شوش در 118 كيلومتري شمال اهواز قرار دارد. محوطه باستاني شوش بخش بزرگي به وسعت تقريبي 400 هكتار را در بر مي گيردكه در ميان دو رود كرخه و دز واقع شده است. اين محوطه از اوايل هزاره چهارم پيش از ميلاد تا اوايل دوره اسلامي به صورت يكي از مهم‌ترين شهرهاي تاريخ بشر درآمده است. اين شهر يكي از مراكز مهم منطقه جنوب باختري و جنوب ايران بود كه تا دوران عيلامي شهر شوش به عنوان پايتخت زمستاني هخامنشيان، پيش از احداث تخت جمشيد محسوب مي شد كه بعد از سقوط آنان به تدريج از رونق افتاد و به شهر كوچكي در كنار بارگاه دانيال نبي تبديل شد. شهر شوش با حمله مغول ها رو به ويراني نهاد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
آكروپل، شهر شاهي، آپادانا، شهر پيشه وران، قلعه دمورگان، آرامگاه دانيال نبي، كاخ شائور و شهر باستاني چغازنبيل از مهم ترين ديدني هاي تاريخي و باستاني شهرستان شوش به شمار مي روند. محوطه باستاني هفت تپه حدود 15 كيلومتري جنوب خاوري شهر شوش واقع شده و همان‌طور كه از نام آن پيداست از تپه هاي متعددي تشكيل شده است. در تاريخ آمده بين شوش و چغازنبيل مكان مقدسي وجودداشته كه احتمالا هفت تپه امروز است.
كشاورزي و دام داري
شغل بيش ترمردم شهرستان شوش كشاورزي است. محصول عمده اين شهرستان گندم، جو، كنجد و حبوبات مي باشد. نهرهاي متعددي كه از رود شاهو جدا مي شوند به مصرف كشاورزي مي رسند. دامداري پس از كشاورزي اصلي ترين شغل مردم ناحيه بوده و انواع فرآورده هاي دامي و لبني از توليدات اين بخش محسوب مي گردد.
مشخصات جغرافيايي
شوش يكي از شهرستان‌هاي استان خوزستان است كه از شمال به شهرستان‌هاي دهلران، خرم آباد و انديمشك از خاور به دزفول از جنوب خاوري به شوشتر، از جنوب به اهواز و از جنوب باختري و باختر به دشت آزادگان محدود است. شهر شوش مركز شهرستان شوش در َ15 ْ48 طول جغرافيائي و َ12 ْ32 عرض جغرافيايي و ارتفاع 71 متري از سطح دريا واقع شده است. در سرشماري سراسري سال 1375 جمعيت شهرستان شوش 173232 نفر برآورد شده است. اين شهرستان در جلگه خوزستان قرار گرفته و هيچ گونه ناهمواري در آن مشاهده نمي شود به طور كلي اين شهرستان دشتي و هموار است. شهر شوش در مسير راه درجه يك اصلي اهواز- دزفول در110 كيلومتري جنوب خاوري اهواز و 40 كيلومتري شمال خاوري دزفول قرار دارد. هم‌چنين راه‌هاي فرعي شوش به موسيان به درازاي 90 كيلومتر و شوش چنانه به درازاي 80 كيلومتر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام باستاني شوش يا دشت سوسيانا «سوس» بود كه بعد تبديل به شوش شد. برخي شوش را به معناي خوب و خوش دانسته اند. نام شهرشوش به يوناني «سوساي» بوده و در تورات و قاموس كتاب مقدس آمده است كه شوش يا شوشيان در عبري به معناي زنبق است. در شهر شوش كه در 114 كيلومتري شمال اهواز واقع شده تپه هايي به چشم مي خورد كه نشانه وجود 5000 سال تمدن بشري در اين ناحيه مي باشد. تپه هاي باستاني مساحتي نزديك به 400 هكتار را در بر گرفته كه مجموعا 4 نقطه مهم «آكروپل»، «آپادانا»، شهر «شاهي»، شهر «صنعت گران»( پيشه وران ) را تشكيل مي دهند. آورده اند كه: « سوس از اقليم سوم و شهري وسط و گرمسيراست و اين اولين شهري است كه در خوزستان بنا كردند و هوشنگ برآن عمارت افزود و آن جا قلعه اي محكم ساخت و بر آن قلعه اي ديگر ساخت كه در غايت استحكام بود. شاپور ذوالاكتاف تجديد عمارت آن شهر كرد و شاپور خوره خواند و شكلش بر مثال باز نهاده بود. گور دانيال نبي بر جانب باختري شهر است در ميان آب و در آنجا ماهيان انسي اند و از مردم نگريزند و كس ايشان را نرنجاند».

