها شكسته و فروريخته است.
مسجد جامع نقـنه بروجن
مسجد نقنه در 6 كيلومتري شهرستان بروجن قرار داشته و به صورت يك شبستان ستون دار با طاق هاي جناغي و گنبدهاي كوچكي بر فراز آن، ساخته شده است. گرچه هيچ گونه نوشته اي دال بر ارتباط اين بنا به دوره صفويه در دست نيست، اما با توجه به سبك و پلان بنا مي توان آن را به دوره صفويه نسبت داد يا حداقل نقشه آن را همانند مساجد دوره صفوي دانست. اين مسجد داراي 9 ستون عظيم است و سقف مسجد به صورت هلالي است. مسجد داراي يك محراب است و كاشي‌هاي زيبايي كه بر روي آن ها، آيات قرآني نوشته شده است. اهالي روستا معتقدند كه از قدمت اين مسجد 200ِ يا 300 سال گذشته است. از ميان حياط مسجد يك جوي آب مي گذرد كه از زير ديوار مسجد به داخل روستا مي‌رود . ميراث فرهنگي اين مسجد را جزء آثار تاريخي و باستاني ثبت كرده است.

امام زاده عسگر علي گندمان بروجن
بناي اين امام زاده در روستاي گندمان واقع شده و اهميت خاص آن از اين لحاظ است كه قديمي ترين نوع پلان چهارگوش را دارا مي باشد. بناي اين امام زاده به دوره اقتدار اتابكان در چهار محال و بختياري باز مي گردد. اين بنا كه با خشت ساخته شده از بيرون به صورت يك چهارگوش گنبددار و از داخل چند ضلعي است. گنبد اين امام زاده به شكل يك پوشه آجري است كه جهت محافظت بيش تر در برابر عوامل طبيعي يك روكش فلزي نيز بر روي آن كشيده اند.
امام زاده حمزه علي بروجن
امام زاده حمزه علي در روستا - شهر بلداجي، در 35 كيلومتري بروجن، بالاي تپه مرتفعي قرار گرفته و در اطراف آن دشت وسيعي دامن گسترده است. به علت موقعيت طبيعي مناسب، آب و هواي دلپذير و ديگر جاذبه هاي پيرامون آن، همه ساله هزاران نفر از داخل و خارج استان به اين محل مي آيند و چند روزي را در آن بيتوته مي كنند، البته در سال هاي اخير زائرسراي مناسبي نيز در محوطه امام زاده احداث شده است. در حال حاضر بدون وجود تسهيلات و تاسيسات كافي و مناسب سالانه حدود سي هزار نفر به قصد زيارت و سياحت به اين محل مي آيند و با برپا كردن چادر چند روزي در اين محل اقامت كرده و از امكانات طبيعي آن بهره مند مي شوند. با احداث امكانات مناسب و تجهيزات ضروري مي توان تعداد بازديدكنندگان و سياحان اين منطقه را به چندين برابر افزايش داد. در راستاي اين اهداف اداره اوقاف استان چهار محال و بختياري طرح احداث يك شهرك با كليه امكانات لازم را در دشتي كه در دامنه اين امام زاده واقع است، در دست اجرا دارد و عمليات ساختماني يكي از واحدهاي زايرسراي آن تمام شده، درختكاري و محوطه سازي در آن انجام گرفته و به وسايل بازي و تفريح كودكان نيز مجهز شده است.
امام زاده علي بن احمد بروجن
اين امام زاده ازنوادگان حضرت علي(ع) است ودر5 كيلومتري شهرفرادنبه و2 كيلومتري دهنو ازتوابع شهرستان بروجن است وفاصله آن تا مركز شهرستان 10كيلومتراست. ظرفيت پذيرش درروز700نفراست وهرهفته 250 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 200 مترمربع است.
امام زاده سلطان ابراهيم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي سرپيردر65 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز50 نفراست وهرهفته 100نفر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه 120 ومساحت كل بنا 326 مترمربع است.
امام زادگان قيس بن علي وشيث بن قيس بروجن
ازنوادگان امام علي(ع) هستند ودرروستاي امام قيس در40 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفر است وهرهفته 50 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه100 ومساحت كل بنا 364 مترمربع است.
امام زاده سيد اسماعيل بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم (ع) است ودرروستاي برنجكان در120كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 200 نفراست وهرهفته50 نفر زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 20 ومساحت كل بنا نيز20 مترمربع مي باشد.
امام زاده سيداسماعيل بروجن
ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي اسماعيل شليل در 250 كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز500 نفراست وهرهفته 50 نفربه آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 16مترمربع است. سايرتوضيحات: اين امام زاده درمنطقه كوهستاني وپوشيده ازدرختان جنگلي است وچشمه هاي پرآب وسرد دارد كه تابستان ها عشايربختياري دراطراف آن چادر زده وبه زندگي ييلاقي خود ادامه مي دهند.
امام زاده شاه ابوالقاسم بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع)است ودرروستاي بيژگرد در33كيلومتري بروجن واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز 350 نفراست وهرهفته100زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا 143 مترمربع است. بناي امام زاده درسال 1354تعميروبازسازي شده است. وجود باغات وچشمه هاي فراوان باعث جذب مردم منطقه مي گردد.
امام زاده ميرشاه حيدر بروجن
اين امام زاده ازنوادگان امام جعفرصادق(ع)است كه همراه باعده اي ازانصاروشيعيان براي عزيمت به طوس ازطريق اروندرود به خاك عجم ايران حركت نمودند وموقعي به خاك ايران رسيدند كه امام رضا(ع) رامسموم كرده بودند وحاكمان عباسي، دستورتعقيب ودستگيري وبه شهادت رساندن آل ابوتراب را به حكام منطقه صادركرده بودند وامام زاده شاه حيدررادركنار روستاي نقنه(5 كيلومتري بروجن) به شهادت رساندند. درزمان سلطنت قاجار گنبدوبارگاهي زيبا به سبك معماري قديم به صورت هشت ضلعي برروي مرقد امام زاده ساخته اند.
دركنارامام زاده تاسيسات ازجمله محل اسكان براي زائران تهيه نمودند كه ازاين مكان ها براي مراسم سوگواري استفاده مي شودوداراي چشمه آب آشاميدني وجاده آسفالت وبرق وروشنايي است. ظرفيت پذيرش درروز3000 نفراست وهرهفته 100نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه وبنا40مترمربع است.
زيارتگاه حيدر درروستاي نقنه بروجن
اين امام زاده نوه امام موسي كاظم(ع) است و از زمان امام رضا(ع) به اين جا آمده است. متولي زيارتگاه عقيده دارد كه اين مكان قدمت زيادي دارد. شهداي جنگ تحميلي اين روستا را در حياط اين زيارتگاه دفن كرده‌اند. اهالي عقيده دارند كه اين امام ‌زاده معجزات زيادي نشان داده است. اين زيارتگاه قبلاً يك ضريح چوبي داشت ولي اكنون يك ضريح آلومينيومي به وسيله هيأت امناي اداره‌ اوقاف با بودجه خود زيارتگاه براي آن ساخته شده است.

پُل گُدار كپك
بقاياي ويرانه اين پل در سه راه بروجن به ارمند و 35 كيلومتري جنوب غربي بروجن و بستر رودي كه در دشت ارمند به كارون مي‌ريزد، واقع گرديده است.پُل گُدار كپك، 30 متر طول، 10/3 متر عرض و دو چشمه طاق دارد. در حال حاضر، تنها بقاياي پايه مياني و دو انتهاي پل كه از قطعات سنگ ساخته شده، برجاي مانده است. دهانه پل در اصل 80/4 و 70/3 متر عرض داشته و ارتفاع پل از سطح آب نيز به 60/4 متر مي‌رسيده است. پايه هاي پل بر روي صخره هاي طبيعي ميانه و كناره رودخانه قرار گرفته است. پل مزبور در مسير راه كاروان رو اصفهان به سمت بندر قديمي گناوه و نيز خوزستان قرار گرفته و احتمالاً مربوط به دوره صفويه يا قاجاريه مي‌باشد.

