موسسه تبيان - ايران شناسي
تصرف ناقص اهداف جناح چپ در عمليات والفجر 10، كه به استمرار حضور دشمن در اين جناح انجاميد، موجب گرديد عمليات ديگري به منظور ترميم اين نقيصه انجام شود.
هدف عمليات
تكميل و تامين جناح چپ منطقه عملياتي والفجر 10 وپاسخگويي به تجاوز و شرارتهاي دشمن جنايتكار در حمله به مناطق مسكوني و نيز به دادخواهي شهداي مظلوم شهرها و روستاهاي كردنشين عراق از جمله حلبچه.
موقعيت منطقه
منطقه مورد نظر براي عمليات، منطقهاي كوهستاني است كه از شمال به درياچه دربنديخان و شاخ تمورژيان، از جنوب به دشت مرتكه و ارتفاعات شاخ خشيك و بمو، از شرق به رودخانه زيمكان و كوه بيزل، از غرب به سد دربنديخان و ارتفاعات قاشتي منتهي ميگردد. مهمترين ارتفاعات و عوارض اين منطقه عبارتند از: شاخ سورمر، شاخ شميران، برددكان، درياچه دربنديخان و دشت تولبي. ارتفاعات مذكور بر اكثر جادههاي ارتباطي و عقبه خودي و دشمن در منطقه تسلط دارند.
استعداد دشمن
منطقه عملياتي كه در حوزه استحفاظي سپاه يكم قرار داشت، توسط لشكر 36 پياده، كه تيپهاي 602، 238، 106 و يك گردان تانك و يك گردان كماندويي را تحت امر خود داشت، پدافند ميشد. يگانهاي تقويت اين لشكر نيز به هنگام عمليات بيت المقدس - 4 عبارت بودند از: تيپهاي 38 و 506 پياده، 50 زرهي، 68 نيروي مخصوص و گردان مستقل 7 حراست مرزي.
سازمان رزم خودي
نيروي زميني سپاه پاسداران ماموريت اجراي عمليات را به قرارگاه فتح واگذار كرد و سازمان رزم به شكل زير طراحي شد:
قرارگاه فتح
لشكر 27 محمدرسولالله(ص) با 6 گردان پياده
لشكر 57 ابوالفضل(ع) با 5 گردان پياده
لشكر 10 سيدالشهدا(ع) با 9 گردان پياده
تيپ مستقل 18 الغدير با 3 گردان پياده
طرح عمليات
فلشهاي عمليات از شمال به جنوب طراحي شده بود؛ به طوري كه نيروهاي خودي به پشت دشمن هدايت ميشدند. به اين ترتيب، يگانهاي عملياتي ميبايست ضمن شكستن خط و تامين ساحل دشمن، ارتفاعات شاخ سورمر، شاخ شميران، برددكان و دشت تولبي را تصرف و تامين كنند.
شرح عمليات
به رغم اقداماتي همچون پرتاب منور و گلوله باران منطقه توسط دشمن، كه بيانگر هوشياري او بود، پس از رخنه نيروهاي غواص و انتقال نيروهاي تكور به ساحل دشمن، عمليات در ساعت 1 بامداد 5/1/67 با رمز مبارك "يا اباعبدالله(ع)" آغاز شد. پيچيدگي زمين و جود كمينهاي متعدد در شيارها و ارتفاعات، پيشروي نيروها را كند ميكرد. حدود ساعت 4 با شدت گرفتن درگيري، سرعت پيشروي يگانها نيز افزايش يافت. در حالي كه از جبهه خودي خبر ميرسيد نيروها در حال تصرف ارتفاعات شاخ شميران و نيز پاكسازي دشت تولبي هستند، اخبار شنود از آشفتگي دشمن حكايت داشت؛ به نحوي كه شنيده ميشد نيروهاي عراقي به طور مكرر اعلام ميكنند كه در محاصره نيروهاي ايراني قرار گرفتهاند.