هواي شوش گرم و خشك است. در مركز اين شهرستان بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها 53 درجه بالاي صفر و كم ترين آن در زمستان ها يك درجه بالاي صفر است. ميزان باران ساليانه اين مركز به طور متوسط 250 ميلي متر است. اين شهرستان در جلگه خوزستان قرار گرفته است و هيچ گونه ناهمواري در آن مشاهده نمي شود به طور كلي اين شهرستان يك دست دشتي و هموار است. منابع آبي شهرستان شوش را رودخانه ها تشكيل مي دهند رودخانه مشهور كرخه كه به نام گاماسياب از دامنه هاي الوند سرچشمه گرفته و در لرستان موسوم به رود سيمره مي شود در خوزستان معروف به كرخه بوده و از شمال به جنوب شهرستان شوش جريان يافته و در انتها به باتلاق هورالعظيم وارد مي شود. چون بستر اين رودخانه نسبت به سطح زمين پايين تراست لذا از آب آن به جز در موارد استثنايي و با كمك موتور پمپ استفاده نمي شود. درختان گز، كنار و كهور عمده ترين پوشش گياهي اين منطقه را تشكيل مي دهند. هم چنين گياهان مرتعي براي چراي دام موجود است. روباه، شغال، گرگ، گراز، آهو، كفتار، دراج، كبك، قرقاول، غاز و مرغابي از جمله جانوران اين شهرستان به شمار مي روند.

مسجد شوش
مسجد شوش در روي بخش خاوري خرابه هاي باستاني شوش قرار داشته و از اواخر سده اول هجري قمري بوده و داراي بخش هاي حياط مركزي آلارستون دار حصار بيروني درگاه . منار9 بوده است.

موزه شوش
بناي موزه شوش با نماي آجري و حدود 550 متر زير بنا در ميان باغي رو به روي آرامگاه دانيال پيغمبر در شهر شوش قرار دارد. اين بنا ددر سال 1342 هـ.ش تاسيس شد و بناي آن همزمان با شروع حفاري هاي شوش و با به كار گيري بخش زيادي از آجرهاي به دست آمده از كاوش هاي شوش و چغازنبيل ساخته و در سال 1345 هـ.ش گشايش يافت.

دزفول‌در‌142 كيلومتري‌شمال اهواز قرار دارد. نام اين‌منطقه از واژه «دژپل»يعني قلعه پل گرفته شده است. از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر مي توان به محوطه هاي پيش از تاريخ، شهر قديمي جندي شاپور(اولين مركز دانشگاهي ايران)، پل ساساني(با 14 دهانه اصلي و 12 دهانه فرعي)، بافت زيباي معماري سنتي و بناهاي قديمي اشاره نمود. آسياب هاي دزفول، مسجدجامع،‌بقعه سبز قبا، بازار قديم شهر، مسجد لب خندق، بقعه شاه ابوالقاسم،مجموعه تاريخي شاه ركن‌الدين، بقعه محمد‌بن‌جعفر‌طيار، بقعه‌رودبند و خانه تيز نو(اداره ميراث فرهنگي دزفول) از جمله مناطق ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند. فرآورده هاي چوبي، نمدمالي، گيوه دوزي، سبدبافي، خراطي، نازك كاري چوب از قبيل قليان، زيرقليان، شمعدان، چوب لباسي، نمكدان و زيرسيگاري از جمله صنايع دستي مردم شهرستان دزفول به شمار مي‌آيد.
ازديگر صنايع اين‌منطقه مي توان ورشوسازي را نام برد.در شهرستان دزفول كارگاه‌هاي ورشوسازي نيز داير است و در آن‌ها‌ وسايل‌چاي خوري و سيني و منقل تهيه مي شود. قلم‌زني روي طلا و نقره و زرگري‌ نيز در اين شهرستان رواج دارد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر مي توان به محوطه هاي پيش از تاريخ، شهر قديمي جندي شاپور(اولين مركز دانشگاهي ايران)، پل ساساني(با 14 دهانه اصلي و 12 دهانه فرعي)، بافت‌زيباي‌معماري سنتي و بناهاي قديمي اشاره نمود. آسياب هاي دزفول، مسجدجامع،‌بقعه سبز قبا، بازار قديم شهر، مسجد لب خندق، بقعه شاه ابوالقاسم،مجموعه تاريخي شاه ركن‌الدين، بقعه محمد‌بن‌جعفر‌طيار، بقعه‌رودبند و خانه تيز نو(اداره ميراث فرهنگي دزفول) از جمله مناطق ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند.