قلعه ضرغام السلطنه بروجن
قلعه ضرغام السلطنه كه حدود 10000 متر مربع وسعت داشته و يكي از قلاع وسيع و پرحجم منطقه به شماره مي آمده، داراي حصار، چهار برج مرتفع توسي، دروازه اصلي، اندروني و بيروني همراه با ملحقات و توابع كامل يك خانه اشرافي بوده است. اين بنا به علت تهاجم بافت مسكوني خسارات مهمي را متحمل شده و اعتبار و انسجام خود را از دست داده است. مصالح به كار رفته در تمامي اين بنا مانند بيش تر قلاع استان خشتي بوده و نماي آجري دارد. اين قلعه توسط حاج ابراهيم خان ملقب به ضرغام السلطنه پسر رضا قلي خان ايل بيگي ساخته شده است.
ساختمان قلعه از دو قسمت اندروني و بيروني تشكيل شده كه قسمت بيروني شامل شاه نشين، اطاق آيينه، ‌پاگردهاي منقوش پشت بام و حوض بزرگ سنگي حياط است البته بايد حمام قلعه را نيز كه راه ورود به آن از اين قسمت بنا است، به اين ليست اضافه كرد. اندروني كه در اصلي ورود به ‌آن در ضلع جنوبي بنا واقع شده داراي اطاق هاي طبقه همكف، طبقه فوقاني، انبارها و اصطبل هاي گوسفندان و اسبان و سرطويله بوده است. قسمت اعظم بخش بيروني قلعه مورد تخريب قرار گرفته و تبديل به منازل مسكوني با سبك جديد معماري شده است. قسمت اندروني نيز تا حدي مورد تهاجم بافت شهري قرار گرفته، اما اتاق آيينه، اتاق هاي ضلع باختري و حمام قلعه نسبتا سالم بر جاي مانده اند.
قلعه ارانه بروجن
در روستاي نقنه يك قلعه قديمي وجود دارد كه در حال حاضر فقط يك ديوار از آن باقي مانده است و به نام قلعه ارانه معروف است. روستا داراي 4 برج است كه اكنون بقاياي آن باقي مانده است و يكي از ستون‌هاي آن در خانه يكي از اهالي و يكي در دهانه مسجد جامع و دو تاي ديگري از بين رفته‌اند.

شهرستان لردگان يكي از مناطق استان چهار محال و بختياري است كه در جنوب اين استان واقع شده است. آبشار آتشگاه در 47 كيومتري جنوب لردگان در دره اي دلفريب به درازاي3 كيلومتر واقع شده است و پارك جنگلي پروز در 50 كيلومتري خاور لردگان قرار گرفته و از ديدني هاي اين منطقه به شمار مي‌آيد. پيست اسكي چلگرد نيز در حاشيه روستاي چلگرد در قسمت خاوري دامنه كوه كاركنان واقع شده است. چشمه برم، چشمه سندگان، امام‌زاده شهسوار در 45 كيلومتري باختر لردگان، امام‌زاده جعفر در 5 كيلومتري باختر لردگان و امام‌زاده حسن در 75 كيلومتري خاور لردگان از ديگر ديدني هاي اين منطقه هستند. در شهرستان ‌لردگان و مناطق اطراف‌آن هم‌چون‌ جوانمردي، شهريار و كرف كه از توابع اين شهرستان هستند، صنايع دستي رواج زيادي دارد. از ميان اين صنايع مي توان به بافت انواع قالي، بافت حوروطناب،‌بافت‌جوراب‌وكلاه و دستكش، ريسندگي پشم ومو اشاره كرد. هم‌چنين منجوق دوزي، پولك‌دوزي و لچك‌دوزي از صنايع دستي اين شهرستان است كه در ميان اهالي منطقه جوانمردي‌رايج است. صنايع دستي در منطقه شهريار از شرايط جغرافيايي و‌ آداب و رسوم مردم نشات گرفته و ويژگي خاص صنايع دستي اين منطقه رنگ آميزي بافته هاي آن است كه محدود به چند رنگي است كه از مواد طبيعي به دست مي ‌آيد.‌ دركرف نوعي قالي بافته مي شود كه به قالي ابريشمي(ناييني) معروف هستند. نوع مرغوب اين قالي ها‌به كشورهاي عربي و اروپايي صادرمي ‌شود.
مكان هاي ديدني و تاريخي
آبشار آتشگاه : 47 كيومتري جنوب لردگان در دره اي دلفريب به دارازاي3 كيلومتر
پارك جنگلي پروز : 50 كيلومتري خاور لردگان
پيست اسكي چلگر : در حاشيه روستاي چلگر در قسمت خاوري دامنه كوه كاركنان
چشمه برم
چشمه سندگان
امام زاده شهسوار : 45 كيلومتري باختر لردگان
امام زاده جعفر : 5 كيلومتري باختر لردگان
امام زاده حسن : 75 كيلومتري خاور لردگان
صنايع و معادن
از صنايع و معادن شهرستان لردگان اطلاعات مستندي نداريم. صنايع دستي شهرستان لردگان مهم ترين صنعت اين منطقه را تشكيل مي دهد. در روستاي جوانمردي صنايع مخصوص اين روستا وجود دارد. صنايع دستي روستا قالي بافي ، منجوق دوزي ، پولك دوزي و همچنين لچك دوزي است. صنايع دستي در اين روستا پيشرفت چنداني ندارد و در سطح محدود است . به همين دليل مركزي براي فروش صنايع دستي وجود ندارد. صنايع دستي روستاي شهريار نيز نشأت گرفته از شرايط جغرافيايي و‌ آداب و رسوم آن ها است. البته در سالهاي اخير تحولاتي در كم و كيف صنايع دستي و در جهت انطباق اين صنعت با شرايط اجتماعي اقتصادي انجام گرفت . اهم صنايع دستي آن عبارتند از :
1 - قالي بافي كه حدود 30 كارگاه كوچك قالي بافي و 3 كارگاه بزرگ قالي بافي در روستا داير مي‌باشد كه متأسفانه در سال جاري به علت پايين بودن قيمت قالي تا حدودي رونق گذشته را از دست داد.
2 - ريسندگي پشم و مو
3 - بافت حور ، طناب
4 - بافت جوراب ، كلاه‌ ، دستكش نكته مهمي كه در برخورد با صنايع دستي روستا ملاحظه مي‌شود : اولاً از لحاظ رنگ‌ آميزي محدود به چند رنگي است كه از مواد طبيعي به دست مي‌آيد. ثانياً جنبه هنري صنايع دستي است .
صنايع دستي شهرستان لردگان روستاي كرف نيز از جمله صنايع دستي استان به شمار مي‌آيد. شغل زنان روستا قالي بافي است كه به قالي ابريشمي (نائيني) معروف هستند كه بعضي از افراد به صورت كارفرما اقدام به زدن قالي مي‌كنند و به قالي بافان مزدي مي‌دهند يا به صورت نصفه مي‌بافند. بدين صورت كه مصالح و زدن قالي و نظارت بر عهده كارفرما و بافتن بر عهده بافنده است و درآمد حاصل بين بافنده و كارفرما نصف مي‌شود . بعضي هم شخصاً اقدام به زدن و بافتن قالي مي‌‌نمايند. اين قالي‌ها توسط تاجران قالي خريداري و نوع مرغوب آن به كشورهاي عربي و اروپايي صادر مي‌شود.