با روشنايي صبح، هواپيماهاي خودي وارد عمل گرديده و محل تجمع و جاده مواصلاتي دشمن را بمباران كردند. حدود ساعت 10 نيروهاي تكور ضمن جنگ تن به تن با نيروهاي عراقي در شاخ شميران، به پاكسازي اين ارتفاعات مبادرت ورزيدند. با استقرار نيروها در شاخ شميران، نيروهاي عراقي كه در يالهاي سمت چپ اين ارتفاعات و و نيز ارتفاعات شاخ سورمر مقاومت ميكردند، متزلزل شده و تعدادي تسليم و تعدادي هم متواري شدند.
مقارن ظهر، پاتكهاي دشمن از چندين محور به سمت شاخ شميران آغاز شد، ليكن با وجود تعداد كم نيروهاي مستقر در اين ارتفاعات، اين پاتكها ناكام ماند. همچنين، گزارش ميشد كه دشمن از ساحل دشت تولبي و از طرف برددكان در حال اعزام نيروهاي كمكي به منطقه است.
در ساعت 14 اعلام شد كه شاخ سورمر نيز به تصرف درآمده و بيش از 100 تن از قواي دشمن اسير شدند. نيروهاي عراقي ضمن وارد آوردن فشار زياد به دو محور دشت تولبي و شاخ شميران، عقبه خودي را به شدت مورد هجوم آتش كاتيوشا و توپخانه و نيز بمباران شيميايي قرار ميداد. در نتيجه، منطقه به مواد شيميايي الوده شد و يگانهاي عملياتي سازمان خود را از دست داده و توانشان رو به ضعف نهاد.
برهم زدن سازمان دشمن و پدافند در ارتفاعات مقابل شاخ شميران از جمله اهداف مهمي بود كه موجب شد فرماندهي قرارگاه فتح با وجود خستگي مفرط يگانها، ادامه عمليات در شب دوم را در دستور كار خود قرار دهد. در اين مرحله، نيروها ميبايست ضمن عمل روي ارتفاعات برددكان و پاكسازي و پيشروي در دشت تولبي، خطي را در امتداد يالهاي برددكان به طرف ساحل درياچه تامين نمايد.
در حالي كه نيروهاي خودي جهت انجام مرحله دوم عمليات آماده ميشدند، در ساعت 00:30 بامداد 6/1/67 عراق پس از گلولهباران شيميايي عقبه يگانهاي خودي در ارتفاعات تمورژنان، از سه محور به سمت شاخ شميران پاتك كرد و با اجراي آتش سنگين و دقيق روي جاده چم سراژين، آن را كاملاً مسدود نمود و امكان كمك رساني به نيروهاي در خط را به صفر رساند. تا نزديك صبح نيز تعدادي از مواضع خودي در پايين شاخ شميران در اختيار دشمن قرار گرفت كه با حمله قواي خودي، اين مواضع مجدداً به تصرف درآمد.
به اين ترتيب، در حالي كه ادامه عمليات در شب دوم ميسر نشده بود، فرماندهي عمليات با در نظر گرفتن كمبود نيرو و اوضاع ناشي از بمبارانهاي شيميايي دشمن، فرمان پدافند مناسب و قوي از شاخ شميران را صادر كرد.
نتايج عمليات
- تصرف كامل ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر
- تصرف قسمتي از دشت تولبي و ارتفاعات برددكان
- كشته و زخمي شدن حدود 5000 تن و به اسارت درآمدن 498 تن از نيروهاي دشمن
- انهدام بيش از 15 تانك و نفربر و 50 خودرو
به غنيمت در آمدن 11 تانك، 54 خمپاره، يك دستگاه مهندسي، 5 قبضه سلاح پدافند هوايي، 14 تيربار، يك دستگاه خودرو حامل تفنگ 106 و دو قبضه آرپيجي - يازده.