صنايع و معادن
صنايع كارخانه‌اي دزفول بسيار زياد و متنوع است. كارخانه‌هاي گچ پاكتي، موزاييك سازي، آجر سفال، آجرهوفمن، لوازم ساختماني، قير سازي، بافندگي، توليد پوشاك، توليد مواد غذايي، يخچال و فريزر سازي، توليد تيرچه و بلوك ساختماني، تهيه و توليد منبع هاي فلزي، اطاق سازي كاميون و وانت، ساخت ادوات كشاورزي، ‌سنگبري آهك پزي و انواع كارخانه هاي صنايع غذايي از قبيل كمپوت سازي، ‌توليد ماكاورني، توليد شكر و … در اين شهرستان فعاليت دارند. معادن شن و ماسه كه تحت نظارت دولت است‌در 3 مسير زير قرار دارد:
1-معدن مسير رودخانه دز واقع در جنوب شهر دزفول
2-معدن گلال كهنگ واقع در 21 كيلومتري جنوب خاوري دزفول
3-معدن مسير رود كرخه واقع در 22 كيلومتري باختر دزفول
كشاورزي و دام داري
كشاورزي در اين شهرستان در رده بالايي از توليد قرار گرفته و شغل اصلي اهالي دزفول به شمار مي رود. دشت حاصل خيز دزفول و وجود رودخانه هاي مهمي از قبيل دز و كرخه باعث شده كه انواع توليدات كشاورزي و باغ‌داري از قبيل گندم، جو، برنج، بنشن، نباتات علوفه اي، پنبه، تره بار، چغندر قند، نيشكرو مركبات مختلف به خصوص پرتقال در اين ناحيه به دست آيد. نوع كشت غالبا آبي است و روش كشت به دو صورت مكانيزه و نيمه مكانيزه انجام مي شود. علاوه بر اين دو مركز كشت و صنعت مدرن و بزرگ در حوالي دزفول و دو مركز تحقيقات كشاورزي در سطح اين شهرستان مشغول فعاليت هستند.دام‌داري نيز در شهرستان دزفول بسيار فعال بوده و شامل پرورش گوسفند، بز، گاو، گاوميش، شتر و انواع طيور بومي مي شود. هم‌چنين دام‌داري هاي صنعتي به تعداد بيش از ده واحد در نقاط مختلف اين شهرستان داير شده كه شامل شش واحد گاوداري هاي شيري و چهار واحد پروار بندي مي شود. اين دام‌داري ها به صورت مدرن و با امكانات خوب اداره مي شوند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان دزفول يكي از شهرستان هاي استان خوزستان است كه از شمال به شهرستان هاي انديمشك و اليگودرز(استان لرستان) از خاور به بخش هاي لالي ( شهرستان مسجد سليمان) وگتوند (شهرستان شوشتر) و از جنوب و باختر به شهرستان شوش محدود مي گردد. شهرستان دزفول از 2 بخش مركزي و سردشت تشكيل شده است. در اين شهرستان تنها منطقه شهري دزفول به عنوان مركز شهرستان محسوب مي شود. شهر دزفول مركز شهرستان دزفول از نظر جغرافيايي در 48 درجه و 24 دقيقه ي درازاي خاوري و 32 درجه و 22 دقيقه ي پهناي شمالي و در ارتفاع 140 متري از سطح دريا واقع شده است.
آب و هواي شهرستان دزفول گرم و خشك است و مهم ترين رودخانه آن دز است. شهرستان دزفول داراي يك فرودگاه بوده و خط آهن سراسري كشور نيز از اين شهر عبور مي كند وراه هاي زميني دزفول عبارتند از:
بزرگ‌راه دزفول – انديمشك به درازاي 10 كيلومتر
راه‌ آسفالته اصلي دزفول – شوشتر به درازاي 67 كيلومتر
مسير آسفالته دزفول – لالي به درازاي 85 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
«دزپل» يا «دژپل» را در اصطلاح محلي دزفيل و دژپيل گويند و معرب آن دسفول است. دزفول در زمان ساسانيان همزمان با ساختن پلي در كنار آن بر روي دز به منظور برقراري ارتباط بين پايتخت جديد يعني جندي شاپور و شوشتر بنا شده است. دز به معني قلعه مي باشد و احتمالا نام دزفول يا دزيل از نام همان پل مشتق شده است. دزفول در اصل «انداميش» نام داشت و تا اوايل قرن سيزدهم نيز به همين نام بوده است. شهر دزفول در روي تپه‌اي به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سرداب هاي عميق دارد. دزفول مانند شوشتر مدت‌ها تحت الشعاع جندي شاپور بود و پس از ويران شدن آن رونق يافت. سپس به سبب عدم توجه به تعمير شبكه آبياري درعهد ساساني آسيب ديد. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند اما بعدها تحت فرمان ايلخانان درآمد و در مقابل امير تيمور مقاومتي نشان نداد. نادر شاه چند بار به دزفول آمد و براي حفظ آن در مقابل لران، قلعه «دز شاه» را در چند كيلومتري شمال خاوري شهر بنا نمود. در طول تاريخ بعد از اسلام دزفول گاهي آباد و گاهي ويران گرديد اما پيشرفت واقعي آن پس از ايجاد سد دز در 30 سال اخير به وجود آمد. اين شهرستان در طول جنگ آسيب هاي زيادي ديد و پس از جنگ بازسازي شده و اكنون به زيبايي و آبادي يك شهرستان معمولي است.