مشخصات جغرافيايي
لردگان در كنار برم و در دشت لردگان قرار دارد. شهر لردگان در 160 كيلومتري شهر كرد، در 49 دقيقه و 50 درجه دارازاي جغرافيايي و 31 دقيقه و 31 درجه پهناي جغرافيايي قرار دارد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
لردگان از دير‌باز مركزي براي مبادلات عشايري بوده است. در متون تاريخي از لردگان به نام لردجان نام برده شده است. قلعه لردگان در نزديكي چشمه برم لردگان، در دوران لر بزرگ ساخته شده بود كه خرابه هاي آن اكنون نيز باقي مانده است

آب سرخون لردگان
اين رودخانه به طول 30 كيلومتر دايمي بوده در دهستان لردگان، شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختياري جريان دارد. سرچشمه آن دامنه كوه هاي گندم كار و كارگره (garrech) ، 50 كيلومتري شمال باختري لردگان است. اين رودخانه در مسير خود از روستاهاي گندم كار، سرخون، ده نو، كاهيدان و غريب شاهي عبور مي كند.
رودخانه كارون (استان هاي خوزستان و چهارمحال و بختياري)
كارون را تنها رودخانه‌ي قابل كشتي راني و طولاني ترين و بلند ترين رودخانه‌ي ايران؛ لقب داده اند. كارون تنها رودخانه قابل كشتي راني ايران است كه با 890 كيلومتر طول، بلندترين و پر آب ترين رودخانه ايران به حساب مي آيد. حوزه اين رودخانه دايمي خليج فارس و درياي عمان است كه حوزه آبريز آن با 75160 كيلومتر مربع 95/84 درصد از كل مساحت استان خوزستان را اشغال كرده است و از اين مقدار 18130 كيلومتر مربع به ريزابه عمده اين رود يعني دز تعلق دارد. ارتفاع سرچشمه اين رود 3000 متر، ارتفاع ريزشگاه آن صفر و شيب متوسط آن 3/0 درصد است. ميانگين آبدهي سالانه كارون در ايستگاه اهواز 18700 ميليون متر مكعب، در ايستگاه رامين 20177 ميليون متر مكعب، در ايستگاه گدارلندر 10487 ميليون متر مكعب و در ايستگاه گتوند 12125 ميليون متر مكعب است كه ميزان متوسط كل آب دهي آن سالانه 23652000000 متر مكعب است و به طور متوسط در هر ثانيه 750000 متر مكعب آب از آن تخليه مي شود.
كارون در مسير عبوري خود از شهرستان هاي شهركرد، بروجن، لردگان، ايذه، مسجد سليمان، شوشتر، اهواز و خرمشهر در استان هاي چهارمحال و بختياري و خوزستان مي گذرد. مسير كلي اين رود نخست جنوب خاوري و سپس باختري و شمال باختري است كه در شهرستان هاي شوشتر، اهواز و خرمشهر جنوب باختري است. مسير كارون با زنجيره هايي از رودها و چشمه هاي پيوسته به آن، جلوه چنان زيبايي دارد كه به تنهايي قادر است به عنوان يك قطب جهانگردي تجهيز و مورد بهره برداري قرار گيرد. عبور آن از دره شگفت انگيزي كه عمده نقاط آن را جنگل هاي بلوط فرا گرفته است و تركيب اين مناظر با جريان رود و كوه مناظر بديعي را به بازديدكنندگان عرضه مي كند. امكانات ماهي گيري، قايقراني، شنا و استراحت گاه هاي اطراف آن همراه با فضاهاي عشايري، جاذبه هاي سياحتي كارون را به طور چشم گيري افزايش مي دهد.
كارون از چشمه سارهاي دامنه كوه هاي ونك و زردكوه واقع در دهستان شوراب در 91 كيلومتري باختر شمالي شهركرد سرچشمه گرفته و با نام آب كوهرنگ از دره خاوري زرد كوه به سوي جنوب خاوري روان مي شود. در دامنه شمالي كوه چهل خشت با دو ريزابه كوچك مخلوط شده و قبل از ورود به درياچه سد كوهرنگ با يك ريزابه نسبتا بزرگ درهم مي آميزد. پس از ورود به درياچه سد كوهرنگ قسمتي از آب آن توسط تونلي كه در شكم كوه كاركنان حفر شده به سرچشمه هاي زاينده رود مي ريزد و قسمت ديگر آن از سد عبور كرده و از طريق دره خاوري زردكوه به دهستان بيرگان وارد مي شود. در اين دهستان با دو سه ريزابه نسبتا عمده مخلوط شده و پس از پيمودن دامنه خاوري كوه قيصري به دهستان دوآب وارد مي شود. در اين دهستان نخست با رود دو آب مخلوط شده و پس از طي دره خاوري كوه هفت كرتان وارد دهستان پشتكوه از شهرستان بروجن مي شود. در اين دهستان نخست با آب كري سپس با آب تنگ محمود و بعد از آن با رودخانه سبزكوه مخلوط شده و بعد از طريق دره ميان كوه هاي لجن و سبزكوه در شمال و كوه هولن در جنوب به دهستان لردگان وارد مي شود. در ادامه مسير خود در مقابل دماغه خاوري كوه هولن با رودخانه كره مخلوط شده و رو به باختر تغيير مسير مي دهد كه با پيمودن دره جنوبي كوه هولن از كنار روستاهاي دشت ارمند و سونك مي گذرد و با چند ريزابه كم اهميت مخلوط مي شود.
كارون در ادامه مسير خود و با ورود به دره جنوبي كوه دول گير با آب سرخون مخلوط شده و در يك كيلومتري جنوب خاوري روستاي كبوسي با آب بازوفت كه يكي از ريزابه هاي مهم كارون به شمار مي آيد در هم مي آميزد و رو به جنوب به دره ميان كوه هاي شش بر (در خاور) و اته (در باختر) وارد مي گردد. در انتهاي جنوبي دره مزبور با رودخانه منج مخلوط شده و از طريق دره جنوبي كوه آته به سوي روستاي چته روان مي شود. در يك كيلومتري باختر جنوبي روستاي مزبور با رودخانه خرسان كه يكي ديگر از ريزابه هاي مهم كارون محسوب مي گردد مخلوط شده و رو به سوي شمال باختري تغيير مسير مي دهد. وجود جنگل هاي نسبتا متراكم بلوط در حواشي مسيرهاي اصلي و در حواشي رودخانه كارون كه تقريبا سرتاسر منطقه را در بر گرفته است، از موجبات شگفتي اين حوزه به شمار مي آيد. حواشي اين رود خروشان قرارگاه آبادي ها و محل اتراق طوايف ايل بختياري است و نبض حيات اجتماعي و اقتصادي آنان به حساب مي آيد.
رودخانه كارون پس از طي بخشي از دهستان ميان كوه از استان چهارمحال و بختياري خارج شده و از طريق دهستان دنباله رود وارد استان خوزستان مي شود. نكته جالب توجه اين كه قسمت اعظم جلگه خوزستان را رسوبات كارون تشكيل داده است. در خوزستان و در 8 كيلومتري شمال خاوري شوشتر با رودخانه شور مخلوط شده و پس از عبور از شهر شوشتر متوجه جنوب مي شود. كارون در 30 كيلومتري شمال شهر شوشتر به دو شاخه اصلي خاوري و باختري تقسيم شده و اين شهر را مانند جزيره اي در ميان مي گيرد. شاخه خاوري آن آب گرگاب يا دودانگه و شاخه باختري آن آب شطيط يا چهار دانگه نام دارد. كارون در خوزستان با آب دره بردنخش و آب سوسن درهم مي آميزد و سپس با آب سرحوض و رودخانه مرغاب مخلوط مي شود و پس از عبور از دهستان انديكا به دهستان دشت لالي وارد مي شود. اين رودخانه كه سرچشمه آن در زردكوه بختياري موسوم به كوهرنگ است، پس از طي مسيري طولاني و دريافت شعبات مهم و پرآبي از قبيل گنجان خرسان، بازفت و دز و مشروب ساختن استان هاي چهارمحال و بختياري و خوزستان در 4 كيلومتري خاور خرمشهر به 2 شعبه تقسيم مي شود. يك شعبه به نام بهمن شير از خاور آبادان و به موازات اروندرود گذشته به خليج فارس مي پيوندد و شعبه ديگر به همان نام كارون از جنوب بندر ماهشهر عبور كرده و به اروند رود مي ريزد.
شاخه هاي اصلي رودخانه كارون عبارتند از: آب هاي كوهرنگ و بازفت در باختر و شمال باختري استان چهارمحال و بختياري، آب هاي كيار و ونك در شمال خاوري و خاور استان، رودهاي ماربره و خرسان در جنوب خاوري و خاور آن و آب منچ كه به كارون مياني مي ريزد. قلمروهاي باختري و جنوب باختري منطقه مشتمل بر نواحي لردگان، خان ميرزا، فلاورد و جنوب بازفت كه سر شاخه هاي متعدد رودخانه كارون در آن ها جريان دارد، داراي استعداد قابل ملاحظه اي براي توسعه هستند. در اين ناحيه چندين عنصر ارزشمند گردشگري به موازات هم و در كنار يكديگر قرار دارند. آب و هواي مناسب در فصل زمستان، شبكه گسترده سرشاخه هاي كارون و نزديكي و دسترسي مناسب به خوزستان از طريق جاده هاي آسفالته از جمله اين عناصر هستند.

امام زاده عباس علي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: در10كيلومتري روستاي آلوني ودركنار روستا واقع شده است. فاصله آن تالردگان 35 كيلومتراست. امكانات امام زاده: داراي آب لوله كشي وجاده آسفالت است. برق وروشنايي ندارد. درحال حاضر ظرفيت پذيرش امام زاده درروز 1000نفراست. آب وهواي آن درتابستان ملايم ودرزمستان سرد است. فصول مراجعه زائرين درتابستان وپائيز است و هر هفته 20نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 30 مترمربع و مساحت كل بنا90 مترمربع است.
امام زاده سيد پيرمحمدعلي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است. محل استقرار: روستاي منجرموئي در10كيلومتري لردگان واقع است. امكانات امام زاده: جاده آسفالت دارد ولي آب آشاميدني وبرق وروشنايي ندارد. ظرفيت پذيرش امام زاده درروز150 نفراست. تابستان گرم وزمستان معتدل دارد وفصول مراجعه زائرين بهار وتابستان است وهرهفته30 زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 17 ومساحت كل بنا50 مترمربع است.
امام زاده محمد شهسوار لردگان
ازنوادگان امام كاظم (ع) است. محل استقرار: روستاي شهسواردر45كيلومتري لردگان واقع شده است. آب آن ازچشمه تهيه مي شود و روشنايي هم ندارد ظرفيت پذيرش آن درروز250 نفراست وهرهفته 20نفرزائر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه 20 ومساحت كل بنا 300 مترمربع است. فصول مراجعه زائران تابستان است.
امام زاده سيد جعفرثيامي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي ثيامي در50 كيلومتري لردگان قراردارد.جاده آسفالت دارد وبرق وآب آشاميدني ندارد. ظرفيت پذيرش: درروز200 نفراست. فصول مراجعه زائران بهار وپائيز است وهرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 12ومساحت كل بنا 50 مترمربع است.
امام زاده شاه عبدالرحمن لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است. ظرفيت پذيرش آن درروز200نفراست وفصول مراجعه زائران بهاروتابستان است وهرهفته20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند.مساحت بقعه20 ومساحت كل بنا60 مترمربع است.
امام زاده محمد حنفيه لردگان
ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي مال خليفه در55 كيلومتري لردگان واقع است. ظرفيت پذيرش امام زاده درروز50 نفراست وفصول مراجعه تابستان وپائيز بيشترازسايرفصول است. هرهفته 10نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه30 ومساحت كل بنا50 مترمربع است.
امام زاده حسن علي اكبر لردگان
امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي علي اكبردر77 كيلومتري لردگان واقع است. مساحت بقعه16ومساحت كل بنا 60 مترمربع است. هرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند.درحال حاضرظرفيت پذيرش امام زاده درروز400 نفراست وفصول مراجعه زائران تابستان بيشترازسايرفصول است. سايرتوضيحات: اين امام زاده درارتفاعات بلند كه داراي چشم انداز زيباست قرارگرفته ورودخانه نزديك آن باعث جذب مردم مي شود.
امام زاده سيد محمد لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودربالاي روستاي سيدمحمد در40 كيلومتري لردگان واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز10نفراست و هرهفته 20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 42 ومساحت كل بنانيز42 مترمربع است.
امام زاده احمد لردگان
امام زاده احمدازنوادگان امام كاظم (ع) است ودروسط روستاي شيرمرد در54 كيلومتري لردگان واقع شده است.ظرفيت پذيرش در روز150نفراست وهرهفته 30 نفرزائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه 40 ومساحت كل بنا100مترمربع است.
امام زاده شاه عبدالباقي لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) است ودرروستاي كل گچي در5 كيلومتري لردگان واقع است. ظرفيت پذيرش درروز800 نفراست وهرهفته20 نفربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه30 ومساحت كل بنا60 مترمربع است.
امام زاده جعفر لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام كاظم(ع) است ودرروستاي پيران در4 كيلومتري لردگان واقع شده است. امكانات امام زاده: داراي جاده آسفالت وآب لوله كشي وبرق است.ظرفيت پذيرش درروز700 نفراست وهرهفته 80 زائر به آنجا مشرف مي شوند. مساحت بقعه70ومساحت كل بنا 100مترمربع است. بناي امام زاده به علت مخروبه بودن درسال1350بازسازي ومرمت شده است.
امام زاده سيداحمد لردگان
ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع) است ودرروستاي ارمند در20 كيلومتري لردگان واقع شده است وداراي جاده آسفالت وآب آشاميدني وبرق وروشنايي مي باشد. ظرفيت پذيرش درروز300 نفراست وهرهفته 50 زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه12 ومساحت كل بنا40 مترمربع است.
امام زاده سيدسلطان لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع)است ودرروستاي زرين درخت در17كيلومتري لردگان واقع شده است. ظرفيت پذيرش درروز300 نفر است وهرهفته 50 نفرزائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه25 ومساحت كل بنا160مترمربع است.
محل امام زاده جايي است كه ازدرختان جنگلي پوشيده شده وداراي رودخانه نيز مي باشد ومي تواند درآينده محل سياحتي وزيارتي خوبي گردد.
امام زاده سيد زاهد محمود لردگان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم(ع)است ودرروستاي درده كهنه در60 كيلومتري لردگان واقع شده است. درحال حاضرظرفيت پذيرش امام زاده درروز1000نفر است وهرهفته20 زائربه امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه20 ومساحت كل بنا100مترمربع است.