مسجد لب خندق دزفول
اين بنا در شهر دزفول واقع شيده و از مساجد بزرگ و قديمي شهر است. بناي كنوني مسجد مربوط به دوره قاجاريه وبعد از آن است و مشتمل بر سردر صحن نسبتا وسيع ايوان گلدسته شبستان هايي با پوشش طاق و گنبد بر روي پايه هاي آجري و تزيينات كاشي كاري است. قديمي ترين تاريخ موجود در بنا سال 1177 هـ.ق است و مربوط به سنگ قبري است. آثار تاريخ دار بنا مورخ 1322 هـ.ق است و مربوط به تعميرات و تزيينات آن است.

آرامگاه يعقوب ليث صفاري دزفول
قدمت آرامگاه يعقوب ليث صفاري ، به دوره سلجوقي تا قاجار مي‌رسد و در روستاي 10 كيلومتري دزفول(سمت راست جاده دزفول)شوشتر واقع شده است.بنا احتمالا آرامگاه شاه ابوالقاسم، سردار نامي ايران، يعقوب ليث صفاري، است كه در شهر جندي‌ شاپور وفات يافته است. آرامگاه با گنبد مضرس ساخته شده و با توجه به مرمت‌هاي مختلف، قديمي‌ترين قسمت آن مربوط به دوره سلجوقي است.

پل دزفول
پل قديم دزفول با بيش از 1740 سال قدمت و مربوط به دوره ساساني است. اين پل به منظور عبور ارابه‌هاي جنگي در جنگي به نام «اپودا» بين «والرين» روم و شاپور اول ساخته شده بود.

انديمشك در 158كيلومتري شمال اهواز و در دامنه‌هاي جنوبي زاگرس و در كناره خرابه هاي شهر قديمي «لور» واقع شده است.آب آشاميدني شهر انديمشك در نمونه آب شناسي در ايران كم نظير و بي‌مانند شناخته شده و بهترين نوع آب‌طبيعي و زلال در‌اين سامان وجود‌دارد. آثار تاريخي انديمشك را ويرانه هاي شهر ساساني لور، پل صيحه، بقعه شاه‌زاده احمد درمازو، قلعه‌رزه و ويرانه‌هاي‌شهرايلامي‌زعفران‌دشت تشكيل مي‌دهد. مهم‌ترين صنايع دستي شهرستان انديمشك را قالي‌بافي،جاجيم‌بافي،گليم بافي و موج‌بافي تشكيل مي‌دهد. طرح قالي‌ها بيش تر طرح‌هاي اصفهان و كاشان با نقش هاي شاه عباس و محلي است. قالي بافي در بيش‌تر روستاهاي اين شهرستان رايج است
مكان هاي ديدني و تاريخي
آثار تاريخي انديمشك را ويرانه هاي شهر ساساني لور، پل صيحه، بقعه شاهزاده احمد در مازو، قلعه رزه و ويرانه هاي شهر ايلامي زعفران دشت تشكيل مي‌دهد.
كشاورزي و دام داري
شغل اصلي مردم انديمشك كشاورزي مي باشد. محصول عمده اين بخش غلات ديمي بوده و گندم، جو، انار، انجير، سيب، گردو و انگور هم از ديگر محصولات اين شهرستان است.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان انديمشك از شهرستان هاي استان خوزستان است كه ازنظرجغرافيايي در 48 درجه و 21 دقيقه ي درازاي خاوري و 32 درجه و 27 دقيقه ي پهناي شمالي و در ارتفاع 150 متري از سطح دريا واقع شده واز شمال به استان لرستان، از جنوب به دزفول و شوش و از باختر به استان ايلام محدود مي شود. اين شهرستان در جلگه واقع شده و آب وهواي آن گرم و خشك است. آب آشاميدني شهر انديمشك در نمونه آب شناسي در ايران كم نظير و بي‌مانند شناخته شده و بهترين نوع آب طبيعي و زلال در اين سامان وجود دارد.شهرستان انديمشك از نظر موقعيت راه هاي شوسه، اصلي و مركزي داراي اهميت بوده و راه هاي آن عبارتنداز:
آزاد راه انديمشك – دزفول به درازاي 10 كيلومتر
جاده آسفالته اصلي انديمشك – سد دز به درازاي 25 كيلومتر
بزرگراه انديمشك – اهواز به درازاي 152 كيلومتر
جاده آسفالته انديمشك – دهلران به درازاي 170 كيلومتر