قلعه هاي افغان لردگان
در خان ميرزا و تپه كندر در فلار دو تپه باقي مانده است. تپه لردگان كه باقي مانده قلعه هاي افغان ها در آن زمان است و ديگري قلعه لردگان كه به صورت مخروبه اي در كنارچشمه برم لردگان واقع شده است.
قلعه زمان خان لردگان
قلعه لردگان كه بيش از صد سال عمر دارد، در مركز شهر كنوني و كنار چشمه و حوضچه آب مصفايي به نام برم قرار دارد. اين قلعه را زمانخان نامي كه اكنون نسل چهارم و پنجم وي در قيد حيات هستند، ساخته است. برم لردگان توسط خوانين زنگنه ساخته شده و از همان زمان قلعه نيز در كنار آن احداث شد. تمامي قلعه زمانخان لردگان به استثناي هشتي ورودي و چند متر حصار طرف باختر آن، تخريب و تسطيع شده، اما همين بقاياي به جا مانده اطلاعاتي از وضعيت معماري و مصالح به كار رفته در بنا به دست مي دهد. اين قلعه در دو طبقه ساخته شده و شامل اندروني، بيروني، انبارهاي آذوقه، سرطويله و اصطبل است. علاوه بر اين در قسمت هاي مختلف زيرزمين هايي جهت ذخيره غلات، نگهداري اسلحه و مهمات و زنداني كردن افراد تعبيه شده است.

شهرستان فارسان به عنوان يكي از شهرستان هاي استان چهارمحال‌وبختياري ونيز بخشي از پيكره پرجاذبه ايران زمين داراي ويژگي ها وقابليت هاي با ارزش كم نظير وگاهي منحصر به فرد وتوأم با جذابيت هاي تاريخي فرهنگي است. اين شهرستان مهم ترين كانون شهري در قلمرو سردسير عشاير هفت لنگ بختياري است وداراي جاذبه هاي طبيعي كم نظيري چون: غارسراب بابا حيدر، غار آقا سيد عيسي، پير غار، چشمه ديمه كه گواراترين آب جهان شناخته شده است، رودخانه بازفت، دشت لاله هاي واژگون، شكارگاه هاي متعدد و... است. منطقه فارسان عمدتاً ييلاق عشاير بختياري ومركز حكومت خوانين آل بويه بوده است، ازاين رو قلعه هايي به نشانه اقتدار وسلطه خوانين درمنطقه ساخته اند. ازجمله جاذبه هاي تاريخي شهرستان فارسان مي توان به: قلعه سردار اسعد بختياري، قلعه دهناش، قلعه اسعديه چليچه، چم قلعه، كتيبه پير غار مشروطيت و... اشاره كرد. صنايع دستي شهرستان فارسان شامل: بافت گليم، جاجيم، چوغا، كلاه نمدي، نمد ونظاير آن همراه با ويژگي خاص خود مي تواند در بازارهاي محلي وجهانگردي عرضه شود ورونق پيدا كند. يكي از ديدني هاي توجه برانگيز منطقه فارسان، كوچ طوايفي از ايل بختياري است. تماشاي كوچ عشاير ونقل وانتقال كليه مايملك يك خانواده توسط چهارپايان، چراي گوسفندان وبز در دشت هاي سرسبز، صداي ني چوپانان، مراسم سئار وتير اندازي، رقص دسته جمعي، مراسم تركه بازي، بازي هاي محلي وقصه هاي محلي حال وهواي خاصي را براي هر تازه واردي برجاي خواهند گذاشت.
كشاورزي و دام داري
گندم، جو، نخود، لوبيا، شبدر، سيب زميني، گوجه فرنگي و يونجه از فرآورده هاي فارسان به شمار مي روند. آب كشاورزي از كاريز، چاههاي ژرف و نيمه ژرف و چشمه ها تأمين مي گردد. آب آشاميدني از چشمه تهيه و در شبكه لوله كشي منشعب مي‌شود.
مشخصات جغرافيايي
شهر فارسان در 35 دقيقه و 50 درجه درازاي جغرافيايي، و 16 دقيقه 32 درجه پهناي جغرافيايي، و بلندي 2020 متر از سطح دريا در يك منطقه نيمه كوهستاني قرار دارد. كوه دنا با بلندي 2500 متر در شمال خاوري و كوه چوبين در شمال باختري اين شهر واقعند. فارسان مركز شهرستان فارسان، از شهرهاي استان چهارمحال و بختياري است كه در 30 كيلو متري جنوب باختري شهر كرد واقع شده است. هم چنين رود سراب باختر و جنوب اين شهر را مشروب مي سازد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
از قدمت، چگونگي نام‌گذاري و پيشينه‌ي‌تاريخي فارسان اطلاع جامعي در دست نيست.‌اما آن طور كه از ظواهر امر پيداست، مردم اين ديار در سواركاري و تيراندازي مهارت داشته اند.هم چنين روايت شده است كه فارس در لغت به معني سوار يا صاحب است و از جهتي اين كلمه از «پارس» يا «پارسيان» گرفته شده و به فارسان تبديل شده است.

رود سرآب فارسان
رود سراب يكي از رودهاي مهم شهرستان فارسان است كه از كوه كلك واقع در شمال باختري فارسان سرچشمه گرفته و بعد از مشروب كردن اراضي اين شهرستان و پيوستن به رودخانه جونقان در جنوب سرانجام وارد استان خوزستان مي گردد.
آبشار دره عشق فارسان
اين‌ آبشار كه ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مي رسد از دل كوه با سرعت زيادي بيرون مي جهد و منظره بديعي پديد مي آورد. از ويژگي هاي اين آبشار يكي آن كه نه از قله يا ميان كوه، ‌بلكه از دل كوه چون چاهي بيرون مي جهد، ‌دوم آن كه ارتفاع بسيار بلندي دارد و در سرتاسر ايران كم نظير و شايد بي نظير است، سوم آن كه در زير آن فضاي هموار نسبتا وسيعي وجود دارد كه امكان ايجاد تاسيسات لازم را فراهم مي آورد، چهارم آن كه در جنب اين فضا رودخانه كارون به آرامي جاري است و امكانات بهره برداري سياحتي متعددي را فراهم مي آورد، پنجم آن كه در روبه روي آبشار و در اين سوي كارون فضاي وسيع و هموار ديگري وجود دارد كه درختان بلوط آن را فرا گرفته اند، ‌ششم آن كه در بين دو روستاي دره عشق و دورك شاه پوري معروف به دورك اناري قرار دارد كه هر دو داراي انارستان هاي بزرگ و مزارع شاليزاري جالب توجه است. مجموعه اين عوامل پيوستگي فضاي شگفت انگيزي را فراهم مي آورند كه مي توانند مدت هاي درازي ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
دنا (زرد كوه بختياري) فارسان
دنا يا دينار كوهستاني است به وسعت 2200 كيلومتر مربع كه در شهرستان هاي بروجن، سميرم و بويراحمد سردسير قرار دارد. بلند ترين قله آن به نام دينار 4409 متر ارتفاع دارد، در 35 كيلومتري شمال باختري ياسوج واقع است و مسير آن از هفتچشان شروع مي شود. كوهنوردان با گذر از باغ كل لك و كمر قارچي پايين و كمر قارچي بالا به صخره هاي تخت دامنه اين كوه صعود مي كنند و بعد از عبور از آن به قله دنا دست مي يابند. به غير از مسيرهاي كوهنوردي شناسايي شده منطقه كه مورد استفاده و صعود كوهنوردان قرار مي گيرد، قلل ديگري نيز در منطقه وجود دارد كه از 2300 تا 4500 متر ارتفاع دارند، اسامي اين قله ها عبارت است از: زردكوه، ‌نيله رود، تخت شاه، زري كوه، كلار، سرسبز، خشك رود كوه،‌ شاه نشين، خاكستري كوه،‌ كميسيان، نهركوه، سفيدون، رباط كوه، ‌زاغه كوه، بونه شاهان، كريور كوه و سبز كوه. به علت وجود كوه هاي آهكي، غارهايي در منطقه وجود دارد كه چشمه سارهايي نيز از آن ها مي جوشند. رودخانه ماربرو، دزكرد و چند رودخانه ديگر از اين نوع از كوهستان دنا سرچشمه مي گيرند كه همگي جزو ريزابه هاي كارون به شمار مي آيند.