جاده آسفالته انديمشك – پل دختر به درازاي 105 كيلومتر
جاده آسفالته انديمشك – دره شهر در استان ايلام به درازاي 135 كيلومتر
راه آهن سراسري نيز از اين شهر عبور مي كند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
انديمشك واژگون شده «هندي مشك» است كه در كنار خرابه هاي شهر قديم «لور» و «اري ترين» ساخته شده است. لور شهري آباد بوده كه مورخين نيز از آن نام برده اند، اما از قرون و سطي به بعد از آبادي آن كاسته شده و پس از آن رو به ويراني نهاده است. در روزگار فتح‌علي‌شاه قاجار شخصي به نام حاج صالح خان مكري(حكمران شوشتر و دزفول) در كنار ويرانه هاي باستاني شهر لور دژي ساخت و آنرا قلعه «صالح آباد» ناميد، تا اين كه در اواخر دوره قاجاريه روستاي صالح آباد در 2 كيلومتري اين دژ بوسيله ايل «سگوند» ساخته شد كه شامل سياه چادرها و كپرهاي اين ايل و برخي از مهاجران لر بختياري بود. اما ديري نگذشت كه راه آهن سراسري جنوب افتتاح شد و سياه چادرها و كپرها از ميان رفته و صالح آباد، انديمشك ناميده شد. از اين روزگاران انديمشك راه گسترش و پيشرفت را پيمود. شهر انديمشك شهري توريستي و از نظر موقعيت راه هاي شوسه، اصلي و مركزي مهم مي باشد، زيرا تنها شهري است كه استان خوزستان، لرستان و كرمانشاهان را به هم ارتباط مي دهد. در سمت شمال خاوري شهر، دشتي باير است كه از قديم مردم به آن لور گفته اند و همان سرزميني است كه به نام ايلام از آن ياد مي شود.

در 13 كيلومتري جاده انديمشك به اهواز جاده اي منشعب مي شودكه پس از 120 كيلومتر به دهلران مي رسد. چشمه معدني دهلران به فاصله 5 كيلومتري شمال آن از زمين خارج مي شود. دراين منطقه دره وسيعي وجود دارد كه بوي سولفور آن از فاصله دور به مشام مي رسد. آب اين چشمه از دسته آب هاي كلرورسولفاته و بيكربناته كلسيك گرم مي باشد و خواص درماني فوق العاده اي دارد. مردم منطقه به منظور درمان بيماري هاي روماتيسمي،‌دردمفاصل و استخوان از آب اين چشمه استفاده مي كنند.

رامهرمز‌در95 كيلومتري خاور اهواز قرار‌ گرفته و منسوب‌به‌هرمز ساساني است. بررسي هاي باستان‌شناسي استقرار انسان در دشت رامهرمز را حد اقل تا هزاره ششم پيش از ميلاد مشخص نمود.علاوه بر كشف آثاري مربوط به دوره عيلامي شواهد مربوط به شكوفايي منطقه در دوره ساساني و اسلامي نيز يافت شده است. شهرستان رامهرمز در سال هاي اخير مجددا اهميت گذشته خود را به دست آورده و رو به توسعه و ترقي نهاده و امروزه از شهرستان‌هاي مهم استان خوزستان به شمار مي‌رود. در بعضي از روستاهاي اين شهرستان قالي بافي، جاجيم بافي، خورجين بافي و سياه چادر به صورت محدود بافته مي شود كه صرفاً جنبه خود مصرفي دارد. از آثار منطقه رامهرمز مي توان تل گستر، تل برمي، قلعه داو دختر، قلعه عظيم يزدگرد و مختارك، سد تاريخي جره(سارو)، بقعه علمدار و قدمگاه امام رضا(ع)، باغ صميمي، خانه امير مجاهد و بقعه سيد حسين زاهدون را نام برد.
صنايع و معادن
در مركز شهرستان رامهرمز كارخانه‌هاي توليد قير سازي، آجر و آهك پزي و توليد گچ وجود دارد كه به صورت بخش خصوصي داير شده است. معادن گچ در شمال رامهرمز در ابتداي راه رامهرمز به ايذه قراردارد كه به طريقه مكانيكي مورد بهره برداري قرار مي گيرد.