زرك فارسان
اين كوه با ارتفاع 2208 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان ميان كوه موگويي، شمال روستاي زرگ و در 100 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت اين كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 40 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 46 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
زنبن فارسان
اين كوه با ارتفاع 2300 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش مركزي، دهستان ميزدج عليا و در 6 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 30 دقيقه درازاي خاوري 32 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
سالدوران فارسان
اين كوه با ارتفاع 3360 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش مركزي، دهستان ميزدج عليا و در 16 كيلومتري باختر مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 24 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد. اين قله از طرف دشت جونقان و با عبور از رودخانه جونقان به طرف تنگ دره و دره كرفس قابل دسترسي است. از قله سالدارون راهي به سمت ده چشمه (پير غار) و نيز راهي به طرف تنگ دركش وركش وجود دارد كه مورد استفاده كوه نوردان قرار مي گيرد.
سرخ دوش فارسان
اين كوه با ارتفاع 2710 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب دهستان دشت زرين و در 28 كيلومتري شمال باختري مركز فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 19 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 24 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كيكاووس فارسان
اين كوه با ارتفاع 2862 متر در محدوده شهرستان فارسان بخش شوراب دهستان شوراب تنگزي و در 36 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 50 درجه و 17 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 31 دقيقه پهناي شمالي قرار دارد.
كين فارسان
اين كوه با ارتفاع 2572 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب، دهستان ميان كوه موگويي و در 87 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان واقع شده است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 42 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 47 دقيقه پهناي شمالي مي باشد.
هفت تنان فارسان
اين كوه با ارتفاع 3295 متر در محدوده شهرستان فارسان، بخش شوراب دهستان بازفت و در 69 كيلومتري شمال باختري مركز شهرستان فارسان قرار گرفته است. جهت كوه شمال باختري - جنوب خاوري بوده و قله آن از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 54 دقيقه درازاي خاوري و 32 درجه و 32 دقيقه پهناي شمالي واقع است. اين قله از جمله ارتفاعاتي است كه مورد استفاده كوهنوردان قرار مي گيرد و در پايين دست آن رشته كوه هاي كلونچي با ارتفاع 3988 متر واقع شده اند.
شاه شهيدان فارسان
در پيرامون قله شاه شهيدان يخچال هايي وجود دارد كه در ارتفاعات 4000، ‌4100 و 4220 متري قرار دارند. صعود به اين قله از طريق چلگرد و از مسير شاه شهيدان شروع مي شود و به رشته كوه كاركنان اتصال مي يابد. بعد از طي اين مسير در نزديكي قله پناهگاهي براي بيتوته كوهنوردان وجود دارد. وسيع ترين اين يخچال ها در ارتفاعات 4220 متري واقع شده اند. صعود بهاري اين قله با زيبايي هاي بسيار به يادماندني همراه است.
غار آقا سيد عيسي فارسان
اين غار مهم ترين غار منطقه به حساب مي آيد كه در بيدگل واقع است و از طريق فارسان قابل دسترسي مي باشد. اين غار مسير باريك و درازي داشته و در ميان آن درياچه زيبايي وجود دارد. در نزديكي اين غار چشمه اي از داخل زمين مي جوشد. غار آقا سيد عيسي نيز مانند پيرغار داراي اهميت مذهبي بوده و مورد احترام اهالي منطقه است.
پيرغارفارسان
پيرغار يكي از غارهاي آهكي مهمي است كه ده چشمه از آن سرازير شده و به لحاظ مذهبي نيز از اهميت قابل توجهي برخوردار است. اين غار هنوز مورد شناسايي كامل قرار نگرفته و از اين نظر قابل توجه است. اين غار يكي از مهم ترين تفرجگاه هاي منطقه چهارمحال و بختياري است كه در بخش ميزدج قرار دارد. در اين محل چشمه هاي آب از داخل سنگ جوشيده و در جريان است. بر روي قسمتي از تپه سنگي در اين منطقه سه سنگ نوشته به زبان فارسي حك شده است كه بر روي آن شرح لشكركشي بختياري ها به فرماندهي سردار اسعد به تهران و نقش آن ها در انقلاب مشروطيت ثبت شده است.

امام زاده سيدمحمد بن موسي بن جعفر فارسان
اين امام زاده پسرامام كاظم عليه السلام است ودرمدخل شهر فارسان قراردارد. امكانات امام زاده: داراي جاده آسفالت وآب لوله كشي وازبرق شهر استفاده مي شود.موقعيت آب وهوايي آن : تابستان معتدل وزمستان سرد. مساحت بقعه 60 ومساحت كل بنا 240مترمربع است. منابع تامين اعتبار جهت اجراي طرح امام زاده كمك هاي مردمي ونذورات امام زاده است. بقعه وبارگاه درزمان فرمانروايي اتابك اعظم پادشاه ايران درسنه 564 ه. ق ساخته شده وبه مرورزمان مورد مرمت وبازسازي قرارگرفته است.
امام زاده سيد ميراحمد فارسان
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي كاظم عليه السلام است ودرروستاي باباحيدر شهرستان فارسان قراردارد. مساحت بقعه225 ومساحت كل بنا345 مترمربع است. بقعه اوليه بنا به فرمان اتابك ساخته شده وبه مرور زمان بازسازي شده است.
امام زاده سيد محمد فارسان
اين امام زاده از نوادگان امام حسن مجتبي (ع) است. اين امام زاده در روستاي كّران واقع در 7 كيلومتري فارسان واقع شده است. امكانات امام زاده: جاده اين امام زاده تا روستا آسفالته و از روستا تا امام زاده خاكي مي‌باشد. و داراي آب لوله‌كشي و شبكه برق‌رساني است. فصل مراجعه زائرين بيشتر بهار و تابستان و هر هفته 100 نفر به اين امام زاده مشرف مي‌شوند. ساختمان اين امام زاده در سال 546 ه.ق به دستور اتابك پادشاه ايران ساخته و در سال‌هاي اخير مرمت و به شكل اوليه بازسازي شده است.
امام زاده سيد ميراحمد فارسان
از نوادگان امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: در شهر بابا حيدر شهرستان فارسان.
امام زاده ملك خاتون فارسان
از نوادگان حضرت امام موسي كاظم(ع) است. محل استقرار: روستاي گوشه و در مركز روستا واقع شده است و در 15 كيلومتري شهرستان فارسان است. قسمتي از جاده آسفالت و بقيه خاكي است و از آب لوله‌كشي و برق نيز برخوردار است. بناي اوليه‌ آن امام زاده در سال 546 ه.ق به دست اتابك گذاشته شده است كه در سال اخير بازسازي و مرمت شده است.