كشاورزي و دام داري
اقتصاد رامهرمز براساس زراعت، دام‌داري، باغ‌داري و كارگري بنا نهاده شده است. كشاورزي در اين شهرستان به صورت سنتي انجام مي گيرد و كشاورزي مدرن و مكانيزه در هيچ جاي اين شهرستان مشهود نيست. نوع كشت بيش تر آبي بوده و كشت ديم فقط به گندم و جو اختصاص يافته است. منابع آب كشاورزي، رودخانه و چشمه و در بعضي از روستاها چاه‌هاي عميق و نيمه عميق‌هستند. ازعمده توليدات كشاورزي اين شهرستان مي توان گندم، جو، يونجه، خرما و تره باررا نام برد. دام‌داري نيز در اين شهرستان به صورت سنتي در كنار كار و كشاورزي انجام مي‌گيرد. مناطق شمالي، خاوري و جنوب خاوري اين شهرستان مناسب ترين مراتع براي چراي دام هاي اين شهرستان هستند. از جمله چراگاه «چهل پلكاني» در شمال رامهرمز كه ايلات و عشاير كوچ رو در فصل پاييز و زمستان به اين منطقه وارد مي شوند قابل ذكر است. فراورده هاي دامي و گوشت رامهرمز از جمله صادرات اين شهرستان به منطقه به شمار مي رود.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان رامهرمز با 4257 كيلومتر مربع مساحت در خاور استان خوزستان واقع شده كه از شمال به شهرستان هاي ايذه و مسجد سليمان، ‌از خاور به استان كهكيلويه و بويراحمدي، از باختر به شهرستان اهواز و از جنوب به شهرستان بندر ماهشهر محدود است. مركز آن شهر رامهرمز است كه با 3/7 كيلومتر مربع مساحت در 100 كيلومتري خاور اهواز بين 31 درجه و 16 دقيقه ي پهناي شمالي و 49 درجه و 37 دقيقه ي درازاي خاوري نسبت به نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد و بلندي آن از سطح دريا 160 متراست. آب و هواي رامهرمز گرم بوده و رودخانه جراحي از خاور رامهرمز مي گذرد. رامهرمز بر سر چهارراهي قرار گرفته است كه به شرح ذيل است:
راه آسفالته به سوي جنوب خاوري به درازاي 90 كيلومتر تا بهبهان
راه آسفالته به سوي شمال خاوري به درازاي 57 كيلومتر تا باغملك (جانكي)
راه آسفالته اصلي به سوي جنوب باختر تا راه اصلي آسفالته اهواز – بندر ماهشهر به درازاي 39 كيلومتر
راه اصلي به سوي شمال باختري به درازاي 15 كيلومتر
فاصله هوايي شهرستان رامهرمز تا تهران 552 كيلومتر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
رامهرمز نام شهري از بناهاي هرمز پادشاه ساساني در حوالي شوشتر است كه در قديم به آن «سمنگان» مي‌گفته‌اند كه آن را ساده كرده، «رامز» و منسوب به آن جا را «رامزي» و «رامي» مي‌گويند. ياقوت حموي مي گويد كه رامهرمز متشكل از دو كلمه رام (به پارسي يعني مقصود) و هرمز (نام يكي از خسروان ساساني) بوده است. برخي مي گويند رامهرمز نامي كوتاه شده از رامهرمزاردشير بوده و اين شهري است نام دار در خوزستان و عامه مردم خوزستان اين شهر را رامزي گويند. برخي نيز گفته اند به دليل بنا شدن شهر رامهرمز در دوره هرمز ساساني نام اين شهر رامهرمز شده است. در جغرافياي تاريخي قدمت خوزستان را بيش از 6000 سال مي دانند و پيدايش قديمي ترين تمدن بشري در شوش مشخص گرديده و در دوران هخامنشيان و اشكانيان و ساسانيان نه تنها بر عظمت منطقه افزوده گشت بلكه شهرهايي نيز در آن دوران ايجاد شده كه بدون شك رامهرمز يكي از آن شهرهابوده است. ويرانه هاي «اسك» بين راه رامهرمز و ارجان در راه بهبهان و ويرانه هاي «طاق نصرت» به جاي مانده از دوره ساساني در شهر رامهرمز، گذشته پرشكوه تاريخي آن را نشان مي دهد. در قرن 4 هـ . ق رامهرمز به سبب كرم ابريشمي كه در آن به عمل مي آمد و به ديگر نقاط صادر مي شد شهرت جهاني داشت. شهرستان رامهرمز در سال هاي اخير مجددا اهميت گذشته خود را به دست آورده و رو به توسعه و ترقي نهاده و امروزه از شهرستان هاي مهم استان خوزستان به شمار مي رود.