امام زاده سيدعيسي فارسان
بقعه‌ي امام زاده سيدعيسي كه از نوادگان امام موسي كاظم(ع) است؛ در روستاي در آقا سيد واقع شده است. اين بقعه در مركز روستا و در 55 كيلومتري چلگرد از توابع شهرستان فارسان واقع شده است. منطقه داراي كوهستاني سخت گذر و كوه پايه‌اي است و در تابستان آب و هواي معتدل و زمستان‌هاي سرد و پربرف دارد. فصول مراجعه زائرين تابستان و بهار و ساير فصول به دليل كوهپايه‌اي بودن و سرد بودن كم است. مساحت بقعه 2m 40 و مساحت كل بنا هم 40 متر مربع است. منبع درآمد و تأمين اعتبار جهت اجراي طرح جامع امام زاده نذورات و كمك‌هاي مرم خيرانديش است. گفته مي شود اين امام زاده يكي از علماء و فضلاء بزرگ زمان خود و صاحب كرامات و كشف در علم جبر و اعداد بوده و در زمان اتابكان مي‌زيسته، و مريدان زيادي داشت به دليل قرار گرفتن در روستاي در آقا سيد كه در منطقه عشاير صعب‌العبور استان چهارمحال و بختياري است و در زمستان هيچ‌گونه جاده ارتباطي ندارد به دليل بارش برف سنگين بسته مي‌شود. در مورد اين امام زاده عشاير بختياري اعتقادات خاصي دارند و بسياري اظهار مي‌دارند كه معجزات بسياري از آن سيد الرجال و بحرالعلوم ديده‌اند.
امام زاده آب مراد فارسان
امام زاده سيد سعيد معروف به آب مراد ازنوادگان امام موسي كاظم(ع) در قسمت شمال روستاي چليچه كه يكي از روستاهاي بزرگ ميزدج است، مراد قرار دارد كه همه ساله عده زيادي از روستاهاي اطراف به اين امام زاده مي آيند و به نيت روا شدن حاجات در چشمه ها و حوضچه هاي مجاور آن استحمام مي كنند.

قلعه دهناس فارسان
بر اساس كتيبه موجود بر سر درب قلعه دهناس؛ تاريخ تاسيس قلعه در سال 1334 هـ . ق بوده است. اين قلعه توسط محمد ظاهر (مشهدي محمد ظاهري) يكي از فرزندان ظاهر نامي - كه به ظاهري ها شهرت دارند - ساخته شد. محمد ظاهر كه در زمان خود سمت كلانتري بالا را به عهده داشت اين قلعه را براي سكونت خود و به دست استادكاري به نام استاد رضا اصفهاني ساخت.
قلعه شلمزار فارسان
قلعه شلمزار كه در منطقه شلمزار واقع شده از آثار دوره قاجار است كه توسط خوانين بختياري ساخته شده و مورد استفاده قرار مي گرفته است. اين قلعه كه در مجموعه قلاع نجف قلي خان قرار دارد، عمارتي است به مساحت يك هزار متر مربع كه در تاريخ 1307 هـ . ق به دستور مرتضي قلي خان صمصام ساخته شده است. قلعه دو طبقه و به شكل مربع مستطيل است. طبقه اول آن داراي چندين اتاق به صورت طاق و چشمه است كه با خشت خام ساخته شده و بسيار محكم و سالم باقي مانده و جلوي آن ها را ايواني با ستون هاي سنگي در برگرفته كه به صورت زيبايي حجاري و تزيين شده اند. متاسفانه طبقه دوم اين بنا خراب شده و آثاري از آن باقي نمانده است. در اين قلعه اشياي تزييني و منبت كاري شده و آينه هاي قدي بسياري وجود داشته كه متاسفانه به مرور زمان از قلعه خارج شده اند.
قلاع اسعديه چليچه فارسان
در خارج از روستاي چليچه - كه در 30 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد واقع شده - در شكاف دره اي سرسبز و خرم كه به دره راز يا اسعد معروف است، دو قلعه با فاصله كمي از هم و به دستور سالار اعظم و خان بابا خان ساخته شده كه در نوع خود زيبا و بسيار مصفا است.

اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. در ميان ايلات و عشايري كه در مناطق اطراف اين شهرستان زندگي مي كنند، صنايع دستي رواج زيادي دارد كه از آن جمله مي توان به بافت انواع قالي هاي محلي، گليم، جاجيم، چوقاي محلي، پشتي، هم چنين خورجين، چادر سياه، نمكدان و سفره اشاره كرد. برخي از مناطق اين شهرستان مانند سرخون و منطقه مشايخ «سادات بختياري» در صنايع دستي بسيار شاخص مي باشند. سرخون منطقه اي از توابع شهرستان اردل، استان چهار محال وبختياري است كه تعداد زيادي ازمردمان اين منطقه علاوه بر فعاليت هايي نظير دامداري و كشاورزي به بافت قالي‌هاي محلي، گليم، خورجين و ديگر صنايع دستي مانند جاجيم، نمكدان،‌ پشتي و سفره مي ‌پردازند. منطقه مشايخ«سادات بختياري»‌نيز‌درصنايع‌دستي‌ازاهميت‌قابل‌توجهي برخورداراست، دراين منطقه صنايع دستي قديمي مانند قالي بافي، گليم بافي، بافت چوقاي محلي، چادرسياه، خورجين وغيره رايج است. اين صنايع به واسطه وجود كارگاه هاي مختلف تاحدودي به صورت پيشرفته درآمده است ولي ماهيت آن هم‌چنان از سنت‌هاي قديمي پيروي مي ‌كند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
منطقه جنگلي اردل از مهم ترين ديدني هاي اين شهرستان است. اين منطقه با 104000 هكتار اراضي جنگلي در 80 كيلومتري شهركرد واقع شده است كه از شمال به شهركرد، از جنوب به لردگان و از خاور به بروجن و لردگان محدود است. نواحي عمده جنگلي اين منطقه ديناوران، دورك، شليل، دوپلان، سرخون، گندمكار و شياسي است.
كشاورزي و دام داري
شهرستان اردل از جمله مناطق آباد و حاصل خيز استان به شمار مي آيد كه به دليل وجود بارندگي كافي و خاك نسبتا مناسب انواع محصولات در اين شهرستان به عمل مي آيد. هم چنين علاوه بر رمه هاي كوچنده، پرورش انواع دام ‌رايج ترين فعاليت عشاير و مردم روستاهاي اين منطقه است.
مشخصات جغرافيايي
شهر اردل مركز شهرستان اردل در 39 درجه و 50 دقيقه دارازاي جغرافيايي و .... درجه و 32 دقيقه پهناي جغرافيايي، در بلندي 1800 متري از سطح دريا قرار دارد. اردل در فاصله 86 كيلومتري بروجن و 95 كيلومتري جنوب باختري شهر كرد، در مسير جاده ارتباطي استان خوزستان به استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. آب و هواي آن معتدل مايل به سرد و خشك و بيش ترين درجه حرارت در تابستآن ها 35 درجه و كم ترين درجه حرارت در زمستآن ها 7 درجه زير صفر مي باشد. ميزان باران سالانه اردل به طور متوسط 500 ميلي متر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
اردل از گذشته هاي دور، يكي از مراكز ييلاق و اسكان عشاير ايل هفت لنگ بختياري بوده و در متون تاريخي از جمله «سفرنامه ابن بطوطه» كه از اصفهان تا شوشتر سفر كرده، اشاراتي به اين ناحيه شده است.

رودخانه سبز كوه اردل
رودخانه سبز كوه از ارتفاعات سبز كوه واقع در 15 كيلومتري جنوب خاوري مركز بخش اردل سرچشمه گرفته، از 5 كيلومتري جنوب اين شهر گذشته و در محلي به نام دوپلان به رودخانه كارون مي ريزد.