مهم ترين منابع آبي شهرستان رامهرمز را آب هاي سطحي و رودخانه ها تشكيل مي دهند اين رودخانه ها عبارتند از رودخانه هاي: آب دره، نج، آب رازك، ابوالفارس، اعلا، بابا احمد، تلخ، تنگ اناري، تنگ تلخ، تنگ سيلو، تنگ كوشك، تنگ نايب، جزاحي، خور، دره ديم خركن، دره سليماني، دره شمولي، دره قير، رامهرمز، سمه، سور، دزگيلي، شور، صندلي، كندك، گزين، گوپال، لوداب، ليرآب، مارون، ماله، نهر قطراني، نهر گاهن.رودخانه اعلا از كوه هاي منگشت در شمال خاوري رامهرمز سرچشمه گرفته و پس از آبياري نمودن قسمتهايي از اين شهرستان به رود مارون مي ريزد. رود مارون كه از شعبات رودخانه جراحي به شمار مي رود از كوه هاي استان كهگيلويه و بويراحمد سرچشمه مي گيرد و در شهرستان رامهرمز با شعبه ديگر به نام زلال درآبادي كلات شيخ تلاقي يافته و تشكيل رودخانه جراحي در شهرستان شادگان را مي دهد. در محلي به نام خوردورق شاخه اي به نام شادگان از ان منشعب مي گردد و خود جراحي در خورموسي به خليج فارس مي پيوندد. بابا احمد يك رود دائمي به طول تقريبي 45 كيلومتر است كه از دامنه كوه مقر در 45 كيلومتري خاور جنوبي رامهرمز سرچشمه گرفته و به نام تنگ نايب رو به جنوب روان ميشود و پس از آميختن با يك ريزابه بزرگ خاوري به رودخانه بابا احمد تغيير نام مي دهد و به رود مارون مي ريزد. تنگ تلخ يك رود فصلي به طول 12 كيلومتر است كه از دامنه كوه آوشتون در 41 كيلومتري جنوب خاوري رامهرمز سرچشمه گرفته و به رود ابوالفارس مي ريزد.
ابوالفارس يكي رود دايمي به طول 35 كيلومتر است كه از دامنه باختري كوه قلعه نجف در 30 كيلومتري خاور جنوبي رامهرمز سرچشمه گرفته و به نام آب دره نج رو به جنوب باختري سرازير مي شود و كوه دشت كلاب را دور مي زند و پس از مخلوط شدن با يك ريزابه نسبتا بزرگ خاوري به رود ابوالفارس تغيير نام مي يابد و در 33 كيلومتري جنوب خاوري رامهرمز به رودخانه مارون مي ريزد.
كوه چادون رامهرمز
كوه چادون به بلندي 2430 متر در دهستان اسوار بخش مركزي و در 53 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز، و شمال خاوري روستاي دره بيد واقع است. رودخانه هاي سندان و تلخ از اين كوه سرچشمه مي گيرند. از باختر به كوه تنبلان مي پيوندد. تنگ سندان كه در خاور اين كوه قرار دارد آن را از سياه كوه جدا مي كند. اين كوه پوشيده از جنگل و جزو رشته كوه سفيد كوهستان بزرگ زاگرس است.
كوه تنبلان رامهرمز
كوه تنبلان به بلندي 2110 متر در دهستان اسوار (ابوالفارس) از بخش مركزي و در 43 كيلومتري خاور شهر رامهرمز، جنوب روستاي دره بني قرار دارد. اين كوه از شمال باختري به كوه بنار كموتران و كوه گردكي، از جنوب به كوه چتلين، از شمال به كوه سام، و از جنوب خاوري به كوه مهره متصل است. جزو رشته كوه سفيد از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود و پوشيده از جنگل است.
كوه قلعه نجف رامهرمز
كوه قلعه نجف به ارتفاع 1765 متر در دهستان اسوار بخش مركزي شهرستان رامهرمز و در 37 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز واقع است. سرچشمه آب دره نج، آب ابوالفارس، و رودخانه تلخ از اين كوه است رشته اي از مجاور روستاي دالون واقع در شمال باختري تا تنگ انارج واقع در جنوب خاوري به طول 26 كيلومتر كشيده شده و رودخانه تلخ، سراسر دامنه خاوري ان را طي مي كند. اين كوه پوشيده از جنگل و جزو كوهستان بزرگ زاگرس است.
كوه گردكي رامهرمز
كوه گردكي به بلندي 1513 متر در دهستان رستم آباد بخش مركزي در 32 كيلومتري شمال خاوري شهر رامهرمز، شمال باختري روستاي دالون واقع است. اين كوه از جنوب خاوري به كوه تنبلان و كوه بنار كموتران متصل ميشود و رودخانه اعلا از دامنه شمالي ان مي گذرد. قسمت بزرگي از اين كوه از جنگل پوشيده شده و جزو كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود.
مهره رامهرمز
كوه مهره به ارتفاع 2849 متر در دهستان اسوار بخش مركزي و در 54 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز، جنوب روستاي ماوي واقع است. اين كوه از شمال باختري به كوه تنبلان، از جنوب به كوه چادون، و از جنوب خاوري به سياه كوه متصل است و جزو رشته كوه سفيد از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود. اين كوه پوشيده از جنگل است و در مرز شهرستان هاي رامهرمز، ايذه، و كهكيلويه قرار دارد.

باغ‌ملك يكي از شهرستان‌هاي تازه تاسيس استان خوزستان است و تاريخ آن با تاريخ نواحي شمالي استان خوزستان درآميخته است. آورده‌اند كه‌باغ‌ملك نخست باغي پهناور و متعلق به حكم‌ر‌ان آن منطقه بوده كه رفته‌رفته آباد و گسترده شده و به صورت شهركي در آمده‌است. شهرستان باغ‌ملك يكي از شهرستان‌هاي استان خوزستان است كه در خاور اين استان قرار دارد و از شمال به ايذه از جنوب به شهرستان رامهرمز از باختر به بخش ملاتاني و ازخاوربه استان چهارمحال و بختياري (شهرستان لردگان) محدود مي شود. مركز اين شهرستان باغ‌ملك است كه در 49 درجه و 53 دقيقه طول جغرافيايي و 31 درجه و 31 دقيقه عرض جغرافيايي و ارتفاع 719 متري از سطح دريا واقع شده است. براساس سرشماري سال 1375 جمعيت شهرستان باغ‌ملك 90106 نفر برآورد شده است.
صنايع و معادن
عمده‌ترين معادن شهرستان باغ ملك معدن نمك و گچ است. معادن ديگري نيز در اين شهرستان وجود دارد كه هنوز به مرحله بهره‌برداري نرسيده‌اند.
كشاورزي و دام داري
كشاورزي،‌باغ‌داري، زراعت و دام‌داري مهم ترين شغل مردم شهرستان باغ‌ملك است. ازمحصولات كشاورزي آن‌ها گندم، جو، برنج، بنشن، انواع ميوه، خرما و از توليدات بخش دام‌داري، فرآورده هاي لبني و پشم و دام زنده را مي‌توان نام برد.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان باغ‌ملك در مسير راه رامهرمز به ايذه قرار گرفته است. اين شهرستان از نظر جغرافيايي در 49 درجه و 53 دقيقه ي درازاي خاوري و 31 درجه و 31 دقيقه ي پهناي شمالي و در ارتفاع 719 متري از سطح دريا واقع شده است. شهرستان باغ‌ملك از شمال به ايذه از جنوب به رامهرمز از باختر به حوالي سوسنگرد و از خاور به مرز استان چهار محال و بختياري و استان خوزستان محدود مي گردد. آب و هواي اين منطقه معتدل است. از مركز شهرستان باغ‌ملك سه راه آسفالت فرعي جدا شده است كه عبارتند از:
1- راه باغ‌ملك – ايذه به سوي شمال خاوري به درازاي 48 كيلومتر
2- راه باغ‌ملك – هفتكل به سوي جنوب باختري به درازاي 44 كيلومتر
3- باغ‌ملك – رامهرمز به سوي جنوب باختري به درازاي 57 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
شهرستان باغ‌ملك در قديم «جانكي» نام داشته و نام آن مخفف «جوانكي» است كه نام طايفه اي از اكراد بوده كه در دوره اتابكان لر بزرگ به اين منطقه آمده و تا روزگار صفويه در اين نواحي مي زيسته اند. باغ‌ملك يكي از شهرستان هاي تازه تاسيس استان خوزستان مي باشد و تاريخ آن با تاريخ نواحي شمالي استان خوزستان در آميخته است. آورده اند كه باغ‌ملك نخست باغي پهناور و متعلق به حكمران آن منطقه بوده كه رفته رفته آباد و گسترده شده و به صورت شهركي در آمده است. از نظر تاريخي آن را به دوران حكومت شاه طهماسب اول صفوي نسبت داده اند كه نخست، طايفه اي به نام آل خورشيدي از ايلات بختياري درآن تسلط داشته و بعدها در روزگار شاه طهماسب دوم با پيروزي ايل زنگنه بر طايفه آل خورشيدي اين دو قوم با هم اختلاط يافته و مردم كنوني باغ‌ملك از آن دو طايفه هستند.
جاذبه هاي طبيعي
شهرستان باغ ملك منطقه اي كوهستاني است كه از كوه هاي بادرنگان در شمال و كوه هاي زرين و ديوانه در جنوب تشكيل شده است. مهم ترين پوشش گياهي منطقه را بلوط و افرا تشكيل مي دهند و از گياهاني كه كاربرد دارويي و صنعتي دارند؛ گل گاوزبان، خاكشير و گون كتيرا و پوشش گياهي مخصوص دام در اين منطقه مي رويند. روباه، شغال، گرگ، بزكوهي، قوچ، ميش، گراز، خرگوش، كبك، قرقاول در اطراف اين شهرستان ديده مي شوند. هواي باغ ملك معتدل است. بيش ترين درجه حرارت در مركز اين شهرستان در تابستان ها به 42 درجه بالاي صفر و كم ترين آن در زمستان ها به صفر درجه مي رسد. ميزان باران ساليانه اين شهرستان به طور متوسط 500 ميلي متر است.