رودخانه آب بهشت آباد اردل
اين رودخانه كه از زردكوه بختياري سرچشمه گرفته و در جهت شمال به جنوب در جريان است، شعبه اي از رود كارون است و از 3 كيلومتري باختر شهر اردل مي گذرد. ‌اين رود در باختر اردل آب بهشت آباد نام گرفته و به رشته اصلي رودخانه كارون متصل مي شود.
چشمه‌هاي مولا و سرداب اردل
اين دو چشمه با فاصله نسبتاً نزديك به هم به ترتيب در مجاورت روستاي آليكوه و رستم‌آباد از توابع شهرستان اردل، از چشم‌اندازها و مناظر بسيار زيبايي برخوردارند و هر روزه به ويژه روزهاي تعطيل پذيراي صدها گردشگر و مسافر از نقاط مختلف هستند. براي رفاه مسافران اقدامات زيرساختي از قبيل جاده دسترسي، ساخت سكوي نشيمن و سرويس بهداشتي در اين دو مكان صورت گرفته است. فاصله اين نقاط تا شهركرد 120 كيلومتر است.
تالاب چغاخور اردل
تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. در حال حاضر عمق آب اين تالاب در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي به 5/1 متر مي رسد. رشته كوه زيباي كلار كه قله آن 3840 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سمت جنوب باختري بر تالاب مشرف است. تالاب را مرغزاري وسيع دربرگرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده كه اين وسعت در ماه هاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب تالاب رو به كاهش مي گذارد، افزايش مي يابد. اين ناحيه آب و هوايي مرطوب با تابستان هاي معتدل و زمستان هاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. همه ساله هزاران نفر از اهالي داخل و خارج منطقه براي سياحت و اقامت هاي كوتاه مدت به اين ناحيه و مركز سياحتي - زيارتي امام زاده حمزه علي سفر كرده و از امكانات طبيعي آن برخوردار مي شوند.
از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب زندگي كرده و تخم گذاري مي كنند، اما در سال هاي اخير بروز برخي از موارد زندگي تالاب را تهديد مي كند. يكي از مهم ترين اين موارد تخليه زودرس و بيش از حد آب تالاب براي مقاصد زراعي در اراضي پايين دست استكه اين عمل نظام اكولوژيك تالاب را تا حدودي مختل كرده و موجب شده است كه هر ساله بخشي از تخم و جوجه پرندگان مهاجر مجال رشد و تكامل پيدا نكنند. از انواع پرندگان دايمي يا مهاجري كه در تالاب چغاخور شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي، غاز، اردك، آنقوت، چنگر، انواع حواصيل، لك لك سفيد، خروس كولي و فلامينگو اشاره كرد. غير از اين پرندگان انواعي از آبزيان نيز در اين تالاب زيست مي كنند كه ماهي كپور و كولي از مهم ترين آن ها محسوب مي شوند.
تالاب گندمان اردل
تالاب گندمان يكي از آبگيرهاي حوزه آبريز آق بلاغ است كه با فاصله اي نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است و بخشي از آب خروجي تالاب چغاخور نيز به اين تالاب سرازير مي شود. پوشش دايمي آب اين تالاب در حدود 700 هكتار است و اطراف آن نيز هم چون تالاب چغاخور پوشيده از مرغزاري زيبا است كه معمولا به عنوان مرتع غني براي چراي احشام استفاده مي شود. رشته كوه چرو با ارتفاع 3500 متر از باختر تا جنوب اين تالاب كشيده شده و حضور آن در كنار تالاب گندمان و انعكاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابيت فوق العاده اي را به وجود آورده است. چشمه هاي اطراف تالاب علاوه بر آن كه مكان مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت به شمار مي آيند، ‌آب تالاب را نيز تامين مي كنند. از مهم ترين اين چشمه ها مي توان به چشمه نصير آباد، گل گپ، چشمه بيدك و چشمه وستگان (در دامنه سبزكوه) اشاره كرد. قسمت پر آب و آبگير محدوده تالاب گندمان مانند تالاب چغاخور پناهگاه و زيستگاه پرندگان مهاجر است و همه ساله اواخر فصل پاييز انواع مختلفي از پرندگان نواحي سردسير شمالي جهت گذراندن دوره زمستان و تخم گذاري به اين تالاب مهاجرت مي كنند. از انواع پرندگان دايمي و مهاجري كه در تالاب شناسايي شده اند مي توان به انواع مرغابي ها، كركو ‌و آنقوت اشاره كرد.
اين تالاب امكانات ويژه تفريحي و ورزشي نيز دارد. در اطراف آن پرورش و نگه داري اسب متداول بوده و هم چنين سواركاري در مرغزار پيرامون تالاب از تفريحات خاص آن به حساب مي آيد. سنت پرورش اسب از زمان هاي بسيار دور در اين منطقه، ‌به خصوص در بين قبايل بختياري معمول بوده و اين مساله نژاد ويژه اي را در منطقه به وجود آورده است كه آميزه اي از نژاد بومي و عربي است. اسبان بختياري بسيار چابك و پرطاقت هستند و مسافت هاي زيادي را بدون خستگي طي مي كنند. محل هاي مسطح و گسترده اطراف تالاب اين امكان را فراهم مي آورد كه علاقمندان به سواركاري بتوانند هم از ورزش و سياحت در اطراف تالاب بهره مند شوند و هم به بازي ديرين و پرهيجان گذشته يعني چوگان بپردازند. وضعيت آب و هواي اين تالاب نيز مانند وضعيت تالاب چغاخور است و از نواحي ييلاقي چهار محال و بختياري محسوب مي شود.
تالاب دهنو اردل
در ناحيه بهشت آباد (صرف نظر از چند منطقه ماندآبي - فصلي) تنها يك تالاب عمده به نام تالاب دهنو وجود دارد. سطح جلويي اين تالاب (مرغزار) تقريبا خشك شده است. اين تالاب (سرآب) به علت نزديكي به شهرهاي بروجن، ‌گندمان، شهر كرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي تواند از اهميت گردشگري بسيار زيادي برخوردار باشد. محل سراب به دليل قرار گرفتن در زير كوه موقعيت و چشم انداز بسيار زيبايي دارد. در سال هاي اخير پوشش غير طبيعي گياهان ماكروفيت آبزي، درون تالاب را كاملا پوشانده و حتي حيات آبزيان درون آن را نيز دچار مخاطره نموده است. بهره برداري تفرجگاهي از اين تالاب مستلزم حفاظت و مراقبت ويژه است.

امام زاده شاه البرز اردل
اين امام زاده ازنوادگان موسي بن جعفر(ع) است ودرروستاي آليكوه در36 كيلومتري اردل واقع شده است وداراي جاده آسفالت وبرق ولوله كشي آب است. ظرفيت پذيرش درروز200 نفراست وهرهفته 50 زائر به امام زاده مشرف مي شوند. مساحت بقعه و كل بنا 30 مترمربع است. بناي امام زاده به صورت قديمي بوده وازسنگ وچوب ساخته شده است.
امام زاده عزيزالله اردل
اين امام زاده ازنوادگان امام موسي بن جعفر(ع) است ودرشهراردل واقع شده است. درحال حاضر ظرفيت پذيرش امام زاده درروز500 نفراست وهرهفته 100زائربه آنجامشرف مي شوند. مساحت بقعه وكل بنا 61 مترمربع است.
امام زاده سيد علاءالدين اردل
بناي امام زاده سيد علاء الدين ده كهنه كه در ميانكوه اردل قرار دارد، داراي سقف و بنايي كوتاه بوده و فضاي داخلي آن نيز بسيار كوچك است. پلان بناي زيباي اين امام زاده به شكل چند ضلعي طراحي شده است.